Lùm xùm vở thực cảnh 'Tinh hoa Bắc bộ': gút mắc chuyện ăn chia?

Tháng 6/2017, vở diễn thực cảnh Ngày xưa (tên gọi khác Thuở ấy, xứ Đoài) chính thức được giới thiệu đến công chúng với sự dàn dựng của đạo diễn Việt Tú. Vở diễn này được thực hiện tại Sài Sơn, Chùa Thầy, huyện Quốc Oai, Hà Nội.

Dự án này được ký kết thực hiện giữa phía Công ty Cổ phần Tuần Châu Hà Nội (TCHN) và Công ty Cổ phần Đầu tư Tổng hợp Truyền thông DS (DS) do đạo diễn Việt Tú làm giám đốc. Tuy nhiên, chỉ sau 2 tháng được công diễn, Thuở ấy, xứ Đoài đã bị huỷ và được thay thế bằng một vở diễn mới mang tên Tinh hoa Bắc Bộ do đạo diễn Hoàng Nhật Nam thực hiện.

Một cảnh trong vở diễn Thuở ấy, xứ Đoài

Sự việc này đã gây ra lùm xùm vào khoảng cuối năm 2017 vừa qua về việc bản quyền, quyền sở hữu liên quan vở diễn Thuở ấy, xứ Đoài. Mới đây, phía TCHN đã quyết định khởi kiện DS và đạo diễn Việt Tú liên quan đến vở diễn thực cảnh trên.

Từ tranh cãi về nguồn gốc

Theo thông tin từ phía TCHN, khi triển khai dự án đầu tư khu du lịch, vui chơi giải trí, đô thị sinh thái Tuần Châu Hà Nội, đơn vị này đã tín đến hạng mục biểu diễn rối nước, biểu diễn thực cảnh với diện tích 2.118m2 nằm trong khu 3.500m2 mặt nước tại xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, Hà Nội. Để thực hiện dự án này, ngày 16/11/2015, TCHN ký hợp đồng nguyên tắc số 0111/2015/HĐNT/DS với nội dung Công ty DS nhận tư vấn, thiết kế mỹ thuật, dàn dựng chương trình dự án trình diễn thực cảnh Tuần Châu Hà Nội.

Hiện tại, cả phía TCHN và đạo diễn Việt Tú đều cho rằng vở diễn thực cảnh Ngày xưa (Thuở ấy, xứ Đoài) được ra đời dựa trên ý tưởng của mình. Đại diện phía TCHN, LS Trương Anh Tú cho biết: “Ban đầu, phía TCHN đã có ý tưởng về vở thực cảnh này, nhưng để làm chi tiết, họ phải thuê người để làm từng công đoạn khác nhau, người làm cảnh trí, người biên đạo, dàn dựng. Đạo diễn Việt Tú và công ty DS là một trong những khâu của quy trình chung”. 

Trước đó, ông Đào Hồng Tuyển- chủ tịch tập đoàn Tuần Châu- cho hay ông đã từng đưa rất nhiều chuyên gia, cố vấn và nghệ sĩ sang nước ngoài khảo sát, tham quan, trong đó có NSND Trần Bình, đạo diễn Việt Thanh, Việt Tú, Hoàng Nhật Nam…

Xác nhận điều này, NSND Trần Bình cho biết cách đây hơn 10 năm ông Đào Hồng Tuyển đã mời anh và một số nghệ sĩ sang Trung Quốc để xem vở diễn thực cảnh của Trương Nghệ Mưu. Theo NSND Trần Bình, ý định ban đầu về việc làm một vở diễn thực cảnh của phía ông Tuyển là khoảng năm 2007, 2008 tại Thạch Thất nhưng phải hoãn lại do quá trình sáp nhập Hà Tây và Hà Nội.    

Bản vẽ phối cảnh 3D về sân khấu thực cảnh của đạo diễn Việt Tú

Trong khi đó, lý giải về sự ra đời của vở thực cảnh Thuở ấy, xứ Đoài, đạo diễn Việt Tú cho biết ý tưởng đã được hình thành từ tận năm 2007: “Nghệ sĩ Chu Lượng, nay là quyền giám đốc nhà hát múa rối nước Thăng Long đã có một triển lãm con rối nước vô cùng độc đáo có tên là Nhân gian. Ông đặt những con rối của mình vào trong bối cảnh nơi nó sinh ra, và làm cho con rối trở thành nhân vật kể chuyện về nền văn minh lúa nước của dân tộc. Năm 2009 ông cho ra đời của cuốn sách về triển lãm Mặt nước, hồn người, chính niềm cảm hứng có được này, tôi đã có ý tưởng một ngày nào đó trả rối nước về  một sân khấu thiên nhiên, mà sau này tôi gọi là thực cảnh”.         

Đạo diễn Việt Tú cho biết năm 2010, anh mời nghệ sĩ Chu Lượng và hoạ sĩ Đinh Công Đạt thử nghiệm một sự pha trộn Đông - Tây làm nền tảng cho vở diễn Ngày xưa sau này. “Sự kiện được diễn ra trong lễ kí kết quan trọng với sự có mặt của nguyên Thủ tướng và hàng loạt chủ các hãng hàng không quốc tế. Năm 2015, nhân duyên đến khi nhà đầu tư TCHN trao cho tôi một cơ hội tự do sáng tạo tại Sài Sơn, Chùa Thầy, chốn tổ của múa rối nước”, đạo diễn Việt Tú cho hay.

