Lâu đài cát & những chiếc 'mặt nạ người'

Không phải chiếc mặt nạ nào cũng chứa đựng toàn những điều xấu xa, tội lỗi. Nhưng dù tốt, dù xấu thì đó cũng chỉ là giá trị ảo. Và khi chiếc mặt nạ bị lôi xuống, những điều tốt đẹp, lung linh cũng chỉ như tòa lâu đài nguy nga, tráng lệ được xây trên cát.

Những chiếc mặt nạ đó đã tồn tại rất lâu trong gia đình ông Quân - người luôn tự hào với nền nếp gia phong của một gia đình “tam tứ đại đồng đường”. Cha là quan triều đình, bản thân là một trí thức, lão thành cách mạng; con trai lớn là tổng cục trưởng; con trai út là tổng giám đốc một công ty. Mỗi buổi họp gia đình phải luôn đốt trầm, các thành viên phải rửa tay thật sạch; con cái phải răm rắp nghe lời cha mẹ, dù có ở địa vị nào trong xã hội…

Ông Quân không bao giờ biết, đã bao nhiêu năm, gia đình - nơi ông vẫn tưởng là tổ ấm - đã giống hệt như nhà tù, giam cầm con người bằng những quy định, quy tắc… Và để ông có được niềm tin, niềm tự hào về truyền thống gia tộc, mỗi thành viên đều phải đeo mặt nạ để được sống bình yên trong chính gia đình của mình. Những cái mặt nạ lần lượt được tháo bỏ từ khi Thiên - cháu nội của ông dắt bạn gái về ra mắt.

Điều gì sẽ xảy ra nếu con người phải đeo mặt nạ trong chính gia đình mình? - Ảnh T.V.

Bi kịch của gia đình ông Quân có lẽ không cá biệt trong xã hội đương đại. Những gia đình “kiểu mẫu” một ngày bỗng khiến mọi người xung quanh bàng hoàng bởi bộ mặt thật vẫn đang xảy ra đâu đó trong xã hội. Chính sự mục ruỗng trong gia đình là nguyên nhân đạo đức xã hội xuống cấp. Nhưng dường như không mấy người làm cha, làm mẹ chịu nhận phần lỗi ấy về mình. Đa phần họ đều giống như ông tổng cục trưởng Bộ, đổ lỗi cho xã hội - dẫu chính ông cũng là người đang đeo mặt nạ đạo mạo, rao giảng đạo đức để che giấu những hành động phi đạo đức của mình.

Câu chuyện vốn đã nóng “hơi thở” thời đại càng trở nên hấp dẫn hơn bởi những xung đột liên tục với cấp độ tăng dần được tác giả Nguyễn Đăng Chương và đạo diễn (ĐD) nghệ sĩ ưu tú (NSƯT) Anh Tú khéo léo sắp đặt trong suốt vở diễn. Lâu đài cát vì thế dù chỉ là bi kịch của một gia đình nhưng vẫn đủ sức hút khán giả ngay từ khi mở màn.

Với một kịch bản đầy đặn từ cách đặt vấn đề, xây dựng tính cách nhân vật đến tình huống kịch, ĐD-NSƯT Anh Tú có nhiều lợi thế để bay bổng với những sáng tạo của mình. Một vở diễn đậm chất bi kịch gia đình trở nên mềm mại hơn, nhưng vẫn không làm mất đi ý nghĩa sâu sắc và chất phê phán vốn đã là “đặc sản” của Nguyễn Đăng Chương. Khán giả có thể bật cười với những chi tiết rất nhỏ trong hành động, lời nói của các nhân vật, tình huống kịch. Yếu tố hài liền lạc và hợp lý, góp phần giảm bớt sự nặng nề của vở diễn nhưng vẫn mang tính châm biếm sắc sảo.

Điểm rất đặc biệt của những vở diễn do ĐD Anh Tú dàn dựng là sân khấu (SK) không ồn ào. Diễn viên (DV) không kêu gào dù ở tận cùng nỗi đau hoặc đỉnh điểm của sự tức giận, nhưng khán giả vẫn cảm nhận được nỗi đau dù chỉ bằng lời buông rất khẽ nhưng đầy trọng lượng. Ánh mắt thất thần, bước chân loạng choạng, câu hỏi trong tuyệt vọng “bán ngôi nhà này thì bàn thờ gia tiên đặt ở đâu?” của ông Quân làm cả khán phòng nghe như tim mình nghẹn thắt.

Sau hơn 5 năm, các DV Nhà hát kịch Việt Nam mới “tái ngộ” công chúng TP.HCM. Khác hẳn với ấn tượng của khán giả về những DV giỏi kỹ thuật, diễn xuất rất “kịch” trước đây, DV của Nhà hát kịch Việt Nam trở lại bằng sự dung dị, gần gũi hơn. Vẫn tận dụng lợi thế về kỹ thuật, tiếng nói SK, cách nhấn nhá câu chữ của SK kịch Bắc, nhưng mỗi DV đã có sự dung hòa giữa cảm xúc và kỹ thuật, chắt chiu trong từng câu thoại, từng ánh mắt, hành động... để những gì diễn ra trên SK rất gần với đời thường, với cảm xúc của khán giả.

Lâu đài cát có sự tham gia của các DV: NSƯT Lệ Ngọc, Danh Nhân, Mai Nguyên, Thu Hương, Phương Nga, Minh Hiếu, Tạ Tuấn Minh, Kim Hường, Văn Quan, Mai Hương… đang diễn tại rạp Công Nhân (Nhà hát Kịch TP.HCM), 30 Trần Hưng Đạo, Q.1, TP.HCM từ nay đến hết ngày 23/12.

 THẢO VÂN