Mẹ bầu cần cẩn trọng với đái tháo đường thai kỳ

Đái tháo đường thai kỳ nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi

Chị N.T ở TPHCM, mang thai đến tuần thứ 34-35. Chị bất ngờ nhận ra thai không máy đạp nữa liền đi khám ngay hôm sau, chị lặng đi khi được bác sĩ cho biết thai đã chết lưu vì mẹ mắc đái tháo đường thai kỳ (ĐTĐTK) mà không được kiểm soát. 

Trường hợp của chị N.T không hiếm, thực tế tại các bệnh viện đã ghi nhận nhiều trường hợp tương tự. Nguyên nhân là do thai phụ bị ĐTĐTK mà không chú ý kiểm soát bệnh dẫn đến biến chứng.

Thực tế, ĐTĐTK nếu được phát hiện và kiểm soát tốt sẽ không gây ảnh hưởng cho mẹ và em bé. Ngược lại, nếu chủ quan lơ là, đây sẽ là một trong những “sát thủ thầm lặng”, gây nguy hiểm cho thai phụ lẫn thai nhi. Ở mẹ, ĐTĐTK không được kiểm soát có thể gây tăng huyết áp, tiền sản giật, sản giật, sinh khó, sang chấn và băng huyết sau sinh, rối loạn đường huyết dẫn tới hôn mê… Ở em bé, ĐTĐTK có thể dẫn đến thai chết lưu, gia tăng tỷ lệ dị tật thai, thai nhi dễ bị rối loạn tăng trưởng, có thể gặp phải các sang chấn lúc sinh như trật khớp vai, gãy xương đòn, liệt đám rối thần kinh cánh tay. Sau khi chào đời, trẻ sơ sinh có mẹ bị ĐTĐTK thường dễ bị suy hô hấp, hạ đường huyết, hạ canxi, vàng da, đồng thời gia tăng nguy cơ mắc bệnh béo phì, đái tháo đường týp 2, cao huyết áp, tim mạch khi trưởng thành. 

Đái tháo đường nói chung đang gia tăng nhanh chóng tại Việt Nam lẫn trên thế giới, nguyên nhân do lối sống ít vận động và tiêu thụ nhiều thức ăn giàu năng lượng như đường, tinh bột, chất béo.  Với các phụ nữ có thai, ĐTĐTK thường gặp còn do thay đổi nội tiết của cơ thể mẹ trong thai kỳ dẫn đến tăng đề kháng với insulin, làm cơ thể không thể điều chỉnh được lượng đường trong máu. Đặc biệt những người có bệnh sử gia đình mắc đái tháo đường, những thai phụ mang thai khi trên 35 tuổi, những thai phụ trước đó bị thừa cân, béo phì, mắc hội chứng buồng trứng đa nang, những người có tiền sử bất thường về dung nạp glucose hoặc tiền sử sinh con to… chính là nhóm có nguy cơ cao mắc ĐTĐTK. Theo thống kê của Hiệp hội Sản phụ khoa thế giới (FIGO) năm 2015, tỷ lệ mắc ĐTĐTK chiếm khoảng 16% tổng số phụ nữ mang thai. Tại Việt Nam, khảo sát riêng ở Bệnh viện phụ sản Hùng Vương (TP.HCM) trong 4 năm 2014-2017 cho thấy, tỷ lệ mắc ĐTĐTK luôn ở mức 18-25%, nghĩa là trung bình cứ 5 thai phụ đến khám thì có 1 người mắc ĐTĐTK.

Chuẩn hóa kiến thức ĐTĐTK đến các nhân viên y tế

Trước tình trạng ĐTĐTK đang có chiều hướng gia tăng tại Việt Nam, trong khi thông tin và hướng dẫn về ĐTĐTK vẫn còn thiếu đồng bộ và chưa nhất quán, chưa tập trung vào các thực hành cụ thể cho các nhân viên y tế, Bộ Y tế và Công ty chăm sóc sức khỏe hàng đầu thế giới Abbott đã hợp tác và triển khai nhiều chương trình cụ thể để phòng ngừa và quản lý ĐTĐTK. Mới đây nhất, tháng 10/2018 vừa qua, Bộ Y tế phối hợp cùng Abbott đã chính thức cho ra mắt hướng dẫn quốc gia về Dự phòng và kiểm soát ĐTĐTK.

Đây là hướng dẫn quốc gia đầu tiên được xây dựng và ban hành rộng rãi tại Việt Nam, giúp chuẩn hóa kiến thức, tạo sự đồng bộ trên toàn quốc cho nhân viên y tế để có thể hỗ trợ tốt nhất cho thai phụ mắc ĐTĐTK. Trong hướng dẫn quốc gia về Dự phòng và kiểm soát ĐTĐTK vừa được ban hành, các chuyên gia đã đưa ra những hướng dẫn cụ thể cho các nhân viên y tế về thông tin ĐTĐTK, hướng dẫn về cách tầm soát và chuẩn đoán ĐTĐTK cũng như cách quản lý ĐTĐTK trong giai đoạn mang thai và sau khi sinh. Bên cạnh đó, nội dung của hướng dẫn cũng đã dành sự chú trọng rất lớn cho việc nâng cao kiến thức cộng đồng về dinh dưỡng trong việc kiểm soát đái tháo đường thai kỳ vì đây được xem là liệu pháp hàng đầu để kiểm soát tốt ĐTĐTK và người mẹ nào cũng có thể thực hiện được.

Hướng dẫn quốc gia về ĐTĐTK này sẽ sớm được phổ biến đến nhân viên y tế tại các bệnh viện trên toàn quốc vào năm tới.

Xuân Hoàng