Lẽ nào dân sai?

Ngày 4/5, trong cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ, Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải đã có lời bày tỏ hết sức tha thiết: “Chúng tôi chia sẻ bức xúc của người tiêu dùng khi hóa đơn tiền điện cao hơn trong bối cảnh khó khăn hiện nay”.

Vậy mà, chưa đầy hai tuần sau, trong báo cáo gửi Chính phủ, ngày 17/5, bộ của ông Hải lại kiến nghị có biện pháp xử lý việc “đưa thông tin không đầy đủ, khách quan về đợt điều chỉnh giá điện vừa qua”.

Dĩ nhiên, bất kỳ tổ chức, cá nhân nào cố tình xuyên tạc một sự việc nhằm kích động, gây rối trật tự, an toàn xã hội đều bị chế tài theo quy định pháp luật. Nhưng, xét báo cáo ngày 17/5, từ nguồn cơn tăng giá điện, lại là con số tăng thực tế cao hơn nhiều lần so với tỷ lệ công bố mà ông thứ trưởng đã “chia sẻ bức xúc”, ông cũng tỏ ra thấu hiểu “bối cảnh khó khăn hiện nay” thì có nên chăng, bộ của ông đưa ra cái kiến nghị nặng lời thế kia?

Người dân có thể không có các công cụ tính toán vĩ mô, không nói được về các chỉ số; nhưng họ luôn đo được các biến động qua bữa cơm của mình mỗi ngày - Ảnh: Quế Chi

Cũng lại cái báo cáo ngày 17/5, Bộ Công thương khẳng định việc điều chỉnh giá điện ngày 20/3 là đúng quy định, đúng quy trình, đúng thời điểm.

Đó là chưa kể bộ này không gộp vào 3.266 tỷ đồng chênh lệch tỷ giá mua điện năm 2018, chứ không thì giá điện bình quân còn tăng cao hơn mức như vừa rồi (đúng ra phải tăng thành 1.879,9 đồng/kWh chứ không phải chỉ 1.864,4 đồng/kWh).

Nghĩa là bộ rất nhân đạo. Nghĩa là bộ đúng tất tần tật.

Vậy, lẽ nào dân đã sai?

Còn nhớ, khi dân tình đang “bốc hỏa” bởi hóa đơn tiền điện thì 16g ngày 2/5, giá xăng bất ngờ tăng gần 1.000 đồng/lít. Theo chu kỳ 15 ngày tăng 1 lần, tổng 3 chu kỳ 45 ngày, giá xăng đã tăng thêm 3.500 đồng/lít.

Tăng dồn dập, tăng bất ngờ, tăng ở mức cao, tăng ngay hai mặt hàng thiết yếu, tác động trực tiếp vào sinh hoạt hằng ngày của người tiêu dùng - tức nhân dân, thì là “đúng thời điểm”?

Trong lý giải của Bộ Công thương sau này, trước khi tăng giá điện, các bộ ngành có đánh giá tác động tăng giá, có lấy ý kiến rộng rãi. Nhưng phạm vi, kết quả việc đánh giá tác động ấy ra sao, thu thập ý kiến qua các kênh “rộng rãi” mức nào mà vừa công bố - áp dụng là dân tình choáng váng. Buộc ngay sau đó, đích thân Thủ tướng Chính phủ phải yêu cầu xem xét lại việc tăng giá điện, Thanh tra Chính phủ vào cuộc, ngay chính Bộ công thương cũng lập đoàn kiểm tra...

Quy định không sai, quy trình hẳn nhiên đầy đủ các bước. Nhưng cái đúng trên giấy chưa hẳn trúng trong thực tế vận hành, trong chính mỗi bữa cơm của người dân, dưới mỗi ngọn đèn leo lét. Trước khi đặt bút ký ban hành tăng giá, xin quý bộ hãy nhúng ngòi vào lọ mực nhân dân, hãy đánh vần từ mọi ngõ ngách đời sống.

Trong những tình huống phải tăng là bất khả kháng, nếu việc lấy ý kiến kia là thực chất, chân thành, việc đánh giá tác động thật sự sát sườn, những phép tính bù lỗ được minh bạch hóa, công khai, biểu giá tăng hay giảm do chính nhân dân giám sát thì nhân dân sẽ hiểu, sẽ tin và đồng thuận.

Từ hơn 70 năm trước, chỉ 9 ngày sau khi thành lập chính quyền, người đứng đầu Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết trên báo Cứu quốc, số 40, ngày 11/9/1945: “Chính phủ nhân dân bao giờ cũng đặt quyền lợi dân lên trên hết thảy. Việc gì có lợi cho dân thì làm. Việc gì có hại cho dân thì phải tránh”.

Một tháng sau, Người viết tiếp, cũng trên báo Cứu quốc, số 65, ngày 12/10/1945: “Phải chú ý giải quyết hết các vấn đề dầu khó đến đâu mặc lòng, những vấn đề quan hệ tới đời sống của dân… Hết thảy những việc có thể nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của dân phải được ta đặc biệt chú ý".

Chỉ là một chiếc xe con, lạc vào tận chân cầu thang máy bay đón người nhà mà đích thân Bộ trưởng Trần Tuấn Anh phải đề thư xin lỗi.

Lẽ nào, nhìn bữa cơm của hàng triệu công nhân, người lao động nghèo; ngó những chuyến xe cần lao xuôi ngược, ông bộ trưởng không một lần thổn thức tự hỏi, việc gì là có lợi cho dân?

Lê Huyền Ái Mỹ