Để thành phố tự tin bứt phá trong kỷ nguyên vươn mình

Phóng viên: Sau 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước và gần 40 năm đổi mới, có thể nói Sài Gòn - TPHCM luôn gắn với những dấu ấn tiên phong, đổi mới, sáng tạo. Bà có cảm nghĩ gì về hành trình phát triển hết sức ngoạn mục của thành phố, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Lệ: Với nhiều người dân Sài Gòn - TPHCM, cảm xúc về ngày 30/4/1975 vẫn còn nguyên vẹn, bởi từ đây đất nước hoàn toàn độc lập, non sông thu về một mối. Càng tự hào hơn, từ năm 1976, Sài Gòn chính thức mang tên Thành phố Hồ Chí Minh - tên vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam.

50 năm qua là một hành trình đầy tự hào của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân TPHCM. Từ một đô thị bị tàn phá bởi chiến tranh, được sự quan tâm, hỗ trợ, chỉ đạo xuyên suốt của trung ương, Đảng bộ, chính quyền và người dân đã đồng lòng tái thiết, phát triển thành phố trở thành trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế của đất nước.

Chúng ta đã vượt qua giai đoạn đầu khó khăn sau giải phóng, khi dự trữ nguyên liệu cạn kiệt, tình hình kinh tế sa sút, người dân phải chạy ăn từng bữa. Lãnh đạo thành phố khi đó đã mạnh dạn tháo gỡ bằng những giải pháp mang tính đột phá, “vượt rào”, “cởi trói” về cơ chế làm cho sản xuất “bung ra”, phá bỏ tình trạng “ngăn sông cấm chợ”, từng bước tạo công ăn việc làm, cải thiện đời sống nhân dân. Những kết quả thử nghiệm đổi mới tại TPHCM chính là tiền đề quan trọng để năm 1986, Đại hội VI của Đảng hoạch định đường lối đổi mới toàn diện, sâu sắc, triệt để. Đến nay, chúng ta đã đạt được những thành quả to lớn của sự nghiệp đổi mới trên cả nước.

Gần 40 năm đổi mới, TPHCM đã tạo ra những dấu ấn tiêu biểu, thể hiện ở sự đổi mới tư duy, sáng tạo trong cách nghĩ, cách làm, đóng góp quan trọng vào quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập của đất nước. Trong đó, thành phố sớm thừa nhận các loại hình doanh nghiệp để tạo điều kiện phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Việc thành lập các khu chế xuất, khu công nghiệp, thực hiện chính sách kinh tế mở góp phần đáng kể vào việc tăng cường sản xuất công nghiệp, tăng trưởng GDP, mở rộng xuất nhập khẩu…

Thành phố đã cùng cả nước vượt qua nhiều giai đoạn khó khăn, thách thức, như cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997, cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 2007-2008. Đặc biệt, năm 2021, thành phố trải qua những tháng ngày đau thương, mất mát bởi đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, bằng ý chí kiên cường, sự nỗ lực, đồng lòng của cả hệ thống chính trị và nhân dân, TPHCM đã vượt qua thử thách và sớm trở lại hành trình tăng trưởng.

Nửa thế kỷ qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố có quyền tự hào vì đã lập nên nhiều kỳ tích, đó là hồi sinh rừng ngập mặn Cần Giờ, biến vùng đầm lầy Nhà Bè thành khu đô thị Phú Mỹ Hưng hiện đại; xây dựng những trung tâm sản xuất, kinh doanh hiệu quả bậc nhất cả nước; đầu tư những công trình hạ tầng tầm cỡ… TPHCM đã có bước phát triển bứt phá trong thời kỳ đổi mới, đạt được nhiều kết quả toàn diện trên tất cả lĩnh vực, giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước và ngày càng có vị trí quan trọng trong khu vực Đông Nam Á.

* Năm 2025, tròn 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, cũng là dịp nhìn lại hành trình nửa thế kỷ trên tất cả lĩnh vực. Đây còn được xem là năm chuyển giao trước khi bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Theo bà, TPHCM cần tập trung vào những động lực gì để cùng cả nước bước vào kỷ nguyên mới?

