Loại sâm quý hiếm nhất Việt Nam ra chợ?

Vậy thực chất, đây là loại sâm gì? Có phải là sâm Ngọc Linh quý hiếm bậc nhất Việt Nam?

“Nhân sâm Ngọc Linh” được bày bán tại các chợ thật ra là sâm dây Ngọc Linh (còn gọi là đảng sâm, đẳng sâm)

Ngày 6/6, tại chợ Phạm Văn Hai, Q.Tân Bình, chúng tôi thấy một phụ nữ tay bưng rổ củ màu trắng, nhỏ bằng hai ngón tay, chiều dài khoảng 3-4 lóng tay. Theo quảng cáo thì đây là nhân sâm Ngọc Linh, có công dụng ngừa ung thư, tăng cường sức đề kháng, bảo vệ gan, kích thích hệ miễn dịch, chống lão hóa.

Hiện loại củ nhân sâm Ngọc Linh này chỉ có giá 200.000 đồng/kg. Công ty TNHH Hợp tác thương mại Nguyễn Trần (đường Quang Trung, Q.Gò Vấp) cũng rao bán loại nhân sâm Ngọc Linh này với giá 650.000 đồng/kg. Tại chợ Thái Bình (Q.1), vào sáng sớm, cứ cách 3-5 ngày, sẽ có một phụ nữ đến trải tấm bạt ngồi bán những củ sâm nhỏ li ti bằng ngón tay giống như ở chợ Phạm Văn Hai.

Theo các tiểu thương, người này dân tộc Tày, sống tại TP.HCM và có người thân ở Lâm Đồng trồng nhân sâm Ngọc Linh.  Hễ có sâm bày bán, người dân đều mua ủng hộ vì họ đã kiểm chứng đúng là nhân sâm Ngọc Linh. “Tôi có người quen ở Lâm Đồng, họ khẳng định đây là nhân sâm Ngọc Linh nên tôi rất yên tâm mua” - chị Ngà, ngụ tại đường Cống Quỳnh, Q.1 nói.

Đem củ sâm đến văn phòng Hội Dược liệu TP.HCM, chúng tôi được lương y Nguyễn Đức Nghĩa cho biết, củ sâm này có tên là đẳng sâm hoặc đảng sâm; nhiều người dân vùng núi còn gọi đó là sâm dây Ngọc Linh vì cũng có nhiều công dụng bồi bổ sức khỏe như tăng cường sức đề kháng, chữa đau lưng, mỏi gối.

Tuy nhiên, sâm dây Ngọc Linh khác với sâm Ngọc Linh - loại sâm quý hiếm bậc nhất Việt Nam - và công dụng cho sức khỏe cũng khác một trời một vực với sâm Ngọc Linh. Nhiều người dân đã lầm tưởng sâm dây Ngọc Linh là sâm Ngọc Linh, một số thương nhân cũng lập lờ để gạt khách hàng và bán với giá cao.

“Cách đây không lâu, tôi được mời tham gia trong đoàn khảo sát đỉnh núi Ngọc Linh do UBND H.Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam tổ chức nhằm khảo sát thực địa cho việc quy hoạch vùng trồng sâm Ngọc Linh. Đoàn khảo sát gần 60 người, giăng thành hàng ngang, đi ròng rã nhiều ngày liền nhưng không tìm thấy củ sâm Ngọc Linh nào. Điều này chứng tỏ sâm Ngọc Linh vô cùng quý hiếm. Dù hiện nay đang được nhân rộng ra trồng, nhưng sâm Ngọc Linh vẫn còn ít và giá rất cao, 20-30 triệu đồng/kg” - lương y Nguyễn Đức Nghĩa nói.

Sâm dây Ngọc Linh hay đẳng sâm được xem là “nhân sâm của người nghèo” vì có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe; người dân có thể sử dụng loại sâm này để nấu nước uống hằng ngày, hầm với thịt, ngâm với rượu để bồi bổ sức khỏe. Tuy nhiên, khi mua sâm dây Ngọc Linh, người dân nên mua tại địa chỉ uy tín, vì hiện nay, có một loại củ tên là sâm cao cẳng (bách bộ), bề ngoài không khác là mấy so với sâm dây Ngọc Linh. Nhiều thương nhân đã lấy bách bộ giả làm sâm dây Ngọc Linh. Bằng mắt thường, rất khó phân biệt đâu là bách bộ, đâu là sâm dây Ngọc Linh nếu đã được phơi khô. 

Người dân có thể phân biệt giữa bách bộ với sâm dây Ngọc Linh bằng cách cho vào nước sôi hoặc rượu. Khi bỏ vào nước sôi, bách bộ sẽ cho màu vàng rất nhanh; khi ngâm rượu, sẽ có màu đỏ như chuối hột rừng; khi uống, có vị đắng như mật nhân.

Còn sâm dây Ngọc Linh, khi cho vào nước sôi sẽ lâu ra màu vàng, phải nấu trên bếp ở nhiệt độ sôi 100°C thì sâm mới ra màu vàng. Nước sâm dây Ngọc Linh khi uống vào có vị ngòn ngọt, rất thơm và mát; củ ăn giòn, ngọt nên khi đem hầm với thịt, xương, sẽ ngon, bổ. Sâm dây Ngọc Linh trên thân củ sần sùi, có râu tua tủa; củ bách bộ thì thuôn dài, nhẵn nhụi, không có râu. Củ sâm bách bộ chữa ho, chữa giun sán; khi ăn nhiều hoặc uống quá liều, có thể ngộ độc. 

Diệp Nguyễn