Lộ mặt người lẽ ra đã thay thế Trump trong buổi tranh luận lần 2

Trang "Guardian" khẳng định theo nhiều nguồn tin rằng cuộc họp của Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa (RNC) đã diễn ra vào tối 7/10 để tìm cách gạt ông Trump ra khỏi danh sách ứng cử viên.

Ngày 9/10, ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa Donald Trump đã kiên quyết từ chối những kêu gọi từ trong nội bộ đảng về việc ông nên từ bỏ cuộc đua tranh chức tổng thống sau khi xuất hiện băng video với những lời bình phẩm thô tục của ông Trump về phụ nữ. Sự ngoan cố của ông Trump càng khiến nhiều thành viên đảng Cộng hòa kêu gọi ông ra đi. Song điều gì sẽ xảy ra nếu ông rút lui?

Các đảng viên đảng Cộng hòa đã manh nha ý tưởng trên trong nhiều tháng, song phải tới khi một băng video từ năm 2005 được công bố cho thấy ông Trump đã có những lời lẽ thô tục về phụ nữ, một làn sóng các nghị sĩ mới công khai kêu gọi ứng cử viên này rút lui. John Thune, thành viên quyền lực thứ ba của đảng Cộng hòa tại Thượng viện, là người đi đầu trong việc kêu gọi ứng cử viên của đảng cho vị trị phó tổng thống tiếp quản vị trí của ông Trump. Ngày 8/10, ông viết: “Donald Trump nên rút lui và ông Mike Pence nên trở thành người thay thế ngay lập tức”.

Ông Mike Pence - ứng viên tranh cử chức Phó Tổng thống 'suýt soát' trở thành người thay thế ông Trump.

Các chuyên gia cho rằng khi chỉ còn đúng 1 tháng nữa là tới ngày bầu cử và các cuộc bỏ phiếu sớm cho thấy hàng trăm nghìn cử tri Mỹ đã quyết định sự lựa chọn của mình, việc thay thế hay xóa tên ông Trump là việc có vẻ không hợp lý – song không phải là điều không làm được.

Jim Bopp, một luật sư bảo thủ có danh tiếng, nói: “Kiểu gì đây cũng là sự tự sát tập thể”. Tuy nhiên, ông nói rằng những hướng dẫn của RNC cho phép các thành viên “lấp bất kỳ chỗ trống nào có thể với lý do ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa bị chết, suy đồi hay lý do nào khác nữa”. Điều đó có nghĩa là để bị thay thế, ông Trump hoặc phải bị chết, bị phát hiện là mất tư cách hoặc phải tự nguyện rút lui.

Ông Trump thường tự hào về thể lực tốt của mình. Trong các cuộc trả lời phỏng vấn tờ "Bưu điện Washington", "Tạp chí Phố Wall" và "Thời báo New York" ngày 8/10, ông đã khẳng định sẽ ở lại cuộc đua. Ông nói với tờ "Bưu điện Washington": “Trong đời mình, tôi chưa bao giờ rút lui. Không, tôi sẽ không từ bỏ cuộc đua này. Tôi có sự ủng hộ to lớn”. Sau đó, trong một tin nhắn gửi từ điện thoại cá nhân, nhà tỷ phú thậm chí còn nhấn mạnh hơn: “Truyền thông và giới lãnh đạo rất muốn tôi ra khỏi cuộc đua – tôi sẽ không bao giờ từ bỏ cuộc đua, sẽ không bao giờ để những người ủng hộ tôi thất vọng!”.

Một số nhà quan sát đã nêu lên khả năng rằng từ “lý do nào khác nữa” có thể suy rộng ra để áp dụng vào tình huống một ứng cử viên đảng Cộng hòa bị số đông trong đảng ghét bỏ. Tuy nhiên, giới chuyên gia dường như nhất trí rằng cách nói trong các quy định của RNC chỉ cho phép đảng “lấp” chỗ trống chứ không “tạo ra” chỗ trống.

