Mặt trái của sự hấp dẫn từ những người làm công việc phát trực tiếp tại Trung Quốc

Cuộc chiến giảm cân của một cô gái được chia sẻ trên mạng xã hội

15g55, trong căn hộ ở Thượng Hải, Xu Shihan trang điểm những bước cuối cùng. Sau đó, cô bật đèn, cố định điện thoại lên giá ba chân và nhìn mình lần cuối trong gương.

Trong 5 phút nữa, cô sẽ bắt đầu phát trực tiếp trên Douyin, phiên bản tiếng Trung của TikTok.

“Chào mừng đến với buổi phát trực tiếp của tôi! Gần đây các bạn có nhớ tôi không? Nếu có, hãy nhập nó vào phần bình luận hoặc trên danmu” - cô gái 31 tuổi hét vào camera.

Danmu là một hình thức trực tuyến cho phép người xem đăng bình luận trực tiếp lên đầu video. Và nếu ai có nhiều bình luận hơn có nghĩa có nhiều tương tác hơn.

Sau khi bị sa thải khỏi vị trí nhà thiết kế nội thất vào đầu năm 2023, Xu bắt đầu lấn sân sang lĩnh vực phát trực tiếp, và chẳng bao lâu, việc đùa cợt với những bình luận trên đó đã trở thành phong cách của cô.

Sau 6 tháng, bước đột phá của cô vào lĩnh vực phát trực tiếp đã thu hút được hàng ngàn người theo dõi, và cô đã đạt vị trí thứ 3 trong danh sách xu hướng ở Thượng Hải.

“Nó giống như một vở hài kịch độc thoại. Bạn phải hài hước và giữ nhịp điệu" - cô nói.

Từng là nhân viên bán hàng của L'Oréal, Li Jiaqi đã trở nên nổi tiếng với biệt danh "Vua son môi" thông qua hoạt động thương mại điện tử phát trực tiếp. Anh từng bán được 15.000 thỏi son trong 5 phút và thu hút được gần 45 triệu người hâm mộ trên Douyin.

Liu Mama - một nông dân nuôi lợn ở phía đông bắc Trung Quốc, người chia sẻ cuộc sống của mình trên nền tảng xã hội Kuaishou - có hàng triệu người theo dõi và kiếm được 1 triệu nhân dân tệ (138.000 USD) mỗi tháng.

Lin Jian - trợ lý giáo sư tại Đại học Trung văn Hồng Kông và đồng tác giả của cuốn sách năm 2021 - cho biết: “So với các phương tiện truyền thông chính thống, các buổi phát trực tiếp trình bày nội dung đa dạng hơn và có vẻ chân thực hơn. Đối với sinh viên hoặc nhân viên làm việc theo phong cách 996 (từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày một tuần), phát trực tiếp giúp cuộc sống của họ trở nên sôi động hơn".

Li Jiaqi đã trở nên nổi tiếng với biệt danh "Vua son môi"

Theo thống kê của chính phủ, với tỷ lệ thất nghiệp ở Trung Quốc đại lục đối với những người từ 16 đến 24 tuổi ở mức 14,9% vào tháng 12/2023, Xu và những người trẻ đầy hy vọng khác đã nhảy vào nhóm người có ảnh hưởng.

Các KOL hay wanghong - một từ thông dụng của Trung Quốc dành cho những người nổi tiếng trên Internet - đã trở thành một bộ phận quan trọng của nền kinh tế Trung Quốc. Bằng cách tạo ra lưu lượng truy cập trên mạng xã hội và tiếp thị tới lượng người hâm mộ khổng lồ, những người có ảnh hưởng tạo ra doanh thu đáng kể.

Vào năm 2016, Papi Jiang - một cô gái đã thu hút được 44 triệu người theo dõi từ năm 2015 - 2016 thông qua các video châm biếm của mình - đã chế nhạo xu hướng chêm từ tiếng Anh vào các cuộc trò chuyện bằng tiếng Trung của phụ nữ Thượng Hải. Cô cũng đã phản đối những người bạn trai lừa dối, những định kiến ​​về giới tính và các phương ngữ vùng miền.

Sau thành công đột phá của cô, thuật ngữ wanghong đã trở thành một trong những từ thông dụng hàng đầu ở Trung Quốc.

Đối với hàng triệu thanh niên không thể tìm được việc làm, việc tham gia các buổi phát trực tiếp đã trở thành một giải pháp thay thế cho công việc truyền thống của công ty.

Trong một cuộc khảo sát năm 2023 với hơn 10.000 thanh niên trên Weibo - một nền tảng truyền thông xã hội của Trung Quốc, hơn 60% số người được hỏi cho biết họ sẽ quan tâm đến việc trở thành người có ảnh hưởng trên internet hoặc người dẫn chương trình phát trực tiếp.

