Lo dịch bùng phát khi đông lạnh, tết cận kề

Nguy cơ dịch bùng phát dịp cuối năm

Hà Nội và các tỉnh phía Bắc đã chính thức bước vào mùa đông với nền nhiệt giảm. Dự báo trong tuần tới, nhiều nơi như Sơn La, Điện Biên… trời rét đậm, chỉ từ 12 - 18oC. Thời tiết trở lạnh, mưa phùn, theo các chuyên gia là điều kiện thuận lợi để các loại vi-rút, trong đó có SARS-CoV-2 tồn tại và phát triển mạnh mẽ hơn. Đây cũng là điều mà nhiều quốc gia trên thế giới đã lo lắng và chuẩn bị kịch bản để đối phó. 

Trong tuần qua, khu vực miền Bắc ghi nhận sự “tăng nhiệt” của dịch bệnh. Điển hình như tại Hà Nội, ngày 15/11, số ca mắc của thủ đô, theo báo cáo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội lên tới 289 ca, đạt kỷ lục từ trước tới nay. Tại tỉnh Thái Bình, nếu như những ngày đầu tháng 11 chỉ ghi nhận một vài ca bệnh lẻ tẻ thì đến nay cũng dao động trên dưới 100 ca. Ngày 14/11, số ca của địa phương này là 134 trường hợp…

Số ca mắc tăng cao trong bối cảnh các địa phương đang dần mở cửa, thích ứng linh hoạt với dịch COVID-19, đây là một trong những kịch bản đã được lường trước. Tuy nhiên, trong bối cảnh miền Bắc vào đông, các chuyên gia cho rằng, cần đặc biệt lưu ý hơn.

Tiến sĩ - bác sĩ Vũ Minh Điền, Phó Giám đốc Trung tâm Phòng, chống dịch Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, phân tích vào mùa đông, hệ thống đường hô hấp của con người dễ bị xung huyết, tăng tiết, đờm dãi… Đây chính là điều kiện để vi-rút SARS-CoV-2 xâm nhập và tấn công. Khi bệnh nhân đang bị tổn thương đường hô hấp, ho, viêm phổi hay mắc các bệnh mãn tính như hen suyễn, viêm phổi… nếu đồng thời nhiễm COVID-19 sẽ làm bệnh có điều kiện tiến triển nặng hơn.

“Không phải bản thân vi-rút tăng độc lực trong mùa đông mà do ảnh hưởng của bệnh nền khiến bệnh nhân có nguy cơ diễn biến bệnh phức tạp, nặng nề. Trong khi đó, ở các mùa khác, hệ thống đường hô hấp của con người khỏe mạnh hơn, các bệnh đường hô hấp ít xuất hiện, các căn bệnh như hen suyễn, viêm phổi cũng ít tái phát…”, bác sĩ Vũ Minh Điền phân tích.

Mưa gió lạnh đang gây khó khăn cho công tác phòng chống dịch ở Thừa Thiên - Huế - Ảnh: Thuận Hóa

Phó giáo sư - tiến sĩ Nguyễn Huy Nga, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, cũng cảnh báo thêm nhiều người dân có thể nhầm lẫn triệu chứng COVID-19 với các bệnh mùa đông khác như cảm cúm, từ đó có tư tưởng chủ quan, không thăm khám khiến bệnh âm thầm lây nhiễm trong cộng đồng. Trong điều kiện thời tiết lạnh, mọi người ở trong nhà nhiều hơn, tiếp xúc gần, đóng kín cửa, thông khí kém hơn, nguy cơ lây nhiễm sẽ cao.

Bên cạnh đó, thời điểm tết Nguyên đán cũng đang cận kề với nhiều hoạt động tập trung đông người như tiệc tất niên, gặp mặt, cưới hỏi… nên nếu không phòng ngừa chặt chẽ sẽ có thể đẩy nhanh tốc độ lây nhiễm. 

Đây cũng là vấn đề mà Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long bày tỏ sự quan ngại và cho rằng, cần hết sức chú ý trong công tác chống dịch từ nay tới cuối năm. Theo bộ trưởng, việc các địa phương đang trở về trạng thái “bình thường mới”, kết hợp với một số nguyên nhân khác như yếu tố thời tiết lạnh ở miền Bắc và các hoạt động trong dịp cuối năm có thể là nguy cơ tái bùng phát dịch COVID-19. 

