Lừa người Việt sang Trung Quốc điều trị suy thận bằng tế bào gốc

Bác sĩ phòng khám đang tư vấn cho phóng viên

Nổ… “banh xác”

Tự phong là “Trung tâm điều trị tế bào gốc (TBG) hiện đại châu Á” và là “cơ sở ứng dụng lâm sàng tế bào uy tín nhất châu Á”, Trung tâm tế bào hiện đại Quảng Châu (viết tắt GMCC) quảng cáo trên website: “Kỹ thuật ghép TBG là ứng dụng lâm sàng của kỹ thuật sinh học hiện đại thế kỷ XXI. TBG có hiệu quả điều trị các bệnh suy thận cấp tính và mạn tính, suy thận giai đoạn một đến bốn; dù đó là do nguyên nhân viêm cầu thận, rối loạn quá trình trao đổi chất, bệnh mạch máu thận hay suy thận di truyền, suy thận truyền nhiễm, bệnh toàn thân, thận nhiễm độc, thận tắc nghẽn. Sau khi bác sĩ (BS) đưa TBG vào cơ thể sẽ khống chế thận bị hư hại và duy trì chức năng thận. Đối với những trường hợp chúng tôi đã điều trị, tỷ lệ đạt hiệu quả trên 80%”.

Sau nhiều lần chúng tôi cố gắng trao đổi bằng email, gọi điện thoại và chat trực tiếp để tham khảo chi phí điều trị nhưng nhân viên của GMCC vẫn yêu cầu tôi phải đem theo hồ sơ bệnh án, giấy xét nghiệm bệnh suy thận đến văn phòng đại diện ở TP.HCM để BS tư vấn rồi mới cho biết giá.

Sau khi mượn được hồ sơ bệnh án của một BN nam N.H.H., 26 tuổi (ngụ Q.2) bị suy thận giai đoạn cuối; chúng tôi liên lạc lại với nhân viên của GMCC qua số điện thoại 0926… Văn phòng đại diện của GMCC tại TP.HCM nằm ở 65 Hoàng Hoa Thám, P.6, Q.Bình Thạnh. Bên ngoài văn phòng này treo một tấm bảng lớn ghi “Phòng khám hiện đại quốc tế”, chuyên khoa nội tổng quát, in kèm với website chuyên điều trị ung thư, không đề cập đến TBG hay văn phòng của bệnh viện (BV) ở Quảng Châu. Bảng hiệu hoàn toàn không thấy số đăng ký hay giấy phép hoạt động của Sở Y tế TP.HCM cấp. Trong phòng khám lúc này có một BN nam suy thận đi cùng vợ đến để nhận vé máy bay, chuẩn bị sang Trung Quốc (TQ) trị bệnh bằng TBG.

Khi tôi thắc mắc vì sao ở bàn tiếp tân có rất nhiều hộ chiếu của công dân Việt Nam được “trưng bày”; một nhân viên tên Nga cười… tít mắt: “Hộ chiếu này là của người bệnh gửi lại nhờ văn phòng làm thủ tục xin visa qua TQ chữa bệnh. Khi nào anh chấp nhận điều trị thì cũng phải nộp hộ chiếu cho bên em”. Ngồi bàn bên cạnh, chị N. (khoảng 43 tuổi, vợ BN suy thận, ngụ Q.Phú Nhuận, TP.HCM) được một nhân viên tên Hồng, người Việt gốc Hoa tiếp chuyện. Nghe chị N. lo lắng: “Giờ ứng trước 50 triệu đồng nhưng qua đó không biết có ai rước không”, Nga trấn an: “Mỗi tháng tại TP.HCM có khoảng 10 - 20 BN sang TQ điều trị TBG (bao gồm cả BN cũ đã từng điều trị). Anh chị yên tâm, qua đó sẽ có xe, phiên dịch và hộ lý. Muốn phiên dịch tiếng nào cũng có. Nhiều BN bên em lần đầu tiên đi cũng lo như vậy”.

Theo lời chị N., chồng chị đang bị suy thận giai đoạn bốn nhưng mới chỉ uống thuốc chứ chưa lọc máu. Trong một lần tìm hiểu bệnh suy thận trên internet, chị thấy Việt Nam điều trị được ung thư máu bằng TBG nên khi nghe GMCC giới thiệu điều trị suy thận bằng TBG chị quyết định đưa chồng sang TQ điều trị. “Đi TQ lần này không biết có kết quả không, nhưng thương chồng phải cho đi. Nhiều khi hên xui nhưng mà em khoan hãy đi, để chị đi trước, coi tốt hay không rồi đi. Có gì chị sẽ liên lạc với em” - chị N. âu lo nói với tôi.