- Theo Tổng bí thư Tô Lâm, kỷ nguyên vươn mình hàm ý tạo ra sự chuyển động mạnh mẽ, quyết liệt, tích cực, nỗ lực, nội lực, tự tin để vượt qua thách thức, thực hiện khát vọng, vươn tới mục tiêu, đạt được những thành tựu vĩ đại. Trong đó, lấy khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo làm động lực chính cho phát triển nhanh, bền vững; thúc đẩy cách mạng chuyển đổi số, xem đây là đòn bẩy giúp đất nước phát triển vượt bậc trong kỷ nguyên mới.

Suốt thời gian qua, TPHCM luôn xác định tầm quan trọng của khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Mới đây, TPHCM lọt vào tốp 100 thành phố có hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năng động nhất toàn cầu và xếp thứ hai về chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố. Thành phố đang nỗ lực nghiên cứu cơ chế, chính sách để thu hút các nhà đầu tư chiến lược trong lĩnh vực công nghệ. Bên cạnh đó, tích cực hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, thúc đẩy hình thành trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế, xây dựng cơ chế thí điểm mô hình sandbox (khung thể chế thử nghiệm có kiểm soát) trong khoa học - công nghệ.

TPHCM không ngừng tăng tốc chuyển đổi số, từ xây dựng chính quyền số, phát triển kinh tế số đến xây dựng xã hội số. Những giải pháp như: nền tảng tích hợp dữ liệu dùng chung, hệ thống giải quyết thủ tục hành chính trực tuyến, ứng dụng công nghệ trong quản lý giao thông, y tế, giáo dục đã góp phần cải thiện đáng kể chất lượng sống của người dân và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Chỉ số chuyển đổi số (DTI) của TPHCM liên tục nằm trong nhóm 5 tỉnh, thành phố ở thứ hạng cao. Đặc biệt, TPHCM là đơn vị duy nhất trong cả nước vinh dự nhận giải thưởng ASOCIO tại Hàn Quốc dành cho hạng mục chính quyền số xuất sắc năm 2023.

Năm 2024, TPHCM lần lượt thành lập Trung tâm Chuyển đổi số, Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo và Trung tâm Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 để nâng tầm hiệu quả hoạt động, tạo ra những hướng phát triển đột phá cho thành phố.

Mới đây, Bộ Chính trị đã đồng ý chủ trương xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại TPHCM. Thực tế, nhiều quốc gia đã cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ từ khi có trung tâm tài chính, góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, gia tăng dòng vốn FDI, thu hút các nhà đầu tư nước ngoài.

Để hình thành trung tâm tài chính quốc tế là một thách thức, song chúng ta tự tin bởi Việt Nam đang là nền kinh tế số có tốc độ tăng trưởng cao nhất ASEAN giai đoạn 2021-2025 và đứng thứ hai ASEAN về số lượng vườn ươm doanh nghiệp, mô hình tăng tốc khởi nghiệp và phòng thử nghiệm sáng tạo trong hệ sinh thái fintech (công nghệ tài chính). TPHCM là hệ sinh thái fintech hàng đầu Việt Nam với trên 50% công ty khởi nghiệp fintech. Nếu làm được, trung tâm này sẽ là bệ phóng cho kinh tế TPHCM nói riêng, Việt Nam nói chung tăng tốc, phát triển trong kỷ nguyên mới.

* Trong quá trình hiện thực hóa những kỳ vọng trên, các điểm nghẽn về thể chế, hạ tầng và nhân lực như “hòn đá tảng” cản đường. TPHCM sẽ thực hiện tháo gỡ như thế nào, thưa bà?

- Tổng bí thư Tô Lâm đã nhận định: trong 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực, thì thể chế là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”.

