Hơn 73ha rừng Cần Giờ bất ngờ… biến mất

Ngay cả những người làm trong lĩnh vực bất động sản ở TP.HCM cũng tỏ ra nghi ngờ khi xuất hiện thông tin rằng xã đảo Thạnh An và một số khu vực ven đường Rừng Sác ở H.Cần Giờ, TP.HCM sẽ sốt đất.

“Những người loan tin giải thích, sốt đất là do nhiều diện tích đất rừng ở đây đã được đưa ra khỏi diện bảo vệ để chuyển đổi sang mục đích sử dụng khác. Nghe cũng có lý nhưng khó tin ở chỗ, rừng Cần Giờ là khu dự trữ sinh quyển của thế giới, nên nếu có việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, phải do Thủ tướng quyết định” - một nhà đầu tư bất động sản nói.

Từ những thông tin hư hư thực thực trên, chúng tôi quyết định làm sáng tỏ vụ việc.

Rừng nơi xã đảo đã không còn được bảo vệ

Đảo nhỏ mất hơn 30ha rừng

Một lần, trên chuyến đò nhỏ từ thị trấn Cần Thạnh, H.Cần Giờ ra xã đảo Thạnh An, chúng tôi tình cờ thấy hai vị khách ăn mặc khá lịch sự, không giống khách du lịch hay người dân địa phương.

“Đảo Thạnh An nhỏ xíu, có gì hấp dẫn đâu mà gần đây, có một số người lạ đến tham quan, tìm hiểu. Nghe đồn khu vực này sắp tới có thể sẽ được đầu tư phát triển khu du lịch, khu nghỉ dưỡng gì đó” - một người dân ở xã Thạnh An nói với chúng tôi về những vị khách “lạ” trên đò.

Chúng tôi lên đảo lúc gần trưa, chân nóng ran và nắng hoa mắt. Đảo thiếu cây xanh, nhất là ở khu tập trung dân cư đông đúc. Tuy nhiên, quan sát từ trên cao, chúng tôi nhận thấy, trên đảo vẫn còn nhiều thảm rừng xanh ngắt. Những thảm rừng này phân bổ không đều, chưa tạo được một vành đai bao phủ quanh đảo.

Một người cao tuổi ở đảo cho hay, rừng ở đây có từ rất lâu và người dân rất có ý thức bảo vệ rừng. Ông bày tỏ: “Mấy chỗ không có cây là do chưa trồng hoặc bị sạt lở chết chứ dân ở đây không ai dám phá rừng. Nhờ có rừng chắn gió, chắn sóng mà dân Thạnh An mới sống được tới giờ. Lúc trước, dân chưa đông, rừng nhiều nên không khí ở đây mát mẻ lắm, không nóng như bây giờ”.

Theo tài liệu chúng tôi thu thập được, nhiều diện tích rừng ở xã đảo Thạnh An hiện đã bị loại khỏi danh mục rừng phòng hộ. Cụ thể, từ năm 2016 trở về trước, rừng ở xã đảo Thạnh An luôn thuộc diện rừng phòng hộ, được bảo vệ nghiêm ngặt.

Hơn 30ha rừng ở xã Thạnh An, H.Cần Giờ, TP.HCM được đưa ra khỏi quy hoạch rừng phòng hộ một cách khó hiểu

Nhưng đến năm 2016, tổ kiểm kê rừng (do một lãnh đạo UBND H.Cần Giờ làm tổ trưởng) không đưa hơn 30ha rừng ở đây vào hồ sơ kiểm kê mà đề xuất đưa ra khỏi quy hoạch rừng tự nhiên - phòng hộ.

Trao đổi với chúng tôi về vụ việc trên, một vị cựu lãnh đạo của Chi cục Kiểm lâm TP.HCM tỏ ra khá bất ngờ: “Xã đảo Thạnh An bé xíu, diện tích chưa tới 50ha mà loại hơn 30ha rừng thì quá nguy hiểm. Đáng lẽ rừng ở đây phải được trồng thêm, đã không trồng thêm mà còn loại khỏi quy hoạch rừng phòng hộ thì rất đáng lo ngại. Theo tôi, vấn đề này nên rà soát lại, làm rõ nguyên nhân và mục đích. Việc này cần phải công khai để người dân được biết”.

