Mai Thị Ngọc Vân-người tố thư kí tòa đòi tiền chạy án: Được kháng nghị hủy án sơ thẩm,phúc thẩm

Liên quan đến vụ chị Mai Thị Ngọc Vân (36 tuổi, ngụ Q.Tân Bình, TP.HCM) - người tố thư ký tòa chạy án bị tăng án từ chín tháng lên bốn năm tù giam về tội “cố ý gây thương tích” khiến dư luận bức xúc, ngày 29/9, viện kiểm sát nhân dân (KSNF) cấp cao tại TP.HCM đã có quyết định hủy hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm.

Theo đó, kháng nghị của viện KSND cấp cao đã chỉ ra những sai phạm nghiêm trọng của tòa án nhân dân (TAND) hai cấp, chưa đánh giá đầy đủ tính chất, mức độ hành vi phạm tội và đặc điểm nhân thân của bị cáo. Quyết định trên được dư luận ủng hộ, nhiều chuyên gia luật đánh giá quyết định mang tính nhân văn sâu sắc.

Tóm tắt vụ việc

Chiều 1/6/2014, trong lúc chị Mai Thị Ngọc Vân (36 tuổi, ngụ Q.Tân Bình) quay tấm bạt che mưa thì ông Trịnh Quang Hân (62 tuổi, hàng xóm của chị Vân) đã va chạm vào một số cây cảnh trước nhà chị Vân nên hai bên cãi vã.

Anh Trịnh Quốc Việt (con trai ông Hân) chạy ra can ngăn, dẫn đến xô xát. Chị Vân bị anh Việt đánh vào đầu và mặt, và kẹp cổ nên đã cắn vào tay anh Việt để thoát thân. Sau đó, em trai chị Vân là Mai Khải Hoàn chạy ra xô anh Việt và ông Hân, sự việc được trình báo cơ quan công an.

Chiều hôm sau, thấy anh Việt chạy xe về nhà, do vẫn còn tức giận chuyện hôm trước nên chị Vân cầm khúc gỗ đánh vào lưng anh Việt. Lúc này, anh Trịnh Quang Trung (anh trai anh Việt) chạy vào can ngăn cũng bị đánh vào vùng trán gây thương tích. Kết quả giám định cho thấy anh Trung bị thương tật 13%, anh Việt bị thương tật 4%, ông Hân bị thương tật 4%.

Tháng 4/2016, TAND Q.Tân Bình xét xử sơ thẩm, tuyên phạt chị Mai Thị Ngọc Vân mức án chín tháng tù giam. Do đang nuôi con nhỏ dưới 36 tháng tuổi nên bị cáo được tại ngoại. Trong quá trình vụ án đang chờ được xét xử phúc thẩm, vào tháng 6/2016, một người phụ nữ tên N. liên hệ bị cáo, đề nghị đưa tiền “lo lót” để được hưởng án treo.

Giá tiền “chạy án” được chốt lại là 85 triệu đồng, thời gian giao tiền vào trưa 14/7/2016. Nhận thấy việc đưa tiền “chạy án” là vi phạm pháp luật, trên đường đến điểm hẹn, chị Vân đến cơ quan công an trình báo sự việc.

Tại điểm hẹn, khi một người đàn ông vừa nhận gói tiền từ chị Vân thì bị bắt quả tang. Tại cơ quan công an, đối tượng tên Phan Văn Khang khai rằng được vợ (là thư ký của TAND TP.HCM) nhờ gặp chị Vân nhận tiền. Khang đã bị Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP.HCM khởi tố và tạm giam bốn tháng để điều tra.

Tại phiên xử phúc thẩm, hội đồng xét xử tuyên sửa bản án sơ thẩm, sửa khung hình phạt và mức án đối với bị cáo Mai Thị Ngọc Vân về tội “cố ý gây thương tích”, tăng hình phạt từ chín tháng lên bốn năm tù, buộc bị cáo bồi thường gần 49 triệu đồng cho các bị hại. Chủ tọa phiên tòa cũng công bố quyết định khởi tố vụ án hình sự tại tòa đối với Mai Khải Hoàn để điều tra về tội “cố ý gây thương tích”.