Theo Cục Thống kê Quốc gia, nền kinh tế có ảnh hưởng của Trung Quốc đã tăng từ 241,9 tỷ nhân dân tệ năm 2018 lên 1,3 ngàn tỷ nhân dân tệ vào năm 2020 và dự kiến ​​sẽ đạt 6,7 ngàn tỷ nhân dân tệ vào năm 2025.

Từ tháng 9/2021 đến tháng 10/2022, đã có hơn 10 triệu KOL với hơn 10.000 người theo dõi trên các nền tảng mạng xã hội Trung Quốc, đăng trung bình 38,3 triệu bài đăng mỗi ngày.

Douyin đã thống kê được 752 triệu người dùng hoạt động hàng tháng ở Trung Quốc vào tháng 11/2023, và dự kiến ​​sẽ vượt qua 835 triệu vào năm 2025.

Tính năng phát trực tiếp, được giới thiệu vào năm 2018, cho phép người dùng quảng cáo và bán sản phẩm trong các phiên. Để tạo lưu lượng truy cập và tăng doanh số bán hàng, người dẫn chương trình kể chuyện cười, chia sẻ giai thoại cá nhân và biểu diễn theo yêu cầu người xem.

Phát trực tiếp bùng nổ một cách tự nhiên trong đại dịch COVID-19. Vào năm 2022, ước tính khoảng 500 tỷ USD hàng hóa được bán qua các buổi phát trực tiếp ở Trung Quốc – tăng gấp 8 lần so với năm 2019.

Tính đến tháng 6/2023, theo Trung tâm Thông tin Mạng Internet Trung Quốc, hơn 765 triệu người dùng Internet Trung Quốc – khoảng 70% người dùng Internet của cả nước – đã theo dõi các buổi phát trực tiếp.

Zhongyuanhuangge đã qua đời trong một cuộc thi uống rượu được phát trực tiếp.

Mặc dù sức hút trên mạng xã hội mang đến cho nhiều người trẻ tiền bạc và đôi khi là danh tiếng, tuy nhiên, nó cũng có những mặt trái đáng ngại.

Tháng 3/2021, cái chết đột ngột của Paopaolong, một người có ảnh hưởng 29 tuổi, đã khiến cộng đồng mạng không khỏi bàng hoàng. Paopaolong, tên thật là Yu Hailong, có hơn 10 triệu người theo dõi trên Douyin và nổi tiếng với việc quay trực tiếp các bữa tiệc buffet tại nhà hàng.

Mặc dù nhóm của Yu cho biết trong một tuyên bố chính thức rằng anh ấy chết vì kiệt sức khi đang quay một quảng cáo, nhưng người hâm mộ vẫn suy đoán nguyên nhân là do việc ăn uống vô độ trong thời gian dài của Yu.

Vào ngày 27/5/2023, một người có ảnh hưởng 21 tuổi tên là Cuihua, người có cuộc chiến chống béo phì đã thu hút hơn 9.000 người theo dõi trên Douyin, đã qua đời khi đang cố gắng giảm 100kg tại một trại giảm cân.

Những video cuối cùng cho thấy thân hình nặng 156kg của cô đang trải qua các bài tập luyện tập cường độ cao, và cô phàn nàn về việc cảm thấy không khỏe ngay trước khi qua đời.

Vài tuần trước khi Cuihua mất, một người có ảnh hưởng 26 tuổi tên là Zhongyuanhuangge cũng đã qua đời trong một cuộc thi uống rượu được phát trực tiếp.

Tiến sĩ Jian Xu - chuyên gia về văn hóa truyền thông kỹ thuật số Trung Quốc và nghiên cứu về người nổi tiếng tại Đại học Deakin, Australia - cho biết, khi mọi người đều muốn trở thành người nổi tiếng trên mạng bằng mọi cách, sẽ phải trả giá.

Những trường hợp cực đoan này là lý do chính đáng để Trung Quốc tiến hành các cuộc hạn chế gần đây đối với nền kinh tế kỹ thuật số.

Trong một bài đăng trên tài khoản Wechat chính thức vào ngày 16/1, Douyin cho biết đã đóng cửa hơn 290.000 tài khoản khi công ty tìm cách kiềm chế các vấn đề như ngôn ngữ thô tục ở nơi công cộng và quấy rối.

Trước đó, Cục Quản lý Không gian mạng Trung Quốc đã đóng cửa 13.600 tài khoản mukbang vì khuyến khích lãng phí thực phẩm.

Thảo Nguyễn (theo SCMP)