Nơi thẳm xanh cũng… “khai tử”

Ngoài xã đảo Thạnh An, theo tìm hiểu của chúng tôi, có hơn 43ha rừng ở xã An Thới Đông cũng được tổ kiểm kê rừng H.Cần Giờ đề xuất loại khỏi quy hoạch rừng phòng hộ.

Khi chúng tôi đề cập đến vụ việc này, vị cựu lãnh đạo của Chi cục Kiểm lâm TP.HCM cũng giật mình sửng sốt: “Nếu đi theo trục đường Rừng Sác, xã An Thới Đông gần như là trung tâm của rừng Cần Giờ. Nhìn từ trên cao, nơi này rừng phủ kín một màu xanh thẳm, chỉ có một diện tích nhỏ - nơi người dân sinh sống - là có ít mảng xanh. Vì vậy, việc đưa hơn 43ha rừng ở đây ra khỏi diện bảo vệ để chuyển đổi sang mục đích khác là điều vô cùng khó hiểu”.

Xã An Thới Đông, H.Cần Giờ cũng có hơn 43ha rừng bị loại khỏi quy hoạch bảo vệ rừng

Trên thực tế, hình ảnh do chúng tôi ghi nhận được cuối tháng 11/2019 trùng khớp với nhận định của vị cựu lãnh đạo chi cục kiểm lâm này. Đối chiếu các tài liệu liên quan đến vụ việc trên, chúng tôi nhận thấy, việc loại hơn 30ha rừng ở xã Thạnh An và 43ha rừng ở xã An Thới Đông ra khỏi diện tích rừng phòng hộ được thực hiện trong đợt điều tra, kiểm kê rừng năm 2016.

Theo kế hoạch điều tra, kiểm kê rừng lúc đó, ngân sách TP.HCM chi hơn 1,9 tỷ đồng để các đơn vị tổ chức thực hiện. Tổ kiểm kê rừng ở H.Cần Giờ được giao cho ông Trương Tiến Triển - Phó chủ tịch UBND huyện - làm tổ trưởng.

Qua đợt kiểm tra nói trên, có hơn 30ha rừng ở xã đảo Thạnh An và hơn 43ha rừng ở xã An Thới Đông được tổ kiểm kê nhất trí đưa ra khỏi quy hoạch rừng tự nhiên - phòng hộ.

Từ kết quả kiểm kê rừng ở TP.HCM nói chung và H.Cần Giờ nói riêng, Chi cục Kiểm lâm TP.HCM tập hợp lại, báo cáo cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP.HCM, sau đó sở báo cáo cho UBND TP.HCM.

Nếu căn cứ vào quyết định phê duyệt của UBND TP.HCM tháng 7/2017, số diện tích rừng nói trên ở H.Cần Giờ xem như đã bị loại khỏi khu vực rừng phòng hộ và có thể bị chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Rừng Cần Giờ được ví là ‘lá phổi xanh’ của TP.HCM và được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới, nhưng có hơn 73ha đang bị loại khỏi khu vực rừng phòng hộ một cách khó hiểu.

Ngày 3/12, trao đổi với chúng tôi về vụ Hơn 73ha rừng Cần Giờ bất ngờ… biến mất (Báo Phụ Nữ TP.HCM đăng ngày 25/11), ông Lê Văn Sinh - Trưởng ban quản lý rừng phòng hộ H.Cần Giờ - khẳng định: “Hiện nay, hơn 73ha rừng phòng hộ được tổ kiểm kê kiến nghị đưa ra khỏi ranh nhưng rừng vẫn còn nguyên đấy, chưa bị ảnh hưởng gì. Nếu cần, chúng tôi sẽ dẫn đi kiểm tra thực tế”.

Thế nhưng, trong báo cáo gửi Thành ủy và UBND TP.HCM về vụ việc này, Ban thường vụ Huyện ủy H.Cần Giờ lại cho rằng, những khu vực đề xuất đưa rừng ra khỏi ranh không phải là đất rừng mà chủ yếu là đất muối, đất có diện tích mặt nước nuôi trồng thủy sản, khu dân cư bị chồng lấn ranh. Đây chỉ là một trong vô số mâu thuẫn, bất thường giữa những nội dung giải trình của Huyện ủy huyện Cần Giờ so với thông tin từ các đơn vị liên quan cũng như các tài liệu chúng tôi thu thập được.

