Metro - bước chuyển tích cực cho giao thông công cộng TPHCM

Trong 10 ngày nghỉ tết Ất Tỵ (từ 25 tháng Chạp đến mùng Năm tháng Giêng), tuyến metro số 1 đã vận chuyển hơn 761.000 lượt khách, doanh thu đạt 11,7 tỉ đồng.

Metro thay thế xe ôm, taxi
Ngày 2/2, vừa từ quê miền Trung đến bến xe Miền Đông mới, cả nhà chị Lê Thị Hồng Diệp lên metro đi từ Suối Tiên về chợ Bến Thành, sau đó đi xe buýt về nhà ở quận 4, tốn tổng cộng chỉ 100.000 đồng. Các năm trước, từ bến xe Miền Đông mới, gia đình chị đi taxi về nhà, tốn 500.000 đồng mà lâu tới nơi do dừng đèn đỏ nhiều, đường kẹt xe. Khi đi một mình, chị gọi xe ôm “công nghệ”. Chị nhận xét: “Tôi thấy đi metro nhanh hơn, không lo kẹt xe, nắng nôi”.

Theo ghi nhận của chúng tôi, những ngày đầu năm Ất Tỵ, các nhà ga của tuyến metro số 1 luôn đông người, đông nhất là ở nhà ga ngầm Bến Thành, quận 1; một số bãi đậu xe máy ở nhà ga trên cao luôn chật kín xe, có khi phải ngưng nhận xe do hết chỗ. Mặc dù tàu chạy 200 chuyến/ngày, tần suất 8-12 phút/chuyến, ghế ngồi bên trong tàu luôn kín chỗ, rất đông khách phải đứng.

Hành khách chờ tàu tại nhà ga của tuyến metro số 1 ẢNH: VŨ QUYỀN

Anh Lý Trung Hậu - sinh viên đại học năm thứ ba - cho biết, thời gian đầu, khi tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) miễn phí vé, anh đã nhiều lần đi metro. Theo anh, đi metro có nhiều tiện lợi: tàu chạy nhanh nên đỡ tốn thời gian; khi ngồi trên tàu, hành khách không lo mưa nắng, lại còn được ngắm thành phố từ trên cao.

Tuy nhiên, từ khu B ký túc xá Đại học Quốc gia TPHCM đến cơ sở 1 của trường, nếu chọn xe buýt thì chỉ cần lên 1 chuyến với thời gian di chuyển khoảng 1 giờ 30 phút, còn nếu chọn metro thì phải đi thêm 3 chuyến xe buýt, tổng thời gian di chuyển khoảng 1 giờ 10 phút. Như vậy, đi metro tiết kiệm được 20 phút nhưng chi phí lại cao hơn nhiều.

Bên cạnh đó, việc lên xuống tàu, đón và lên xuống xe buýt cũng vất vả hơn so với việc chỉ ngồi trên 1 chuyến xe buýt. Khi chọn đi metro, có hôm, anh phải chạy xe đến nhà ga thứ năm mới có chỗ gửi xe máy do 4 nhà ga trước đó đều trưng bảng tạm ngưng nhận xe vì hết chỗ.

Theo đại diện Công ty TNHH một thành viên Đường sắt đô thị số 1 (HURC1) - đơn vị vận hành tuyến metro số 1 - trong tháng đầu, do miễn phí, lượng khách đi metro rất đông.

Trong 2 tuần đầu, trung bình mỗi ngày, tuyến metro này đón 110.000 lượt khách, đạt 300% so với kế hoạch (khoảng 40.000 lượt khách/ngày), riêng ngày 1/1/2025 đón 275.144 lượt khách. Trong 10 ngày nghỉ tết Ất Tỵ (từ 25 tháng Chạp đến mùng Năm tháng Giêng), tuyến metro số 1 đã vận chuyển hơn 761.000 lượt khách, doanh thu đạt 11,7 tỉ đồng. Trong đó, lượng khách đông nhất và doanh thu cao nhất là mùng Hai tết (120.315 lượt, hơn 1,8 tỉ đồng).

Ông Phạm Vương Bảo - Phó giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TPHCM - cho hay, trung tâm đã tổ chức kết nối 61 tuyến xe buýt với 14 nhà ga của tuyến metro số 1. Trong đó, có 44 tuyến xe buýt sẵn có và 17 tuyến mới mở có mã số từ 153 đến 169. Các tuyến xe buýt mới có nhiệm vụ vận chuyển hành khách từ các khu vực lân cận như các bến xe buýt, khu công nghệ cao, trung tâm thương mại, trường đại học, cao đẳng đến các ga metro.