Theo ông Bopp, nếu giờ đảng viên đảng Cộng hòa muốn thay đổi quy định thì có khả năng sẽ gây ra “rối loạn” và càng khích động những người ủng hộ ông Trump, mà nhiều người trong số đó hết sức tin tưởng rằng hệ thống chính trị đang “bị lợi dụng” để chống lại họ và ứng cử viên của họ. Ông Bopp nói: “Các quy định của RNC không có quyền thay đổi ứng cử viên tổng thống hay phó tổng thống. Chỉ khi xuất hiện chỗ trống thì họ mới có quyền thay người vào chỗ trống đó”.

Vikram Amar, Hiệu trưởng và Giáo sư luật của trường Luật thuộc Đại học Illinois, trao đổi ý kiến về một viễn cảnh khá là không tưởng, theo đó ông Trump có thể vẫn đứng hàng đầu trong danh sách đề cử của đảng song hứa sẽ tuyên bố mình không đủ tư cách và để cho ông Pence tiếp quản nếu chiến thắng. Ông Amar nói: “Theo sửa đổi lần thứ 25, tổng thống có thể tuyên bố mình không đủ khả năng. Trong trường hợp đó, theo luật ông Trump sẽ làm tổng thống và ông Pence sẽ làm quyền tổng thống với đầy đủ quyền hạn thực thi mọi quyền lực và nhiệm vụ của tổng thống”.

Ông Amar cho rằng đây sẽ là lựa chọn ít nguy hại nhất để RNC có thể theo đuổi, bởi nó không đòi hỏi phải cố gắng thay ứng cử viên sau khi nhiều bang đã in xong phiếu bầu. Ông nói thêm rằng ông Trump sẽ phải làm như đã nói nếu ông hứa với các thành viên đảng Cộng hòa rằng ông sẽ nhường bước và để cho ông Pence tiếp quản sau khi giành chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng.

Ông Trump đang bị rất nhiều quan chức trong đảng Cộng hòa muốn bỏ rơi.

Có các điều luật ngăn chặn các cử tri đoàn “không đáng tin cậy” bỏ phiếu bầu cho ứng cử viên không giành chiến thắng trong các cuộc bỏ phiếu phổ thông ở bang của họ, song ông Hasen cho rằng trong trường hợp ông Trump chiến thắng thì cả Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát lẫn tòa án chắc chắn sẽ không phản đối.

Tuy nhiên, viễn cảnh đó cũng đòi hỏi sự kết hợp bất thường các yếu tố có vẻ ngày càng khó thực hiện, như việc ông Trump rút khỏi cuộc đua hoặc đảng từ bỏ ông, các cử tri bỏ các lá phiếu không tin cậy và bà Hillary Clinton kiếm được số phiếu bầu của cử tri đoàn ít hơn so với ông Trump. Ông Hasen viết: “Tất cả điều này có thể xảy ra nhưng không hoàn toàn chắc chắn”.

Rốt cuộc, các quan chức RNC tỏ ra ngần ngại can dự trước bất cứ đề xuất nào về việc xóa tên ông Trump khỏi danh sách ứng cử viên. Chủ tịch Reince Priebus ngày 8/10 đã ở New York để giúp ông Trump chuẩn bị cho cuộc tranh biện thứ hai với bà Clinton vào ngày 9/10, chứ không phải tham dự cuộc họp tại Wisconsin với Chủ tịch Hạ viên Paul Ryan. Phát ngôn viên RNC Sean Spicer chỉ trích trên mạng Twitter với một phóng viên, người đưa tin các thành viên trong đảng đã họp để phác thảo kế hoạch ứng phó trong trường hợp ông Trump rút lui hay bị thay thế, rằng: “Các nguồn tin của anh sai bét”.

Theo ông Bopp, khi chỉ còn 1 tháng là đến ngày bầu cử, và việc bỏ phiếu đang được thực hiện ở một số bang, bất kỳ thay đổi nào trong danh sách ứng cử viên chắc chắn sẽ đẩy đảng Cộng hòa vào trạng thái rối loạn tồi tệ hơn nữa. Người được đề cử mới sẽ rất khó khăn khi thiết lập một bộ máy gây quỹ đúng hạn để có thể tác động tới tiến trình bầu cử. Và điều đó sẽ tạo lợi thế cho bà Clinton.

Minh Đức