Nhiều sai sót nghiêm trọng

Sau hai ngày nhận quyết định kháng nghị của Viện KSND Cấp cao tại TP.HCM, ngày 2/10, chị Mai Thị Ngọc Vân vẫn chưa hết xúc động: “Khi nhận quyết định hoãn thi hành án, tôi vừa mừng vừa lo, vì không biết những lời kêu cứu, kiến nghị giám đốc thẩm của mình được xem xét ra sao. Hôm nay, cầm quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, tôi có nhiều hy vọng, dẫu hành trình phía trước còn dài. Qua đây, tôi gửi lời cám ơn đến bạn đọc, các luật sư (LS) và báo Phụ Nữ đã đồng hành cùng tôi suốt hành trình đi tìm công lý”.

Trong quyết định ký ngày 29/9, Viện KSND Cấp cao tại TP.HCM (Viện Phúc thẩm 3) đã đề nghị Ủy ban thẩm phán TAND Cấp cao tại TP.HCM xét xử giám đốc thẩm theo hướng hủy hai bản án sơ thẩm ở TAND Q.Tân Bình và bản án phúc thẩm ở TAND TP.HCM.

Đồng thời hủy quyết định khởi tố vụ án hình sự ngày 10/8/2016 của Hội đồng xét xử phúc thẩm đối với Mai Khải Hoàn (em trai Vân) để điều tra, xét xử lại theo đúng quy định của pháp luật.

Tại phiên tòa phúc thẩm, bị tuyên tăng án từ chín tháng lên bốn năm tù giam, chị Vân suy sụp và gửi đơn kêu cứu nhiều nơi

Viện KSND Cấp cao tại TP.HCM nhận định: “Việc điều tra của cấp sơ thẩm không đầy đủ, bỏ lọt người phạm tội; việc áp dụng pháp luật tố tụng hình sự về khởi tố vụ án của tòa án cấp phúc thẩm không đúng quy định; bản án sơ thẩm của TAND Q.Tân Bình và bản án phúc thẩm của TAND TP.HCM xét xử bị cáo Mai Thị Ngọc Vân kết luận không phù hợp với tình tiết, chứng cứ khách quan. Xử phạt bốn năm tù là chưa đánh giá đầy đủ tính chất, mức độ hành vi phạm tội và đặc điểm nhân thân của bị cáo; buộc bồi thường dân sự không có căn cứ pháp luật”.

Nhận định về việc tòa phúc thẩm khởi tố ông Mai Khải Hoàn về tội “cố ý gây thương tích”, Viện Phúc thẩm 3 cho rằng, vi phạm tố tụng hình sự vì đã khởi tố vụ án hai lần đối với một sự việc, vi phạm điều 13 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2003.

Cụ thể, quá trình điều tra, ngày 11/11/2014 Cơ quan cảnh sát điều tra - Công an Q.Tân Bình đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với hành vi “cố ý gây thương tích” xảy ra ngày 1 và 2/6/2014 cho gia đình ông Trịnh Quang Hân nhưng ngày 10/8/2016, phiên tòa phúc thẩm TAND TP.HCM lại tiếp tục khởi tố vụ án hình sự đối với hành vi “cố ý gây thương tích”.

Về trách nhiệm hình sự: ngày 1/6/2014, Mai Thị Ngọc Vân có hành vi giật mắt kính, nắm cổ áo ông Trịnh Quang Hân nhưng không gây thương tích nên không cấu thành tội phạm. Bị hại Trịnh Quốc Việt bị thương tích 2% do Vân cắn vào tay, nhưng trước đó Việt đã dùng tay kẹp cổ Vân, nên hành vi của Vân không cấu thành tội phạm.

Cũng chưa có chứng cứ kết luận bị cáo Vân gây ra ba vết thương ở vùng lưng với tỷ lệ thương tích 6% cho bị hại Trịnh Quang Trung, nhưng tòa án cấp phúc thẩm xác định bị cáo Vân gây thương tích cho bị hại Trung 13%, từ đó áp dụng khoản 2 điều 104 Bộ luật Hình sự năm 1999 để xét xử bị cáo là phiến diện.