Đại diện TCHN, LS Trương Anh Tú cho biết: “Những ngày qua có xuất hiện thông tin đạo diễn Việt Tú đi kiện TCHN. Nhưng chúng tôi cần đính chính rằng ngày 1/12/2017, phía Tuần Châu đã gửi đơn kiện đến TAND TP. Hà Nội để yêu cầu chuyển giao quyền sở hữu vở diễn thực cảnh Ngày xưa (Thuở ấy, xứ Đoài) cùng số tiền hơn 6 tỷ đồng mà Tuần Châu đã giao cho đạo diễn Việt Tú. Về quy định, nếu bên nào kiện trước, bên đó là nguyên đơn, bên còn lại là bị đơn. Nội dung kiện sau của phía đạo diễn Việt Tú nếu được chấp thuận thì chỉ là nội dung yêu cầu phản tố, không làm thay đổi vai trò các bên tham gia tố tụng”.

Phía TCHN kiện, yêu cầu phía đạo diễn Việt Tú chuyển giao quyền sở hữu vở diễn thực cảnh và bồi thường thiệt hại

TCHN cho rằng vở diễn Thuở ấy xứ Đoài do TCHN đầu tư tài chính nên TCHN phải là đơn vị sở hữu quyền tác giả. Đơn vị này cũng cho biết đạo diễn Việt Tú chỉ là người làm thuê, giữa anh và TCHN không phải mối quan hệ hợp tác.                                         

Luật sư Trương Anh Tú cho biết phía TCHN đã bỏ ra khoảng 500 tỷ để đầu tư cho vở diễn thực cảnh Thuở ấy, xứ Đoài. Ngoài ra, hợp đồng dịch vụ với đạo diễn Việt Tú của phía TCHN đã trị giá hơn 7 tỷ đồng. LS Tú đặt vấn đề: “Nếu nói quyền tác giả thuộc về đạo diễn Việt Tú, số tiền 7 tỷ Tuần Châu đưa ra thuê anh ấy nhằm mục đích gì?”.

Về nguyên nhân chấm dứt vở diễn Thuở ấy, xứ Đoài, phía TCHN cho rằng: “Phía DS và đạo diễn Việt Tú đã làm không đến nơi đến chốn, không đáp ứng được kỳ vọng, mong muốn cũng như đạo diễn Việt Tú không bàn giao sản phẩm. Đặc biệt, việc đạo diễn Việt Tú tự ý đăng ký bản quyền vở diễn thực cảnh trên khiến phía TCHN không đồng ý”.

Theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 điều 525 Bộ luật Dân sự, phía TCHN có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng nếu việc hợp tác với DS và đạo diễn Việt Tú không mang lại lợi ích hoặc phía DS và đạo diễn Việt Tú không cung ứng dịch vụ đúng như yêu cầu. Theo thông tin mà phía Tuần Châu đưa ra thì việc đơn vị này chấm dứt hợp tác với DS và đạo diễn Việt Tú nằm ở trường hợp thứ hai. 

TCHN cho rằng Thuở ấy, xứ Đoài của đạo diễn Việt Tú không đáp ứng được kỳ vọng. Nhưng Việt Tú cho rằng đây chỉ là thông tin hoả mù.

Đạo diễn Việt Tú cũng phủ nhận việc tự ý đăng ký bản quyền cho vở diễn thực cảnh trên: “Tháng 5/2016 tôi đã gửi email với hướng dẫn đầy đủ thủ tục mời họ đi đăng ký bản quyền cùng mình. Họ đã không có động thái gì, vì vậy đến tận tháng 8/2016 tôi mới bắt buộc phải đi đăng ký quyền tác giả của mình do tôi phải chịu trách nhiệm với nhà đầu tư về các tranh chấp bao gồm kinh tế nếu có xảy ra tranh chấp về bản quyền với bất kỳ ai”.

                                                                                                                               
Đạo diễn Việt Tú từng cho biết khi thực hiện vở thực cảnh Thuở ấy, xứ Đoài, anh chỉ nhận 40% thù lao theo thực tế, 60% còn lại được quy đổi thành 10% lợi nhuận trong vòng đời của tác phẩm. Nam đạo diễn cũng từng đặt vấn đề liệu đây có phải là nguyên nhân khiến Thuở ấy, xứ Đoài bị dừng diễn.

Tuy nhiên, LS Trương Anh Tú phủ nhận thông tin này: “Thông tin mà đạo diễn Việt Tú cho rằng chỉ hưởng được 40% thù lao so với thực tế, còn 60% còn lại được quy ra 10% lợi ích suốt vòng đời của sản phẩm, khi xem các hồ sơ, hợp đồng ký kết giữa 2 bên, chúng tôi không thấy thông tin này. Vì thế, chúng tôi cũng không hiểu vấn đề đạo diễn Việt Tú muốn nói là gì”.                            

Nhà thuỷ đình nặng 10 tấn nổi lên từ mặt nước là một trong những yếu tố mà đạo diễn Việt Tú cho rằng Tinh hoa Bắc Bộ được xây dựng dựa trên nền tảng tác phẩm trước đó của anh

Đạo diễn Việt Tú cũng cho biết đến hiện tại, phía TCHN vẫn chưa thanh toán đầy đủ các khoản chi phí liên quan đến vở Thuở ấy, xứ Đoài. Tuy nhiên, TCHN phản bác: “TCHN đã thanh toán cho đạo diễn Việt Tú hơn những gì mà họ nhận được. Tiền trao đã nhiều, cháo lại chưa ra gì thì làm sao mà đạo diễn Việt Tú lại yêu cầu TCHN phải thanh toán hết giá trị hợp đồng. Thời điểm này, mọi việc sẽ được giải quyết tại toà, không cần tranh luận, bàn cãi nữa”.

Thuỵ Khuê