‘Làng góa phụ’ của những thợ mỏ chết vì bệnh bụi phổi ở Trung Quốc

Căn bệnh nghề nghiệp này tiếp tục cướp đi từng mạng sống của người dân Cam Mễ, khi thợ mỏ cũng như vợ con ở làng tiếp tục sống và làm việc trong điều kiện ô nhiễm đến nghẹt thở, tất cả những gì bảo vệ cho họ chỉ là một chiếc khăn nhỏ trùm kín mặt.

Không lâu sau khi Chang Dexiu kết hôn và chuyển đến Cam Mễ, một “vùng sâu vùng xa” ở tây nam Trung Quốc vào năm 2003, một đêm cô lần đầu tiên nghe thấy tiếng pháo nổ hai lần trong vòng nửa giờ. Đốt pháo là truyền thống địa phương của làng Cam Mễ để thông báo về cái chết của một người trong cộng đồng.

Chang Dexiu và con trai cô vật lộn để sinh tồn ở làng Cam Mễ sau khi bệnh bụi phổi silic giết chết chồng của cô - Ảnh: Tom Wang

Chang từng hỏi anh Zhong chồng cô về nguyên nhân khiến họ phải chết và câu trả lời của anh đã thay đổi cả cách nghĩ của cô. Anh Zhong nói “đó là bệnh bụi phổi”, và cho biết anh đã mắc căn bệnh kinh hoàng này.

Đó là lần đầu tiên Chang nghe nói về căn bệnh đã giết chết nhiều người đàn ông thợ mỏ trong làng, một căn bệnh được các nhà chuyên môn gọi là bệnh bụi phổi silic.

Những người thợ mắc căn bệnh này khi họ làm việc trong các mỏ khai thác chì và kẽm trong vùng. Các nhà hoạt động nói rằng có hàng triệu người khác trên khắp đất nước Trung Quốc bị căn bệnh hầu như vô phương cứu chữa này, họ cần được giúp đỡ để kiểm soát các triệu chứng. Chính quyền đã đưa ra một số chương trình và luật pháp để giảm bớt gánh nặng đối với những người bị ảnh hưởng nhưng vô số gia đình đang phải vật lộn với cuộc sống sau khi người trụ cột chính ra đi hay đã trở thành bệnh nhân cần chăm sóc lâu dài.

Bệnh bụi phổi silic là kẻ thù chính của các gia đình thợ mỏ ở huyện Hán Nguyên - Ảnh: Tom Wang

Anh Zhong, chồng cô Chang có thu nhập ổn định với nghề lái xe taxi khi họ kết hôn, hai người đều đi thêm bước nữa sau khi hôn nhân đầu đổ vỡ. Ban đầu, Chang nghĩ căn bệnh của chồng có thể chữa khỏi, nhưng một ngày nọ, anh bị cảm lạnh kéo dài và bệnh ngày càng nặng hơn.

Zhong qua đời năm 2017, để lại cho Chang hai con trai và một ngôi nhà đầy nợ nần. Con trai lớn sớm bỏ làng đi kiếm việc làm, con trai nhỏ mới 11 tuổi, còn đang đi học.

 Trong 10 năm sống ở Cam Mễ, cô Chang chứng kiến bệnh phổi silic đã cướp đi sinh mạng của 15 người đàn ông khác trong làng, trong đó có ba trong số bốn người anh em của cô. Dần dần, làng Cam Mễ, với khoảng 1.000 dân, được biết đến với cái tên ám ảnh – “làng góa phụ”.

Khi cái tên “làng góa phụ” bay xa, những người phụ nữ trong làng lập tức trở thành mục tiêu săn đuổi của truyền thông và sự tò mò của công chúng. Năm ngoái, một blogger đã vô tình rò rỉ số điện thoại của cô Chang lên mạng và cô trở thành trung tâm của các cuộc gọi quấy rối.

“Nhiều người đàn ông trên khắp Trung Quốc gọi điện cho tôi, có người nhắn tin, phần đông hỏi (có ý trêu ghẹo) là tôi sống trong hoàn cảnh khó khăn như vậy có cần lấy chồng hay không”. Mặc dù nhiều bà góa trong vùng đi bước nữa, trong đó có các chị em dâu của Chang, nhưng cô không nghĩ về điều này.

Chang nói, gia đình cô rất nghèo, “ai sẽ gánh cho cô gánh nặng này?”. Chang hiện qua ngày nhờ gạo và dầu từ một chương trình xóa đói giảm nghèo của chính phủ và một số tiền giúp đỡ từ người thân của cô.

Bệnh bụi phổi silic đã giết chết 16 người ở Ganmi kể từ khi Chang Dexiu chuyển đến làng năm 2003 - Ảnh: Tom Wang

Bệnh bụi phổi silic là căn bệnh của những người làm việc trong môi trường nhiều bụi. Theo thời gian, silic trong bụi tích tụ trong phổi và khí quản, tạo thành sẹo khiến người bệnh khó thở. Ngoại trừ biện pháp ghép phổi, không có cách gì chữa trị căn bệnh này, nhưng việc chăm sóc có thể kéo dài suốt đời bệnh nhân.

Ngành y tế Trung Quốc đưa ra ước tính cuối năm 2018, rằng nước này có 975.000 trường hợp mắc bệnh nghề nghiệp và 90% trong số đó, tương đương 873.000 ca, là các trường hợp bị bệnh bụi phổi. Nhưng Quỹ Đại Ái Thanh Trần, một tổ chức từ thiện giúp đỡ những người bị bệnh bụi phổi, nói rằng con số thực tế cao hơn nhiều, ít nhất đến 6 triệu công nhân.

Hoàng Diệu (Theo SCMP)