Ngoài ra, ngày 3/6/2014, tại buổi hòa giải ở Công an P.2, Q.Tân Bình, bị cáo Vân đã hối lỗi, xin bồi thường chi phí điều trị và xin lỗi gia đình Trung. Trong quá trình điều tra, xét xử, bị cáo Vân khai nhận tương đối đầy đủ hành vi phạm tội. Tòa án phúc thẩm nhận định bị cáo không thành khẩn khai báo, không áp dụng tình tiết giảm nhẹ được quy định tại điểm p khoản 1 điều 46 Bộ luật Hình sự năm 1999 khi xét xử bị cáo là thiếu khách quan.

Về trách nhiệm dân sự: quá trình điều tra và tại phiên tòa, bị hại Trịnh Quang Trung và Trịnh Quốc Việt yêu cầu bị cáo bồi thường chi phí điều trị, giám định, thu nhập thực tế bị mất. Hồ sơ vụ án không có tài liệu điều tra về mức thu nhập thực tế của bị hại, thời gian bị hại phải nghỉ làm việc… nhưng vẫn buộc bị cáo Vân phải bồi thường là thiếu cơ sở.

Thấu tình đạt lý 

Chia sẻ về quyết định kháng nghị hủy án sơ thẩm, phúc thẩm, LS Nguyễn Hòa Hưng - bào chữa cho chị Vân tại phiên xử phúc thẩm, cho rằng: đó là quyết định rất nhân văn, được dư luận đồng tình, ủng hộ.

Bởi cả hai phiên tòa đã bỏ qua nhiều tình tiết có lợi cho bị cáo như, không xét đến quan hệ nhân quả giữa việc Vân bị cha con ông Hân đánh ngày 1/6 gây chấn thương vùng đầu, rách môi để đến ngày 2/6 do bực tức Vân đã dùng cây đánh Việt. Chưa kể, quá trình tiến hành tố tụng đã không áp dụng quy tắc suy đoán có lợi cho bị cáo, không xét nhân thân, hoàn cảnh, sự ăn năn hối lỗi của Vân.

Cùng quan điểm với LS Hòa Hưng, LS Lư Quang Vinh - Đoàn Luật sư TP.HCM nhận định: “Vụ án này, các cấp thụ lý từ điều tra, xét xử cho đến việc ra quyết định chấp hành án đều vi phạm tố tụng nghiêm trọng. Chưa kể, vì sao bản án phúc thẩm không xem xét về sức khỏe của một bà mẹ đơn thân nuôi ba con nhỏ mà một mình gây thương tích cho ba người đàn ông hợp lực lại trong khi chị Vân mới sinh được chín tháng? Các cơ quan tiến hành tố tụng không biết vì lý do gì mà không giám định thương tật cho chị Vân theo yêu cầu, không xem xét xử lý hình sự với ông Hân, Việt là những người đánh chị, gây thương tích. Theo tôi, nếu điều tra đến nơi đến chốn vụ việc, khả năng chị Vân không phải chịu trách nhiệm hình sự trong vụ án này”.

Chia sẻ trên trang cá nhân, LS Đào Thị Bích Liên - Đoàn Luật sư TP.HCM, cho biết: “Vụ án từng gây xôn sao dư luận vì chưa có tiền lệ việc tòa án phúc thẩm TAND TP.HCM tuyên xử mức án cao hơn rất nhiều lần so với bản án sơ thẩm đối với bị cáo vốn là người có hoàn cảnh nhân thân đặc biệt, là người từng tố cáo thư ký tòa vi phạm pháp luật.

Mặc dù bị cáo kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt nhưng HĐXX cấp phúc thẩm đã không xem xét, không làm hết trách nhiệm của mình trong việc tìm ra sự thật khách quan, nguyên nhân, động cơ, điều kiện, hoàn cảnh phạm tội, xem xét đến các tình tiết, chứng cứ mang tính gỡ tội cho bị cáo, ngược lại tăng nặng hình phạt từ chín tháng lên bốn năm tù.

Chưa kể, nhiều tình tiết chưa được làm rõ như một phụ nữ sinh con nhỏ được chín tháng, sức nào chống cự nổi với ba đàn ông to khỏe. Hành vi tự vệ của bị cáo, tòa khẳng định có tính chất côn đồ, vậy hành động của ba cha con ông Hân đánh, siết cổ bị cáo được đánh giá ra sao".

Đại Dương - Thu Hồng