Lễ hội đánh cá Đồng Hoa mừng Tết Đoan Ngọ

 Lễ hội đánh cá Đồng Hoa còn được gọi là lễ hội đánh cá Vực Rào, mỗi năm chỉ tổ chức một lần vào dịp mồng 5 tháng 5 âm lịch (Tết Đoan Ngọ).

Đầm nước được chọn để tổ chức lễ hội có tên là đầm Vực, nằm dưới chân dãy núi Hồng Lĩnh hùng vĩ, non nước hữu tình. Đầm nước có chiều dài hơn 1km với diện tích khoảng 30ha bắt nguồn từ dãy núi Hồng và đổ ra nhánh sông Cửa Biển nên rất thuận lợi cho các loài cá nước ngọt sinh sôi nảy nở.

Trước đây, lễ hội đánh cá Đồng Hoa được tổ chức khá quy cũ, Làng lập ra quy định, có ban quản lý tuần tra canh gác, ngày thường không cho người dân đến đánh bắt cá. Chỉ khi đến ngày lễ, mọi người trong xã mới được tham gia hội và đánh bắt cá tại đầm Vực.

Vào ngày này, lý trưởng (người đứng đầu làng) và các bậc cao niên trong làng cho lập bàn thờ hương đèn hoa quả cúng tế Thành hoàng Thổ địa tại ngôi miếu cạnh đầm Vực. Sau khi làm lễ xong, một hồi trống chiêng vang dậy, đích thân lý trưởng hú to một tiếng và cầm nơm xuống đầm úp cá trước. Sau đó tất cả mọi người trong làng, từ già trẻ gái trai, ai ai cũng tay nơm, tay lưới ào xuống đầm để thi nhau bắt cá.

Nếu ai bắt được con cá to thì vừa giơ cá lên vừa hú to để “khoe” rồi mọi người dân trên bờ dưới nước đều hú theo để tán thưởng một cách hào hứng. Người ta quan niệm rằng, ai bắt được cá to hoặc nhiều cá thì sẽ gặp nhiều may mắn, mùa màng bội thu trong suốt năm ấy. Sau một ngày diễn ra lễ hội, người nào bắt được con cá to nhất sẽ được làng ban thưởng và con cá ấy được dùng làm đồ cúng dâng lên Thành hoàng làng nhân dịp tết Đoan Ngọ.

Đến nay, hằng năm cứ đến những ngày cuối tháng 4 đầu tháng 5, khi mùa màng đã thu hoạch hết, chính quyền địa phương cùng hàng nghìn người dân nơi đây lại nô nức vào hội với lòng nhiệt tình và để giữ được những nét truyền thống của cha ông xưa để lại.

Ngày nay, tuy lễ hội đánh cá Đồng Hoa không còn giữ được nhiều tục lệ như cha ông xưa nhưng người dân và chính quyền địa phương vẫn duy trì được những nét căn bản của lễ hội xưa.

Ông Võ Văn Thưởng (ở xóm 8, xã Xuân Viên) tâm sự: “Đây là lễ hội truyền thống của làng, có từ đời cha ông xưa để lại. Năm nào cũng vậy, cứ đến ngày lễ đánh Vực Rào ni là tui lại tham gia, không bỏ sót. Cả làng trong xóm ngoài cứ đến ngày lễ cho dù bận việc gì cũng bỏ hết để về làng tham dự, không kể già trẻ, gái trai chi cả. Hy vọng năm ni tui bắt được con cá to nhất làng để có được may mắn”.

Với niềm háo hức, phấn khởi khi tham gia lễ hội truyền thống của làng, ông Nguyễn Văn Thái cầm chiếc lưới to vừa chuẩn bị xuống vực để kéo cá chia sẻ: “Mấy chục năm diễn ra lễ hội, tui chưa bỏ lần mô. Mọi người trong xã tham gia đông lắm. Nhà tui 4 người đều đi cả 4 người để bắt được cá thiệt nhiều. Mọi năm ở đầm Vực ni nhiều cá to lắm, các loại cá chép, cá tràu đầy dẫy, nhưng mấy năm trở lại đây cũng ít đi rồi”.

Hiện nay, nếu tính trên cả nước thì chỉ còn vài ba lễ hội đánh cá tương tự với lễ hội đánh cá Đồng Hoa ở xã Xuân Viên, như lễ hội đánh cá Me ở Hà Tây và hội đánh cá thờ ở Phong Châu - Phú Thọ.

Lễ hội đánh cá Đồng Hoa là một lễ hội mang đậm bản sắc dân gian độc đáo, không những nâng cao tình đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng dân cư mà còn mang tinh thần khuyến nông khuyến ngư trong phát triển nông nghiệp nông thôn.

Một số hình ảnh lễ hội đánh cá Đồng Hoa:

Chuẩn bị dụng cụ đánh bắt cá

Cả làng, cả xã náo nức tham gia lễ hội

Niềm vui bắt được cá to

Nghĩa Đàn