Đẩy nhanh tiêm chủng, củng cố y tế cơ sở 

Đứng trước kịch bản này, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long xác định, điều quan trọng là kiểm soát rủi ro về nguy cơ tăng nặng ca bệnh, nguy cơ tử vong. Để làm được điều này, việc tiêm vắc-xin cho toàn bộ người dân - là chìa khóa quan trọng trong nhiều biện pháp mà Bộ Y tế đặt ra. Theo đó, trong tháng 11 này, toàn bộ các tỉnh miền Bắc sẽ được cung cấp đủ lượng vắc-xin để bao phủ cho người dân từ 18 tuổi trở lên, đồng thời, việc tiêm cho trẻ từ 12 - 17 tuổi cũng được tiến hành song song. Đặc biệt, tại một số địa phương “nóng”, theo bộ trưởng có thể tăng cường tiêm mũi ba trong điều kiện vắc-xin về Việt Nam cho phép. Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long khẳng định, hiệu quả ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng và tử vong của vắc-xin COVID-19 sử dụng tại Việt Nam đã được chứng minh lên tới 93%. 

Theo các chuyên gia, cùng với vắc-xin, cần phải tăng cường vai trò của y tế tuyến cơ sở. Thời gian qua, dù là “trụ cột” chống dịch, song y tế cơ sở đã bộc lộ nhiều khuyết điểm khi “vừa yếu, vừa thiếu”. Đây cũng là một trong những vấn đề đang được TP.Hà Nội tập trung triển khai trong thời gian tới đây. Ông Trần Văn Chung, Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội, cho biết thủ đô đang có kế hoạch lập tới 508 trạm y tế lưu động, góp phần hướng dẫn, chăm sóc sức khỏe của F1, F0 điều trị, cách ly tại nhà, từ đó giảm gánh nặng cho các cơ sở điều trị COVID-19.  

Mô hình này đã được Bộ Y tế áp dụng ở các tỉnh phía Nam từ giữa tháng Tám, đặc biệt phát huy được hiệu quả trong chăm sóc, điều trị F0 tại nhà ở TPHCM và Bình Dương. Hiện, 30 quận, huyện, thị xã trên địa bàn TP.Hà Nội đã chuẩn bị phương án lập trạm, phân công nhân sự phụ trách cùng với việc đảm bảo trang thiết bị, thuốc men... Các trạm này sẽ hoạt động khi dịch bệnh diễn biến phức tạp, lan rộng trong cộng đồng. Tuy nhiên, Sở Y tế Hà Nội không đưa ra tiến độ cụ thể mà cho biết, dịch bệnh bùng phát tại đâu sẽ thành lập tại đó trên cơ sở đã có sự chuẩn bị, chủ động về nguồn nhân lực và vật lực. 

Ngày 16/11, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng cũng chính thức yêu cầu các địa phương trên địa bàn phải triển khai, diễn tập thí điểm cách ly F1 tại nhà, thí điểm điều trị F0 thể nhẹ và không triệu chứng tại cơ sở y tế phường, xã, thị trấn. Động thái này của Hà Nội cho thấy, thành phố đang “tập dượt” ứng phó với dịch bệnh trong điều kiện mới, trước nguy cơ số ca nhiễm có thể tăng cao hơn nữa trong thời gian tới, do các nguồn lây đã xuất hiện, len lỏi trong cộng đồng.

Theo đó, UBND TP.Hà Nội cần sớm ban hành quy định về điều kiện cách ly y tế F1 tại nhà, giao chính quyền địa phương, tổ COVID-19 cộng đồng phối hợp y tế cơ sở kiểm tra, xác nhận bảo đảm đủ điều kiện, tổ chức cách ly theo hướng dẫn. Với các trường hợp không có đủ điều kiện cách ly tại nhà, thành phố vẫn quyết liệt yêu cầu cách ly tập trung hoặc cách ly tại khách sạn nếu người dân có nguyện vọng. Tính tới thời điểm hiện tại, Hà Nội đã cho phép 12 khách sạn trên địa bàn được phép cách ly với các trường hợp F1, có thu phí. 

Các chuyên gia khuyến cáo người dân cần tăng cường 5K, bảo vệ sức khỏe đường hô hấp để phòng tránh SARS-CoV-2 khi miền Bắc bước vào mùa đông và dịp tết cận kề - Ảnh: Bảo Khang

Huyền Anh