Nhiều nội dung không khớp

Theo báo cáo của Ban thường vụ Huyện ủy H.Cần Giờ, trong đợt kiểm kê năm 2016, UBND huyện này đề xuất đưa hơn 73ha rừng ở xã Thạnh An và An Thới Đông ra khỏi ranh rừng phòng hộ là phù hợp. “Cù lao Phú Lợi (xã Thạnh An) từ trước đến nay là khu dân cư hiện hữu, nhưng do nằm trong ranh rừng phòng hộ nên người dân gặp nhiều khó khăn trong xác lập quyền sở hữu đất đai…

Tuy nhiên, đến nay, UBND TP.HCM vẫn chưa giải quyết kiến nghị của huyện về việc đưa ra khỏi ranh. Trên thực tế, Ban quản lý phòng hộ Cần Giờ vẫn bảo vệ và quản lý rừng ở những khu vực trên như trước năm 2016” - báo cáo của Huyện ủy H.Cần Giờ nêu. Báo cáo cũng cho biết, mục đích điều chỉnh hơn 73ha khỏi ranh rừng phòng hộ là tạo điều kiện thuận lợi trong quản lý đất đai và phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Nhưng trước đó, tại buổi làm việc với Phòng Cảnh sát môi trường, Công an TP.HCM, đại diện Hạt Kiểm lâm H.Cần Giờ cho biết, theo hồ sơ quản lý rừng năm 2017, rừng phòng hộ ở xã Thạnh An tại tiểu khu 19 đã bị giảm xuống. Cụ thể, dựa vào bản đồ hiện trạng rừng và đất lâm nghiệp (theo quyết định ngày 24/5/2014 của UBND TP.HCM) tại tiểu khu này (còn gọi là cù lao Phú Lợi), có hơn 31ha rừng tự nhiên, quy hoạch chức năng rừng phòng hộ.

Xã đảo Thạnh An ( Huyện Cần Giờ, TP.HCM), có tới 30ha diện tích bị đưa ra khỏi quy hoạch rừng phòng hộ sau đợt kiểm kê rừng năm 2016.

Chi tiền tỷ nhưng kiểm kê “có vấn đề”
Để thực hiện việc kiểm kê rừng năm 2016, ngân sách TP.HCM đã chi gần 2 tỷ đồng nhưng sau những vấn đề chúng tôi phản ánh, nhiều ý kiến cho rằng, công tác kiểm kê có vấn đề. “Việc kiểm kê rừng phải thực hiện chặt chẽ, từ hình ảnh trên bản đồ đến kiểm tra thực địa rồi mới tính toán, chốt số liệu. Qua nội dung báo phản ánh, tôi thấy công tác kiểm kê rừng không tốt, có dấu hiệu chiếu lệ. Do đó, để làm sáng tỏ vụ này, UBND TP.HCM nên chỉ đạo thuê một đơn vị độc lập kiểm kê lại, may ra mới có thông tin chính xác” - một chuyên gia về quản lý rừng đề xuất.

Đến năm 2016, thực hiện việc kiểm kê, kiểm tra, nghiệm thu kiểm kê rừng theo chỉ đạo của tổ trưởng tổ kiểm kê rừng là ông Trương Tiến Triển - Phó chủ tịch UBND H.Cần Giờ - tổ kiểm kê nhất trí đề xuất đưa ra khỏi rừng tự nhiên, rừng phòng hộ toàn bộ diện tích hơn 30ha.

Như vậy, theo thông tin do Hạt Kiểm lâm H.Cần Giờ cung cấp ở trên, trước kiểm kê (năm 2016), tại xã Thanh An, vẫn còn 31ha rừng tự nhiên, rừng phòng hộ, trong khi báo cáo của Huyện ủy H.Cần Giờ lại cho rằng hơn 33ha tại xã Thạnh An là toàn bộ diện tích đất trên cù lao Phú Lợi, là khu dân cư hiện hữu nhưng nằm trong ranh rừng phòng hộ.

