Mất ngủ, chán ăn, không tập trung, dễ khóc, dễ cáu giận... cần đi khám tâm lý

Hơn 12 năm trước, Trung tâm Tư vấn ứng dụng Hồn Việt ra đời ở đường Hoa Sứ (Q.Phú Nhuận, TP.HCM), khi đa phần người dân thành phố vẫn còn rất mơ hồ với khái niệm tư vấn tâm lý.

Chọn lối đi khó, thậm chí như nhiều người nhận xét là quá “bạo gan”, nhưng từ đó đến nay, thạc sĩ Nguyễn Thị Tâm - Giám đốc công ty, người tiên phong ở lĩnh vực ứng dụng khoa học tâm lý trong chăm sóc đời sống tinh thần cho cá nhân và doanh nghiệp - vẫn kiên định với lối đi của mình.

Bất ngờ hơn khi Trung tâm Hồn Việt nay đã phát triển thành một công ty với cơ sở vật chất khang trang, quy mô hoạt động cũng rộng hơn ở đường Âu Cơ (Q.Tân Bình, TP.HCM).

Ths Nguyễn Thị Tâm cho biết, dịch vụ tâm lý nhu cầu cao nhưng vẫn... ế

Đừng nghĩ chuyện kiếm lời từ tư vấn tâm lý

Phóng viên: Chào chị, dù thừa nhận gần 13 năm nay Hồn Việt chỉ có “lỗ lũy tiến” nhưng vì sao chị lại dốc vốn đầu tư mở rộng hoạt động? 

Thạc sĩ Nguyễn Thị Tâm: Khi có ý định thành lập trung tâm, tôi đã biết chắc mình sẽ gặp nhiều khó khăn. Ở các nước, ngành tư vấn tâm lý rất phát triển nhưng vẫn được sự bảo trợ của chính phủ hoặc các tổ chức xã hội và được đặc biệt quan tâm.

Ở nhiều quốc gia, việc tư vấn, trị liệu sức khỏe tinh thần cũng là một phần của gói y tế gia đình hoặc bảo hiểm y tế. Trong khi đó, với văn hóa, suy nghĩ và tính cách của người Việt Nam thì những người đến các trung tâm tư vấn là người đang có “vấn đề”.

Kiểu “mặc định” này càng khiến những người thực sự đang rất cần được tư vấn cảm thấy e ngại hơn.

Ngay từ đầu tôi đã xác định tư vấn tâm lý không thể là một ngành kinh doanh để kiếm lời ở thời điểm này. Thực tế, hơn mười năm gắn với công việc tư vấn tâm lý, tôi càng nhận thức rõ rằng nếu không đủ đam mê, không hiểu vai trò quan trọng của tư vấn tâm lý trong đời sống tinh thần của con người sẽ không thể gắn bó lâu dài với công việc này. 

* Tư vấn tâm lý là nhu cầu có thật, nhưng vì sao doanh thu từ mảng này của Hồn Việt vẫn là những con số âm?

- Với quy mô đầu tư về cơ sở vật chất, đội ngũ chuyên viên… của Hồn Việt như hiện nay thì kinh phí để duy trì hoạt động không nhỏ. Nhu cầu tư vấn trị liệu tâm lý trong xã hội hiện nay là rất nhiều nhưng tỷ lệ người chấp nhận trị liệu lại rất ít. Một phần do họ chưa quen với việc phải trả tiền để được tư vấn, trị liệu tâm lý. Phần khác do điều kiện kinh tế không đáp ứng được quá trình trị liệu.

Đa phần những người đến trung tâm đều được bác sĩ điều trị tâm thần yêu cầu phải có sự can thiệp của chuyên gia tâm lý trị liệu trong quá trình điều trị trầm cảm. Một số rất ít tự nguyện tìm đến khi đã ở giai đoạn báo động đỏ và có những vấn đề về tâm lý rất nặng nề.

* Vậy để tồn tại, phải chăng Hồn Việt đang tìm thêm những lối đi khác ngoài tư vấn tâm lý?

- Mọi hoạt động của Hồn Việt vẫn hướng đến chăm sóc sức khỏe tinh thần cho con người. Tư vấn tâm lý chỉ là một phần nhỏ. Ngoài ra, chúng tôi còn có chương trình trị liệu với đội ngũ chuyên gia, các lớp học dành cho cha mẹ, lớp học tiền hôn nhân, lớp phát huy sự tự tin cho trẻ…

Mới nhất là công cụ chẩn đoán sức khỏe tâm thần, giúp nhận biết những vấn đề về cảm xúc, sự tập trung… nhằm xác định mức độ điều trị, can thiệp. 

Lớp học Tự tin đúng chất cho trẻ của Công ty Hồn Việt

* Có khi nào chị gặp các trường hợp cần hỗ trợ nhưng không đủ điều kiện kinh tế?  

