Mất mùi vị hậu COVID-19 kéo dài là do gen di truyền

Một nghiên cứu công bố hôm 17/1 trên tạp chí Nature Genetics đã xác định một yếu tố nguy cơ di truyền liên quan đến việc mất khứu giác sau khi nhiễm COVID-19. Nghiên cứu giúp hiểu rõ hơn về chứng hậu COVID-19 và có thể chỉ ra hướng điều trị cần thiết.

Nguyên nhân chính xác của việc mất khứu giác và vị giác liên quan đến COVID-19 vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng các nhà khoa học cho rằng nó bắt nguồn từ tổn thương các tế bào bị nhiễm trùng ở một phần của mũi được gọi là biểu mô khứu giác. Các tế bào này bảo vệ các tế bào thần kinh khứu giác, giúp con người ngửi mùi.

Nhiều bệnh nhân COVID-19 bị mất mùi, giảm khả năng cảm nhận mùi vị hoặc cho biết vị kim loại trong miệng suốt nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng sau khi khỏi bệnh

Theo nghiên cứu, một vị trí di truyền cố định trên nhiễm sắc thể (locus) gần hai gen khứu giác có liên quan đến việc mất khứu giác và vị giác do COVID-19.

Yếu tố nguy cơ di truyền này làm tăng khả năng một người nhiễm SARS-CoV-2 bị mất khứu giác hoặc vị giác lên 11%. Dù ước tính 4/5 bệnh nhân lấy lại được các giác quan này sau khi khỏi bệnh, nghiên cứu cho thấy tình trạng giảm khả năng khứu giác và vị giác sẽ ảnh hưởng đến các mối quan hệ, sức khỏe thể chất và tâm lý của mỗi người.

Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học tại Công ty 23andMe đã kiểm tra dữ liệu sức khỏe và gen di truyền của những người tham gia sống ở Mỹ hoặc Anh. Trong nhóm 69.841 người có xét nghiệm COVID-19 dương tính, 68% trải qua một triệu chứng mất khứu giác hoặc vị giác.

Sau khi so sánh sự khác biệt về gen giữa những người mất khứu giác và những người cho biết rằng họ không bị ảnh hưởng, nhóm nghiên cứu đã tìm thấy một vùng của bộ gen nằm gần hai gen, UGT2A1 và UGT2A2. Cả hai gen này đều được biểu hiện tại mô bên trong mũi liên quan đến nhận biết mùi và đóng vai trò chuyển hóa chất tạo mùi.

Việc UGT2A1 và UGT2A2 tham gia vào quá trình nhận biết mùi như thế nào vẫn chưa rõ ràng. Tuy vậy, nhóm nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng các gen “có thể đóng một vai trò quan trọng của các tế bào bị nhiễm bệnh” và kết quả là suy giảm dẫn đến mất khứu giác.

Một số xu hướng nhất định cũng xuất hiện trong số những người tham gia nghiên cứu về việc mất khứu giác và vị giác. Ví dụ, phụ nữ có nguy cơ mắc triệu chứng này cao hơn 11% so với nam giới. Trong khi đó, những người trưởng thành trong độ tuổi từ 26 đến 35 chiếm 73% của nhóm.

Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng những người có "tổ tiên là người Mỹ gốc Đông Á hoặc người Mỹ gốc Phi ít có khả năng bị mất khứu giác hoặc vị giác". Nguyên nhân của quan sát này vẫn chưa được xác định.

Adam Auton - Phó chủ tịch di truyền học con người tại 23andMe và là tác giả chính của nghiên cứu - chia sẻ, dường như sự khác biệt không thể giải thích bằng các biến thể di truyền xoay quanh locus trong nghiên cứu.

Từ khi biến chủng Delta xuất hiện, mất khứu giác và vị giác được coi là các triệu chứng đặc trưng cho COVID-19. Nghiên cứu ban đầu cho thấy rằng biến thể Omicron ít gây mất khứu giác và vị giác, nhưng không phải là điều đó hoàn toàn không xảy ra. Trong một nghiên cứu về 81 trường hợp nhiễm Omicron ở Na Uy, 12% có tình trạng ngửi mùi kém và 23% bị giảm vị giác.

Ngọc Hạ (theo NBC News)