Huyện ủy H.Cần Giờ cho rằng, đề xuất đưa hơn 73ha rừng ở xã Thạnh An và xã An Thới Đông ra khỏi ranh rừng phòng hộ chưa được UBND TP.HCM chấp thuận. Tuy nhiên, theo thông tin mà Hạt Kiểm lâm H.Cần Giờ cung cấp cho Phòng Cảnh sát môi trường thì, căn cứ vào kết quả kiểm kê rừng nói trên, Chi cục Kiểm lâm TP.HCM đã tổng hợp, báo cáo cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP.HCM, sau đó sở đã báo cáo cho UBND TP.HCM phê duyệt kết quả kiểm kê rừng theo quyết định số 30 ngày 6/1/2017 và công bố hiện trạng rừng năm 2016 theo quyết định số 3901 ngày 20/7/2017.

Với diễn biến trên, có thể hiểu rằng, kết quả kiểm kê rừng và đề xuất đưa hơn 73ha rừng ra khỏi ranh rừng phòng hộ đã được chấp thuận. Tuy nhiên, sau 3 năm, các thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác vẫn chưa thực hiện theo các quy định pháp luật nên mới đây, ngày 5/11/2019, Chi cục Kiểm lâm TP.HCM đã có văn bản yêu cầu rà soát lại để cập nhật diện tích này vào cơ sở dữ liệu rừng trình UBND TP.HCM phê duyệt trong năm 2019.

Trao đổi với chúng tôi, nhiều chuyên gia về quản lý rừng cho rằng, có thể hiểu nội dung văn bản của Chi cục Kiểm Lâm TP.HCM là, nếu hơn 73ha rừng mà tổ kiểm kê của H.Cần Giờ đề xuất đưa ra chưa chuyển sang mục đích khác thì sẽ được “trả lại” theo hiện trạng trước đây. Khi chúng tôi nêu vấn đề này, ông Lê Văn Sinh nói: “Nếu rà soát thấy không cần thiết loại hơn 73ha ra khỏi rừng phòng hộ thì sẽ đưa vào lại”.

Chúng tôi đặt tiếp câu hỏi, nếu rừng trên thực tế vẫn còn, sao Cần Giờ lại muốn loại ra và ý kiến của ban quản lý rừng trong việc này ra sao, ông Sinh không trả lời thẳng vào nội dung câu hỏi, chỉ nói: “Đó là đề xuất của huyện và việc chấp thuận chỉ mới dừng lại ở chủ trương. Khi nào thực hiện việc chuyển đổi mục đích sử dụng, mới đánh giá cụ thể. Ví dụ trong khu đề xuất 30ha, chỗ nào có rừng thì tuyệt đối không được đụng vào. Đây là chủ trương của cấp thành phố rồi”.

Những thông tin nói trên cùng diễn biến của vụ việc cho thấy, báo cáo của Huyện ủy H.Cần Giờ gửi Thành ủy, UBND TP.HCM về việc loại bỏ hơn 73ha ra khỏi rừng phòng hộ vẫn còn nhiều vấn đề chưa được sáng tỏ. Nếu nói phần lớn diện tích trong hơn 73ha đưa ra khỏi ranh rừng phòng hộ là khu dân cư hiện hữu, là đất muối, đất nuôi trồng thủy sản, vậy rừng ở những khu vực này đã bị biến mất ra sao, đơn vị nào chịu trách nhiệm? Nếu đã mất, tại sao khi làm việc với Phòng Cảnh sát môi trường, Hạt Kiểm lâm H.Cần Giờ lại cho biết đến giai đoạn 2014-2016, trên hồ sơ quản lý, ở Thạnh An vẫn còn hơn 31ha và sau khi kiểm kê, mới loại hơn 30ha?

Nhiều bất thường trong vụ loại bỏ 73ha rừng Cần Giờ

3ha ruộng muối bỗng thành… rừng

Căn cứ vào báo cáo của Huyện ủy H.Cần Giờ và đối chiếu với các thông tin, tài liệu thu thập được, chúng tôi nhận thấy, có sự bất thường về số liệu rừng được đề xuất loại khỏi ranh rừng phòng hộ ở xã Thạnh An. Cụ thể, tại xã Thạnh An, có hơn 33ha được đề xuất đưa ra khỏi diện rừng, trong đó có 30ha tại cù lao Phú Lợi và có 3ha tại ấp Thiềng Liềng. Dù thuộc xã Thạnh An nhưng Thiềng Liềng là một hòn đảo biệt lập, nằm cách trung tâm xã Thạnh An khá xa.