- Giá dịch vụ ở Hồn Việt giảm dần theo thời gian. Nếu trước đây bảng phí tư vấn được tính theo phút, thì hiện nay rất nhiều trường hợp một ca tư vấn chỉ thu phí để bù đắp một phần chi phí cơ sở vật chất, trả lương nhân viên… và không tính theo thời gian. Tôi rất may mắn khi có được những cộng sự đam mê và hết lòng với công việc mà không quá toan tính về lợi nhuận. 

Người ly hôn ở TP.HCM ngày càng trẻ 

* Từ các ca tư vấn, trị liệu ở Hồn Việt, chị có thể cho biết vấn đề lớn nhất về tâm lý của cá nhân hiện nay là gì?

- Đó là stress và trầm cảm. Cuộc sống hối hả, bận rộn, các thành viên của nhiều gia đình chỉ có thể gặp nhau sau một ngày học tập, làm việc mệt nhoài. Chỉ có buổi tối về cùng một nhà nhưng mỗi người lại ở một phòng, đóng kín cửa.

Các thành viên trong nhiều gia đình hiện đại gần như không còn thời gian để bộc lộ nhu cầu tình cảm, cảm xúc. Ở cùng một nhà, là những người thân yêu ruột thịt nhưng nhiều trường hợp, một thành viên trong gia đình đang phải chiến đấu với những cảm xúc tiêu cực mà cả nhà không hề hay biết.

Vấn đề đáng lo ngại thứ hai là đổ vỡ hôn nhân. Tỷ lệ này ở Việt Nam đang tăng đến mức báo động. Theo thống kê mới nhất, tỷ lệ ly hôn ở TP.HCM là 40% và đang có xu hướng “trẻ hóa”. 

* Ngoài tư vấn, trị liệu tâm lý, những lớp học nào hiện đang được nhiều học viên quan tâm nhất, thưa chị? 

- Học viên của chúng tôi đa phần ở tuổi trung niên hoặc trẻ. Trung niên thường tham gia khóa học dạy con. Người trẻ đa phần chọn học lớp tiền hôn nhân hoặc phát triển bản thân.

Có một nghịch lý đáng buồn, không ít học viên lớp tiền hôn nhân đã trải qua một lần đổ vỡ hoặc đang đứng trước bờ vực đổ vỡ. 

* Chị có thể tư vấn những dấu hiệu giúp nhận biết sự bất thường về sức khỏe tinh thần?

- Mất ngủ, ăn không được, không tập trung, bất chợt trở nên hay quên, buồn vui thất thường, dễ khóc, dễ cáu giận… là những dấu hiệu đơn giản nhất nhận biết mình có thể bất ổn về tâm lý. 

Đôi khi, bạn cũng nên giữ sự tĩnh lặng để quan sát bản thân. Nếu phát hiện những xung đột nội tâm, những ý nghĩ mâu thuẫn và chồng chéo nhau hoặc cảm thấy mình không hạnh phúc, đó cũng là dấu hiệu bất ổn.

* Và việc phải làm khi đó là…

- Không phải lúc nào cũng tìm đến chuyên viên tư vấn hoặc bác sĩ tâm lý. Tự mình cũng có thể là bác sĩ của mình bằng cách: để nhịp sống chậm lại, tĩnh tâm quan sát và lắng nghe cảm xúc của mình; tự đặt câu hỏi mình đang vui hay buồn, tại sao buồn, tại sao vui, mình đang muốn gì...

Khi đặt được câu hỏi, bạn sẽ tự tìm được câu trả lời. Khi đó, hãy mạnh dạn buông bỏ những nỗi buồn đau. 

Đôi khi không phải do quá bận rộn mà vì bạn đã dùng thời gian không đúng cách. Cho dù bận rộn đến mấy, mỗi người vẫn phải ưu tiên những khoảng thời gian để tự chiều chuộng bản thân, để được sống là chính mình.

Bạn sẽ không bao giờ yêu thương người khác nếu không biết yêu thương chính mình. Nên tập luyện, tích lũy cho mình những năng lượng tích cực mỗi ngày. Khi có năng lượng, cảm xúc tích cực, bạn sẽ có những suy nghĩ tích cực.

Bà Nguyễn Thị Tâm (bìa phải) trong một hội thảo tâm lý

* Nếu có một lời khuyên về việc chăm sóc sức khỏe tinh thần, chị sẽ nói gì?

- Một người được xem là mạnh khỏe phải khỏe cả về tâm lý và thể lý. Kiểm tra sức khỏe về thể lý thôi chưa đủ mà còn cần có cả những đợt thăm khám, chẩn đoán về sức khỏe tinh thần. Sức khỏe thể chất có mối liên hệ mật thiết với tình trạng trí tuệ; cảm xúc và tinh thần mang tính tiêu cực và mất quân bình thì hệ thống miễn dịch cũng suy giảm.

Trong cuộc sống, tâm lý rất quan trọng, quyết định toàn bộ cuộc sống con người. Một khi hiểu quy luật tâm lý, con người sẽ dễ dàng hơn khi vượt qua những khó khăn, biến cố.

* Cảm ơn chị.

Thảo Vân (thực hiện)