Dính vào thì khó thoát

Dẫn tôi vào phòng tư vấn nằm sâu bên trong dãy nhà, Nga giới thiệu một người đàn ông trạc 47 tuổi mặc áo blouse trắng là BS tư vấn. Vừa đọc hồ sơ bệnh án, vị này cho biết suy thận phải điều trị bên TQ, đồng thời thao thao: “TBG có tác dụng tái tạo phục hồi tế bào, chức năng vùng bị tổn thương, không có bất kỳ phản ứng phụ nào. TBG tồn tại ở hầu hết các mô và cơ quan trong cơ thể. Nguồn TBG lấy chủ yếu ở tủy, máu dây rốn và ở TQ đã có sẵn ngân hàng TBG, ai đến điều trị cũng có phần. Phương pháp điều trị này hiệu quả nhanh, tốt, chỉ hơi đau. Sau một tuần phẫu thuật sẽ thấy hiệu quả. Sau hai liệu trình điều trị, mỗi liệu trình khoảng 10 ngày thì chức năng thận của người bệnh sẽ dần trở lại bình thường, các triệu chứng như: tiểu dắt, sưng tấy, cao huyết áp, thiếu máu sẽ giảm dần và được cải thiện”.

Nói vòng vo một hồi, BS này mới chịu tiết lộ chi phí cho một đợt tiêm TBG sẽ tốn 200 triệu đồng, chưa tính tiền làm visa, vé máy bay, ăn uống… Một liệu trình kéo dài khoảng 15 ngày, chứ không phải 10 ngày như website quảng cáo. Ngồi kế bên, Nga xen vào: “Anh để hộ chiếu lại, em làm visa và đặt vé máy bay. Gần đến ngày bay, em trả hộ chiếu, anh ra sân bay Tân Sơn Nhất, mất khoảng 2g45' là đến Quảng Châu. Trước khi anh đi, em đã gọi cho bên TQ trước ba ngày. Khi máy bay hạ cánh, anh đến cổng E1 sẽ có người của BV đón. Anh đổi tiền sang nhân dân tệ, có thể đặt cọc ở đây 50% hoặc đem tiền mặt qua TQ đóng”. Tôi hỏi vì sao TQ không mở luôn BV điều trị tại Việt Nam cho tiện; vị BS cho rằng: “BV thực hiện TBG phải quy mô lắm, chứ không phải phòng khám đơn giản được”.

Trước khi ra về, tôi hỏi kỹ lại một lần nữa: “Có chắc chắn đưa TBG vô thì BN suy thận sẽ không còn phải lọc máu hay ghép thận nữa?” - vị BS ậm ừ trả lời: “BN suy thận giai đoạn cuối thì không phải làm một lần là hết mà ít nhất ba lần. Sau mỗi lần điều trị lại về Việt Nam, đến hẹn mới qua lại TQ” - “Vậy những BN chưa tới giai đoạn cuối thì chỉ cần làm một lần là không chạy thận?” - “Phải làm liệu trình thứ hai rồi theo dõi tiếp, chứ chắc chắn không bao giờ làm một lần là hết. Mỗi lần sẽ tốn ít nhất 200 triệu đồng và phải xác định là không bao giờ một lần là hết” - BS nhắc lại.

Vợ chồng một bệnh nhân suy thận đang nhận vé máy bay để sang Trung Quốc trị bệnh bằng TBG

Cũng theo BS này, dù có đưa TBG vào cơ thể thì BN cũng phải chạy thận nhân tạo như ở Việt Nam, ba lần/tuần, chi phí cho mỗi lần lên đến 3,4 triệu đồng, trong khi chi phí này ở Việt Nam chỉ khoảng 500.000đ. Vị này cũng không cam kết được khi nào mới hết chạy thận sau khi điều trị bằng TBG: “Qua bên đó vẫn phải chạy thận đến khi nào... TBG phát huy tác dụng”. Điều này có nghĩa, BN giai đoạn cuối may mắn làm ít nhất ba lần cùng chi phí đi lại ngốn gần một tỷ đồng, bằng chi phí ghép thận.

Tôi đề nghị nhân viên văn phòng GMCC cho tham khảo số liệu mà trung tâm này từng công bố về số người suy thận ghép TBG đạt hiệu quả hay không, với tỷ lệ bao nhiêu phần trăm và do tổ chức nào của thế giới công nhận thì nhân viên ấp úng: “Nhiều BN suy thận đã được điều trị thành công rồi. Tài liệu BN đã điều trị thì không thể công khai được, còn liên quan đến quyền riêng tư của người bệnh. Nhưng có một bệnh án tiêu biểu mà chúng tôi điều trị thành công, có các chỉ số trước và sau khi điều trị đã được đưa lên trang web”.