Vì sao lại có 3ha ở Thiềng Liềng được đưa ra khỏi ranh? Tiếp xúc với chúng tôi, một số hộ dân có ruộng muối ở ấp Thiềng Liềng cho biết, khoảng từ năm 1999, diện tích đất làm muối đã được cấp sổ đỏ (quyền sử dụng đất), sau đó còn được cấp sổ hồng (quyền sở hữu tài sản trên đất). Thế nhưng, không hiểu nguyên nhân gì, hiện nay, có một số ruộng muối bị đưa vào diện thuộc rừng phòng hộ và không được canh tác, sản xuất muối, trong khi một số khu vực lại được đưa ra khỏi rừng phòng hộ.

Chủ một hộ dân cho biết, ruộng muối của ông ngưng sản xuất khoảng 5 năm qua. Mới đây, khi xin phát quang cây cỏ để khai thác lại thì ông bất ngờ được thông báo ruộng muối nằm trong rừng phòng hộ.

Ông bức xúc: “Trước khi cấp sổ đỏ, sổ hồng, các đơn vị liên quan đã xuống thực tế kiểm tra, đo đạc, xác định khu vực này không phải là rừng phòng hộ. Tôi ngừng sản xuất 5 năm qua là do chính quyền địa phương thông báo rà soát để điều chỉnh quy hoạch phục vụ dự án gì đó, nhưng chờ hoài, không thấy điều chỉnh nên tôi mới xin làm muối lại. Bây giờ họ lại nói, căn cứ vào đợt kiểm kê năm 2016 và quyết định 3901 của UBND TP.HCM năm 2017, khu ruộng muối đã được đưa vào diện tích rừng phòng hộ. Chuyện này quá vô lý. Nếu muốn đưa vào diện tích rừng phòng hộ, UBND huyện phải có quyết định thu hồi đất và bồi thường cho người dân chứ sao lại tự ý như vậy được”.

Một điều kỳ lạ nữa là sau khi bị đưa vào diện rừng phòng hộ, chủ ruộng muối nhận được điện thoại từ số lạ, hỏi mua đất muối với giá 1 tỷ đồng/ha. “Tôi rất ngạc nhiên, không hiểu sao đảo Thiềng Liềng xa xôi, hẻo lánh vậy mà họ đòi mua đất với giá khá cao. Không phải chỉ có mình tôi mà nhiều người dân có đất ở Thiềng Liêng cũng được hỏi mua với giá cao như vậy. Theo tôi biết, từ năm 2017 đến nay, nhiều hộ dân đã bán đất với diện tích rất lớn. Việc này quá khó hiểu. Hay là có người lợi dụng việc kiểm kê rừng để gom đất” - một người dân đặt vấn đề.

Tại ấp Thiềng Liềng, đã xảy ra cơn sốt đất sau đợt kiểm kê rừng; hiện phải mua với giá hơn 2 tỷ đồng/ha đất, người dân mới bán

Nhiều lần đến ấp Thiềng Liềng và dùng nhiều cách tiếp cận người dân, chúng tôi cũng ghi nhận được thực trạng: nhiều người dân đã bán đất với giá từ hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng mỗi héc-ta. Ông N. - một người dân đã bán hơn 3ha đất - cho biết, ông bán vào năm 2017 với giá 700 triệu đồng/ha nhưng hiện nay, giá tăng lên khoảng 2 tỷ đồng/ha. “Hầu hết người dân ở đây bán đất cho một người tên T. Nghe nói ông này nhà ở Q.1 (TP.HCM), gom đất nhiều để làm dự án gì đó” - ông N. vừa nói vừa tỏ vẻ tiếc vì mình đã bán đất với giá quá rẻ so với những người khác ở ấp Thiềng Liềng.

Tại buổi họp chiều 5/12, Đại diện hạt kiểm lâm Cần Giờ xác nhận, Phòng Cảnh sát Môi trường - Công an thành phố đã vào cuộc điều tra vụ loại rừng ra khỏi quy hoạch ở cù lao Phú Lợi (xã Thạnh An). Theo đó, cơ quan công an đã làm việc với Hạt kiểm lâm và các bên liên quan để thu thập hồ sơ, tài liệu làm rõ việc loại rừng ra khỏi quy hoạch ở xã đảo thuộc Cần Giờ.