Tăng sự tiện lợi để người dân chọn Metro, xe buýt

Theo ông Phạm Vương Bảo, khi các tuyến xe buýt mới kết nối tuyến metro số 1 đi vào hoạt động, trung tâm đã theo dõi tình hình đi lại trên các tuyến xe buýt hằng ngày, đồng thời ghi nhận ý kiến đóng góp của hành khách để điều chỉnh lộ trình, bổ sung các điểm đón, trả khách cho phù hợp.

Sau thời gian miễn phí đi metro, trung tâm tiếp tục theo dõi tình hình đi lại để đánh giá đúng nhu cầu đi metro và xe buýt. Trên cơ sở đó, trung tâm sẽ phối hợp các đơn vị liên quan điều chỉnh mạng lưới tuyến xe buýt nhằm tăng mức độ tiếp cận, tăng sự thuận tiện để tăng số người dân đi xe buýt.

Đại diện HURC1 cho biết, trong thời gian tới, công ty sẽ có những hoạt động để thu hút thêm hành khách, như giảm giá vé cho học sinh, sinh viên, người cao tuổi; đẩy mạnh chương trình vé tháng metro; kết nối với các ngân hàng để có các chương trình khuyến mãi cho khách hàng thanh toán vé đi metro không dùng tiền mặt; kêu gọi các nhãn hàng mở các chương trình tặng quà, khuyến mãi cho hành khách.

Việc đi tàu điện có nhiều sự thuận lợi như nhanh, được ngắm thành phố từ trên cao, không sợ nắng mưa

Công ty cũng sẽ tiếp tục phát triển và tối ưu hóa nền tảng ứng dụng HCMC Metro HURC, với các tính năng như thông tin vé, hành trình, bản đồ, thông tin nhà ga, đóng góp ý kiến…

Tiến sĩ Phan Hữu Duy Quốc - thành viên tổ chuyên gia tư vấn đề án xây dựng hệ thống đường sắt đô thị TPHCM - đánh giá, tuyến metro số 1 chỉ là 20km đầu tiên trong tổng số 510km đường sắt đô thị mà chính quyền TPHCM đã có kế hoạch phát triển trong thời gian tới: “Lúc này, những tác động tích cực của đường sắt đô thị như giảm ùn tắc giao thông, giảm ô nhiễm khói bụi và tiếng ồn sẽ chưa được nhìn thấy rõ cho đến khi mạng lưới đường sắt đô thị hình thành”.

Theo ông, tuyến metro số 1 đã và đang tạo được sự thay đổi trong thói quen lấy phương tiện giao thông cá nhân làm trọng tâm như hiện nay, thúc đẩy việc sử dụng phương tiện giao thông công cộng.

Tuy nhiên, sự thay đổi này chỉ đang diễn ra với những người có hướng di chuyển hằng ngày đến các vị trí dọc theo tuyến metro số 1 mà thôi. Đặc biệt, việc phải đổi từ xe buýt, xe máy, xe đạp qua tàu điện hoặc ngược lại quá nhiều lần trong hành trình sẽ khiến việc đi tàu điện có thể trở nên bất tiện.

Cũng theo tiến sĩ Phan Hữu Duy Quốc, theo đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị vừa được Bộ Chính trị phê duyệt, năm 2027, TPHCM sẽ đồng loạt khởi công 7 tuyến metro để đến năm 2035 hoàn thành 355km. Những kinh nghiệm từ quá trình xây dựng tuyến metro số 1 đã được chuyển hóa vào 43 đề xuất trong đề án gửi Bộ Chính trị, Chính phủ và Quốc hội.

Điểm trọng tâm trong các đề xuất này là tăng cường phân quyền, tạo sự tự chủ cho chính quyền đô thị trong việc triển khai xây dựng các tuyến đường sắt đô thị.

Bên cạnh đó, việc phát triển các đô thị nén theo mô hình TOD (phát triển đô thị lấy giao thông công cộng làm trung tâm) như là một bộ phận không thể tách rời của đường sắt đô thị sẽ giúp hệ thống đường sắt đô thị được hình thành trong sự phát triển hài hòa của đô thị, giúp huy động nguồn lực từ đất đai để phát triển đường sắt đô thị.

Ông cho rằng, người dân sẽ sử dụng phương tiện giao thông công cộng ngày càng nhiều nếu nó tiện lợi và có chi phí phù hợp. Do đó, cần tăng cường tuyên truyền, cung cấp thông tin bằng mọi nền tảng. Ở chiều ngược lại, cần có thêm những chính sách hạn chế việc sử dụng phương tiện cá nhân. Có thể thấy, việc xử lý mạnh tay với vi phạm giao thông trong thời gian gần đây cũng góp phần thúc đẩy việc sử dụng phương tiện giao thông công cộng.

Vũ Quyền

Vũ Quyền - Quốc Ngọc (ghi)