Tôi liền nhắc lại: “Ý tôi chỉ tham khảo số liệu điều trị thành công và thất bại chiếm bao nhiêu và tổ chức nào công nhận chứ không hỏi ai đã đến đây điều trị. Không thấy số liệu sao tin được có làm dối hay không”. Lúc này, nhân viên GMCC đành…im lặng.

Rời khỏi phòng tư vấn, tôi được cô tiếp tân lưu lại địa chỉ, số điện thoại và gửi tặng quyển cẩm nang hướng dẫn điều trị suy thận bằng TBG tại Quảng Châu.

Coi chừng trở thành “chuột bạch”

PGS-TS-BS Trần Văn Bình, nguyên Trưởng khoa Huyết - sinh học, BV Truyền máu huyết học TP.HCM khẳng định: Ở Việt Nam, các BS dùng TBG điều trị thành công cho một số bệnh như: ung thư máu, dùng trong thẩm mỹ, điều trị thoái hóa khớp gối; riêng thế giới còn báo cáo TBG điều trị nhồi máu cơ tim, liệt hai chân nhưng tôi chưa nghe báo cáo nào về điều trị suy thận bằng TBG. Không phải cứ TBG là điều trị bệnh nào cũng được.

Phòng tư vấn đang giữ nhiều hộ chiếu của người bệnh

Một phương pháp điều trị phải được thử nghiệm lâm sàng kéo dài nhiều năm, trên số lượng lớn người bệnh, có số liệu báo cáo rõ ràng. Vì vậy, cơ quan chức năng chỉ cho phép điều trị TBG trên người Việt Nam khi đã được thế giới công nhận; đừng để cơ sở nước ngoài biến người Việt thành “chuột bạch” để thực hiện ý đồ của họ. Chưa kể, người bệnh bị lừa bán nhà, cầm cố tài sản để ra nước ngoài ghép TBG.

Để lật chiêu nhờ ghép TBG mà không cần lọc máu của GMCC; BS Tạ Phương Dung, Trưởng khoa Nội thận - miễn dịch ghép, BV Nhân dân 115 TP.HCM phân tích: Nếu GMCC cho rằng tiêm TBG giúp BN không cần lọc máu chạy thận thì có hai vấn đề. Trước hết, BN ở giai đoạn một - bốn chưa cần lọc máu nhưng do một số cơ sở y tế ở Việt Nam cho người bệnh chạy thận trước (do tay nghề BS và cả tâm lý khó chịu của người bệnh) nên khi sang TQ, BS tại đây không cho người bệnh lọc máu thì họ vẫn thấy bình thường. 

Ở BV Nhân dân 115 đã gặp rất nhiều ca ở các BV tuyến dưới chuyển lên đang trong thời kỳ lọc máu nhưng BV ngưng lọc máu và người bệnh vẫn khỏe mạnh, có BN ngưng kéo dài được cả năm. Từ đó, GMCC nói nhờ hiệu quả của TBG. Chưa kể, mặc dù nói là điều trị bằng TBG nhưng thực ra cơ sở này vẫn dùng thuốc điều trị suy thận cho BN giai đoạn một - bốn; vẫn chạy thận nhân tạo cho BN giai đoạn cuối và không biết khi nào kết thúc thì cũng như không. Nhờ các biện pháp cổ điển này, người bệnh vẫn thấy sức khỏe ổn định. Thế nhưng, khi BS nói nhờ hiệu quả của TBG thì tâm lý người bệnh sẽ tin vào hiệu quả của TBG.

GS-TS Trương Đình Kiệt, Chủ tịch Hội TBG TP.HCM, nguyên Phó hiệu trưởng Đại học Y Dược TP.HCM chia sẻ: Việc điều trị TBG cho BN suy thận chưa được cấp phép, kể cả ở Mỹ là quốc gia vốn đi đầu về lĩnh vực ghép TBG trong điều trị nhiều loại bệnh. Do đó, với những phương pháp ghép TBG chưa được cấp phép thì tuyệt đối không được quảng cáo, tư vấn, kể cả đưa người bệnh ra nước ngoài điều trị.

Nhiều ngày qua, phóng viên liên hệ trực tiếp với ông Lê Minh Hải, Trưởng phòng Quản lý dịch vụ y tế tư nhân, Sở Y tế TP.HCM để xác minh việc GMCC có được mở văn phòng tư vấn điều trị suy thận bằng TBG và “Phòng khám quốc tế hiện đại” có được cấp phép hoạt động và hoạt động trong phạm vi nào nhưng ông Hải “đẩy” qua ông Lê Anh Tuấn, Chánh văn phòng Sở. Dù phóng viên gửi mail, gọi điện thoại, nhắn tin nhưng ông Tuấn vẫn từ chối xác minh. Sức khỏe của bao nhiêu người bệnh và bức xúc của nhiều BS vẫn đang phụ thuộc vào câu trả lời từ Sở Y tế.

 VĂN THANH