Làn sóng tinh gọn nhân lực đang diễn ra trên toàn thế giới

Nhiều quốc gia sắp xếp lại bộ máy

Hơn 1 tháng sau khi chính quyền của Tổng thống Donald Trump sa thải hơn 100.000 nhân viên chính phủ liên bang, việc cắt giảm lực lượng lao động ở khu vực công trên toàn quốc vẫn đang tiếp tục. Động thái của Chính phủ Mỹ diễn ra khi nguy cơ suy thoái kinh tế do cuộc chiến thương mại với Canada và Mexico ngày càng rõ ràng.

Sự phát triển rất nhanh của AI đang tạo ra thay đổi lớn trong mọi lĩnh vực - Nguồn ảnh minh họa: Freepik

Ảnh hưởng đầu tiên là hàng loạt cổ phiếu trên thị trường chứng khoán giảm giá, người Mỹ lo lắng về tiền tiết kiệm hưu trí. Tổng thống Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp vào ngày 11/2, kêu gọi các cơ quan liên bang “nhanh chóng thực hiện các công tác chuẩn bị để bắt đầu cắt giảm biên chế trên diện rộng”, kêu gọi tách những nhân viên có khả năng bị sa thải khỏi công việc hiện tại.

Bộ Giáo dục Mỹ quyết định sa thải một nửa số nhân viên, bắt đầu từ ngày 21/3. Cơ quan dự báo thời tiết hàng đầu của quốc gia đang sa thải 20% lao động. Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) đóng cửa 3 văn phòng quan trọng. Bộ Cựu chiến binh rò rỉ kế hoạch sa thải 76.000 nhân viên và Cơ quan Bảo vệ môi trường đang xem xét cắt giảm hơn một nửa số nhân sự.

Tại Canada, chính phủ đặt mục tiêu “tiết kiệm” và “tái tập trung” 15,8 tỉ USD ngân sách từ nay cho đến năm 2027-2028, đồng thời duy trì khoản tiết kiệm 4,8 tỉ USD mỗi năm sau đó. Ban đầu chính phủ chỉ xem xét việc cắt giảm chi tiêu cho hoạt động tư vấn và đi lại nhưng hiện nay, các cơ quan chính phủ đã nhận được yêu cầu tìm cách cắt giảm thêm các chi phí khác.

Theo thống kê gần nhất, dịch vụ công liên bang có khoảng 368.000 nhân viên. Bắt đầu từ ngày 1/4/2025, các cơ quan liên bang được yêu cầu tự chi trả “một phần chi phí hoạt động tăng thêm” từ những nguồn lực hiện có của họ. Chính phủ dự báo, khối dịch vụ công sẽ giảm khoảng 5.000 vị trí toàn thời gian trong vòng 4 năm tới, thông qua việc cắt giảm biên chế và đóng băng tuyển dụng.

Ở Trung Quốc, chính quyền Hồng Kông cho biết vào tháng Hai rằng sẽ cắt giảm khoảng 10.000 vị trí công chức từ nay cho đến tháng 4/2027 và tăng chi tiêu cho AI khi tìm cách giải quyết tình trạng thâm hụt ngân sách. Đồng thời, mức lương công chức cũng sẽ bị đóng băng trong năm 2025.

Trí tuệ nhân tạo đẩy nhanh quá trình cắt giảm nhân sự

Theo các báo cáo nội bộ của Chính phủ Mỹ, ước tính 500.000 việc làm liên bang có thể bị ảnh hưởng trong giai đoạn 2025-2030 do sự gia tăng của AI. Các chatbot AI và thuật toán học máy đã được thử nghiệm để xử lý các yêu cầu hành chính, xử lý khiếu nại và thực thi quy định pháp luật cơ bản.

Việc áp dụng rộng rãi AI trong chính phủ chắc chắn sẽ tác động đến khu vực tư nhân. Các công ty có thể cảm thấy áp lực gia tăng trong việc tích hợp AI vào hoạt động của mình để duy trì khả năng cạnh tranh, đẩy nhanh tốc độ tự động hóa và điều hướng các tiêu chuẩn phức tạp liên quan đến đạo đức AI và bảo mật dữ liệu.

Một cuộc khảo sát của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) công bố vào tháng Một cho thấy: 41% người sử dụng lao động có ý định cắt giảm số lượng lao động của mình khi AI tự động hóa việc thực hiện một số nhiệm vụ nhất định.

Trong số hàng trăm công ty lớn tham gia khảo sát trên toàn thế giới, 77% đang có kế hoạch đào tạo lại, nâng cao kỹ năng cho những người lao động hiện tại trong giai đoạn 2025-2030 để làm việc tốt hơn cùng với AI.

Saadia Zahidi - Giám đốc điều hành của WEF - nhấn mạnh vai trò của AI trong việc định hình lại các ngành nghề trong mọi lĩnh vực. Trong những năm gần đây, một số công ty công nghệ - bao gồm dịch vụ lưu trữ tệp Dropbox và ứng dụng học ngôn ngữ Duolingo - đã sử dụng AI như lý do để thực hiện các đợt sa thải.

“Sự hiện diện của nhà thiết kế đồ họa và thư ký pháp lý trong nhóm những nghề nghiệp suy giảm nhân sự nhanh nhất đã minh họa cho khả năng ngày càng tăng của AI trong việc thực hiện công việc tri thức” - báo cáo của WEF kết luận.

Linh La (theo Forbes, The Guardian, Straits Times, USA Today)