Lưu dấu thế hệ cùng tranh truyện Việt

Hàng thập niên vẫn vẹn nguyên giá trị

Trong khuôn khổ Hội sách thiếu nhi lần V-2024 (vừa diễn ra tại Đường sách TPHCM, từ ngày 31/5 - 9/6), Nhà xuất bản Trẻ mở sân chơi dành cho thiếu nhi với chủ đề “Em yêu lịch sử nước nhà”. Đây cũng là dịp kỷ niệm 30 năm ngày phát hành bộ sách Lịch sử Việt Nam bằng tranh (được nhà nghiên cứu Trần Bạch Đằng chủ biên, từ những năm thập niên 1990).

Ra đời từ năm 1994 với phiên bản trắng đen, đến nay, bộ sách Lịch sử Việt Nam bằng tranh đã ra thế giới với bản minh họa màu - Nguồn ảnh: Nhà xuất bản Trẻ

Năm 1994, bộ sách được xuất bản lần đầu với phiên bản trắng đen. Đến nay đã phát hành được 55 tập, được tái bản và minh họa màu, phát hành song ngữ. Khai thác nội dung từ thời cổ đại, qua các đời Vua Hùng đến ngàn năm Bắc thuộc và thời kỳ độc lập tự chủ của các triều đại, Lịch sử Việt Nam bằng tranh có cách tiếp cận hệ thống và dễ hiểu cho các bạn đọc nhỏ tuổi.

Anh Nguyễn Phan Nam An - Trưởng ban biên tập các dự án sách kinh tế - lịch sử - chính trị của Nhà xuất bản Trẻ, người phụ trách dự án này - chia sẻ: “Có thể nói, ở thời điểm ra đời, bộ sách Lịch sử Việt Nam bằng tranh là một cuộc cách mạng về cách truyền đạt lịch sử đến thiếu nhi. Nếu đặt bên cạnh chương trình giáo dục theo cách tiếp cận hàn lâm thì cách tiếp cận này là một sự bổ sung cần thiết, giúp các em thấy sử Việt gần gũi, thú vị, hấp dẫn”.

Đến nay, đã có thêm nhiều bộ truyện đề tài lịch sử dành cho thiếu nhi. Tuy nhiên với dấu ấn tiên phong cũng như sức hấp dẫn và giá trị vượt thời gian, Lịch sử Việt Nam bằng tranh luôn là bộ sách được bạn đọc trong nước yêu thích, được tái bản và phát hành mới. Đây cũng là một trong những bộ sách quan trọng được Nhà xuất bản Trẻ giới thiệu tại nhiều hội sách quốc tế, góp phần giới thiệu văn hóa - lịch sử Việt Nam với bạn đọc nước ngoài.

Nhiều bộ sách trải qua hàng thập niên vẫn vẹn nguyên giá trị, là những dấu ấn khó quên cho từng thế hệ bạn đọc. Dù không thể so sánh được với những tựa/bộ sách ngày càng được nâng cao kỹ - mỹ thuật ở thời điểm hiện tại, nhưng Cô tiên xanh, Tâm hồn cao thượng, Dũng sĩ Hesman, Trạng Quỳnh, Thằng Bờm, Tý Quậy… đều là một phần trong ký ức tuổi thơ đọc sách của nhiều người. Riêng bộ truyện Thần đồng đất Việt đã tạo nên một kỷ lục cho truyện tranh thuần Việt mà cho đến nay vẫn chưa bị phá vỡ. Đó là bộ truyện dài hơi nhất (xuất bản hàng trăm tập, mỗi tập đều có số lượng phát hành hàng chục ngàn bản) và được đông đảo bạn đọc đón nhận, cả người lớn lẫn trẻ nhỏ.

Những bộ sách kể trên không chỉ lưu dấu ký ức cho thế hệ bạn đọc ngày trước, mà đây đều là những bộ truyện có ý nghĩa, phù hợp với bạn đọc nhỏ tuổi hôm nay.

Chờ đợi những dấu ấn mới

Tranh truyện Việt (phạm vi bài viết đề cập đến cả 2 thể loại: sách tranh và truyện tranh) vẫn phát triển rất tích cực. Dù khó có thể so sánh với sức hút của truyện tranh ngoại, sách của tác giả Việt cũng đã và đang có được những vị trí riêng. Long Thần Tướng, Địa ngục môn, Học viện bóng đá… là những bộ truyện từng tạo nên cơn sốt một thời. Tuy nhiên, dù rất được yêu thích, các bộ truyện này đều dừng lại ở khoảng vài tập đến 10 tập. Đi một chặng đường dài hàng chục hay hàng trăm tập là giấc mơ mới cho tranh truyện Việt hiện nay.

“Long Thần Tướng” là bộ truyện được bạn đọc yêu thích, ủng hộ ngay khi tập đầu được ra mắt (Nguồn ảnh: Comicola)

Riêng sách tranh, với lợi thế ngắn gọn, chủ yếu là hình ảnh minh họa theo lời kể nên cơ hội in cùng lúc nhiều tập sẽ dễ dàng và thuận lợi hơn so với truyện tranh dài tập. Trên thị trường hiện nay, có rất nhiều series sách tranh dành cho bạn đọc nhỏ tuổi (trong đó có nhiều bộ sách đã được trao các giải thưởng hoặc phát hành ở nước ngoài).

Yếu tố lịch sử - văn hóa Việt được chú trọng, bên cạnh đó là các đề tài gần gũi về gia đình, học đường, thiên nhiên, khoa học… Sự đa dạng và phong phú của dòng sách này cho thấy sự sôi động và phát triển đầy tích cực của sách tranh thuần Việt hiện nay, nhưng vẫn chưa thể gọi đó là những bộ sách đủ tầm vóc lưu dấu ấn thế hệ như các bộ sách đậm dấu ấn của một thời.

Thành công “vạn bản” thời điểm này có thể kể đến Sơn, Goal! (bộ truyện tranh hợp tác Việt - Nhật, Nhà xuất bản Kim Đồng và Nhà xuất bản Kadokawa phối hợp thực hiện). Có nhiều yếu tố khiến Sơn, Goal! thu hút: câu chuyện về bóng đá, khai thác văn hóa Việt, sự tham gia minh họa của họa sĩ nổi tiếng Nhật Bản Baba Tamio… Sự ăn khách của Sơn, Goal! nói riêng hay nhiều bộ truyện thuần Việt nói chung đều cho thấy thể loại này luôn có bạn đọc tiềm năng và rất đông đảo. Người hâm mộ truyện tranh có thể sẵn sàng bỏ tiền mua các bản sách giới hạn, xếp hàng chờ mua tập truyện mới phát hành, góp quỹ gây vốn cộng đồng cho tác giả in sách, cùng thảo luận sôi nổi trên các nhóm cộng đồng yêu thích truyện tranh…

Thị trường đầy tiềm năng và là cơ hội mở chờ các tác giả - họa sĩ sáng tác ghi dấu ấn mới. Điều kiện cần chính là sự hấp dẫn cũng như giá trị mà những bộ sách có thể mang lại cho bạn đọc thiếu nhi và thanh thiếu niên. Điều này chờ đợi và kỳ vọng ở khả năng sáng tạo của các tác giả - họa sĩ trẻ cũng như sự đầu tư, tâm huyết từ các nhà làm sách.

Song Giang