Nếu phát huy hiệu quả các chính sách, cơ chế đặc thù từ Nghị quyết 98/2023/QH15, chúng ta sẽ cơ bản tháo gỡ được các điểm nghẽn này. Có thể thấy, những kết quả mà TPHCM đạt được qua hơn 1 năm thực hiện Nghị quyết 98/2023/QH15 là đáng mừng; khối lượng, chất lượng công việc đã tạo ra nền tảng cơ bản hơn cả thời kỳ thực hiện Nghị quyết 54/2017/QH14. Thành phố đã thông qua chính sách bố trí vốn đầu tư công cho công tác giảm nghèo, tác động tốt về mặt kinh tế - xã hội. Bên cạnh đó, thành phố cũng bố trí vốn ngân sách cho cao tốc TPHCM - Mộc Bài, chương trình kích cầu đầu tư; ban hành danh mục các dự án BOT, dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) trong lĩnh vực văn hóa, thể thao…

Tuy vậy, một số chính sách vẫn chưa thực sự đáp ứng được 2 kỳ vọng lớn là khơi thông nguồn lực và phát huy sự chủ động, phân cấp, phân quyền tối đa. Ngày 10/7/2024, Chính phủ ban hành Nghị định 84/2024/NĐ-CP về thí điểm phân cấp quản lý nhà nước cho TPHCM trên một số lĩnh vực, được kỳ vọng sẽ đồng bộ với Nghị quyết 98/2023/QH15 để tháo gỡ nhanh những điểm nghẽn cho thành phố. Quan trọng hơn, chính quyền thành phố phải tiếp tục cụ thể hóa Kết luận 14-KL/TW ngày 22/9/2021 của Bộ Chính trị, Nghị định 73/2023/NĐ-CP ngày 29/9/2023 của Chính phủ về khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung; mang tâm thế hành động mạnh mẽ hơn nữa để phát huy những cơ chế đặc thù được trao.

Trên thực tế, dù đã có Nghị quyết 31-NQ/TW, Nghị quyết 98/2023/QH15 nhưng trong nhiều việc, TPHCM vẫn phải xin ý kiến các bộ, ngành, trung ương. Do đó, thành phố cần sớm sơ kết, tổng kết Nghị quyết 98/2023/QH15 để hoàn chỉnh mô hình chính quyền đô thị, kiến nghị một đạo luật về đô thị đặc biệt, thực sự khơi thông điểm nghẽn thể chế cho thành phố vươn mình trong tương lai.

Về hạ tầng, thành phố ngày càng thúc đẩy các dự án, công trình quy mô lớn để khơi thông điểm nghẽn cản trở sự phát triển bấy lâu nay. Trong đó, đẩy nhanh dự án cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, quyết liệt hoàn thành mạng lưới đường sắt đô thị vào năm 2035, hoàn thiện hệ thống giao thông kết nối liên vùng, đặc biệt là sân bay Long Thành, đường vành đai để thúc đẩy giao thương mạnh mẽ... Đồng thời, triển khai mô hình TOD (lấy định hướng giao thông công cộng làm cơ sở phát triển, quy hoạch đô thị) dọc tuyến metro số 1, metro số 2, vành đai 3 để vừa chỉnh trang đô thị, vừa tạo nguồn lực lớn cho phát triển.

Về nhân lực, TPHCM đã ban hành đề án xây dựng nền công vụ hoạt động hiệu lực, hiệu quả giai đoạn 2024-2030, hướng tới xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức “muốn làm, làm được, được làm”. Những giải pháp tích cực như đổi mới nội dung, phương thức tuyển dụng; bổ nhiệm lãnh đạo, quản lý các cấp thông qua thi tuyển; đề xuất cơ chế tạo nguồn lãnh đạo, quản lý từ đối tượng ngoài Đảng có năng lực, có tâm, có tầm. Thành phố sẽ đẩy mạnh các chính sách đãi ngộ; có cơ chế khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Song song đó, cùng với trung ương, thành phố đang quyết liệt sắp xếp tổ chức bộ máy tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả.

Tháo gỡ các điểm nghẽn trên là nhiệm vụ không dễ dàng. Tuy nhiên, chúng ta có niềm tin vào sức mạnh đoàn kết, tinh thần quyết liệt hành động với tâm thế “thấy cơ hội trong khó khăn” như cách Đảng bộ, chính quyền, nhân dân cùng cộng đồng doanh nghiệp TPHCM đã làm suốt nửa thế kỷ qua. Tin chắc rằng, thành phố sẽ vượt mọi trở ngại để tăng tốc, bứt phá, giữ vững vị trí đầu tàu kinh tế, tiếp tục là động lực dẫn dắt vùng và cả nước.

* Xin cảm ơn bà.