‘Lò lửa’ Thổ Nhĩ Kỳ không hạ nhiệt sau cuộc bỏ phiếu

Cuộc trưng cầu dân ý của Thổ Nhĩ Kỳ kết thúc đầy kịch tính với phe Tổng thống Erdogan giành được 51% phiếu ủng hộ, phe phản đối giành được 49% phiếu. Kết quả trên được công bố sau khi đã kiểm đếm 98% số phiếu.

Thổ Nhĩ Kỳ gần đây nổi lên như một điểm nóng quốc tế sau khi quốc gia này sa vào những tranh cãi gay gắt với Đức và Hà Lan liên quan đến việc Ankara kích động kiều dân Thổ ở một số châu Âu trước ngày trưng cầu dân ý ở Thổ Nhĩ Kỳ, gây mất an ninh ở các nước sở tại.

Tổng thống Tayyip Erdogan tuyên bố thắng lợi sít sao trong cuộc bỏ phiếu trưng cầu dân ý hôm 16/4 - Ảnh: AFP Getty Images

Thổ Nhĩ Kỳ cũng là một cửa ngõ để công dân châu Âu đến Syria và Iraq gia nhập đội ngũ chiến binh thánh chiến của tổ chức khủng bố IS. Gần đây, Thổ đóng vai trò là nước trung chuyển để giảm áp lực của làn sóng nhập cư vào châu Âu.

Tổng thống Erdogan tuyên bố chiến thắng trong một bài phát biểu quan trọng ở Istanbul, ông kêu gọi cả nước đoàn kết lại. Ông nói: "Đây là một quyết định lịch sử, chứ không phải một sự kiện bình thường, chúng ta đang tiến hành một cuộc cải tổ quan trọng nhất trong lịch sử đất nước”.

Những người ủng hộ Tổng thống Erdogan ăn mừng chiến thắng trên đường phố - Ảnh: Reuters

Những người ủng hộ Tổng thống Erdogan ăn mừng chiến thắng trên đường phố - Ảnh: Getty Images

Tổng thống Erdogan tuyên bố ông sẽ ngay lập tức xem xét khôi phục án tử hình, một động thái sẽ chấm dứt khả năng Thổ Nhĩ Kỳ được gia nhập EU.

Tuy nhiên, đảng CHP đối lập cho biết họ đang xem xét phản đối 37% thùng bỏ phiếu vì nghi ngờ bị giả mạo phiếu bầu.

Phản đối của CHP dựa trên quyết định vào phút chót của Ủy ban bầu cử chấp nhận những lá phiếu không được đóng dấu chính thức.

Phó chủ tịch CHP Bulent Tezcan cho biết tại trụ sở của đảng ở Ankara: "Ủy ban bầu cử đã không đảm bảo được cuộc bỏ phiếu này không có gian lận”.

Cách đó không xa những người ủng hộ ông Erdogan rầm rộ xuống đường ăn mừng chiến thắng.

Những người ủng hộ Tổng thống Erdogan ăn mừng chiến thắng trên đường phố - Ảnh: Getty Images

Việc phe Tổng thống thắng thế cho phép chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ có quyền loại bỏ hệ thống nghị viện có lịch sử một thế kỷ và thay thế bằng mô hình tổng thống.

Những người phản đối Tổng thống cảnh báo rằng hệ thống mới sẽ đưa Thổ Nhĩ Kỳ phát triển theo hướng độc tài vì nó sẽ tập trung quyền lực không được kiểm soát vào tay ông Erdogan, người bắt giam và đàn áp những bất đồng quan điểm sau cuộc đảo chính bất thành chống lại ông năm 2016.

Hệ thống hiến pháp mới sẽ loại bỏ vai trò của thủ tướng và chuyển chức vụ tổng thống từ một vị trí chủ yếu là lễ tân thành một vị trí quyền lực tối cao, với tư cách là người đứng đầu nhà nước cũng như chính phủ.

Những người ủng hộ Tổng thống Erdogan ăn mừng chiến thắng trên đường phố - Ảnh: AFP/Getty Images

Tổng thống có thể chỉ định các thẩm phán cấp cao, tuyên bố tình trạng khẩn cấp, giải tán quốc hội và trong một số trường hợp ban hành luật mới bằng sắc lệnh.

Về mặt lý thuyết, ông Erdogan, người thống trị chính trị Thổ Nhĩ Kỳ với tư cách là tổng thống và thủ tướng từ năm 2003, sẽ tại vị cho đến năm 2029.

Cuộc bỏ phiếu trưng cầu dân ý ngày Chủ nhật thu hút được 86% cử tri bao gồm 55 triệu người đủ tiêu chuẩn, họ đi bỏ phiếu bằng cách đánh dấu Có (là tán thành) hay Không (là phản đối) trên lá phiếu.

Ba người thiệt mạng tại thành phố Diyarbakır của người Kurd trong đầu ngày bỏ phiếu và hai quan chức của đảng đối lập chính (CHP) bị những kẻ lạ mặt hành hung tại một phòng phiếu khác.

Yakup Yeldiz, một sinh viên bỏ phiếu Không, nói rằng tương lai Thổ Nhĩ Kỳ “rất đen tối” - Ảnh: Alexandra R Howland

Hàng trăm trăm thanh thiếu niên xuống đường ở Kadikoy, một trong những khu phố tự do nhất của Istanbul, để phản đối kết quả bỏ phiếu. Họ hô vang khẩu hiệu: "Erdogan, tên kẻ trộm, Erdogan, kẻ sát nhân”.

Yakup Yeldiz, một sinh viên 21 tuổi, nói: "Phía trước là một tương lai đen tối. Chúng tôi từng hy vọng dân chủ sẽ trỗi dậy, nhưng thực tế không phải thế”.

Thiện Đạo (Theo Reuters, Telegraph)