Lễ hội hóa trang thanh tẩy mừng năm mới

Nằm ở phía đông Bulgaria, cách thủ đô Sofia 30 phút chạy xe, thị trấn Pernik từng là trung tâm công nghiệp khai thác và chế tạo máy lớn nhất quốc gia này. Khi quyết định di dời trung tâm chế tạo máy ập đến, Pernik dần trở nên buồn tẻ, ảm đạm. Chính quyền thành phố khi ấy nghĩ ra cách phát triển du lịch dựa vào việc khai thác, phục hồi các lễ hội truyền thống. Lễ hội hóa trang Surva là lễ hội lớn nhất và độc đáo nhất trong số đó.

Lễ hội hóa trang Surva ra đời từ một phong tục cổ xưa, với mục đích thanh tẩy và mang lại may mắn cho con người trong dịp đầu năm mới. Theo đó, vào dịp hội, thanh niên chưa lập gia đình sẽ hóa trang thành các nhân vật kỳ quái (gọi là Kukeri), đeo mặt nạ trùm đầu dữ tợn hoặc mặt nạ hình các con vật, mặc trang phục nhiều hoa văn, lắm màu sắc, nhảy múa bên đống lửa trong tiếng trống rộn rã, sau đó diễu hành quanh thành phố, qua từng ngôi nhà để xua đuổi các hồn ma, yêu tinh…

Người hóa trang tham gia lễ hội phải quấn quanh người một bộ chuông nhỏ để chúng phát thành tiếng khi nhập hội. Tiếng chuông này được cho rằng sẽ đánh thức ma quỷ đang trú ngụ và dọa chúng. Hình dáng của những quả chuông khá đa dạng, khi thì thuôn dài xếp thành bộ chồng lên nhau, khi thì như một chiếc bát úp.

Chắc chắn những bộ chuông này chẳng hề nhẹ nhàng. Song chính nhờ sự độc đáo đó mà lễ hội Surva được xem là góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống qua hàng thế kỷ. vào năm 2015, UNESCO công nhận lễ hội hóa trang Surva là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Theo ghi chép, nghi lễ truyền thống Surva ra đời từ thời Thracia cổ đại và được tổ chức vào ngày lễ của thần Dionysus - vị thần bảo hộ cho xứ sở, cũng là thần rượu nho, thần sinh sản và tái sinh trong thần thoại Hy Lạp, nhằm bày tỏ lòng tôn thờ với đấng tối cao, niềm hân hoan chào đón mùa xuân tươi đẹp.

Năm 1985, Surva được xếp vào lễ hội quốc tế và trở thành lễ hội hóa trang dân gian lớn nhất Bulgaria, thu hút du khách khắp nơi trên thế giới đổ về. Về sau, chính phủ Bulgaria quyết định chọn các ngày cuối tuần của tháng Giêng để thuận tiện cho việc tổ chức.

Trước đây, người tham gia lễ hội hóa trang Surva phải là thanh niên chưa lập gia đình nhưng ở thời hiện đại, phụ nữ và trẻ em cũng có thể hòa vào dòng người hóa trang vui nhộn. Không chỉ có các hoạt động nhảy múa theo nghi lễ, du khách đến dự hội còn có thể tham gia nhiều hoạt động thú vị khác như: vẽ mặt nạ, sáng tạo trang phục, biểu diễn những điệu nhảy truyền thống cùng người bản địa. Tất nhiên, không thể thiếu những món ăn ngon, đậm đà tính địa phương như kebapcheta nướng, bánh banitsa hoặc rượu ủ hoa hồng thơm lừng đầy lưu luyến.

Văn Khoa