Lặn ngụp trong các hội nhóm

Đổi đời nhờ hội nhóm

Nếu trước đây, việc sinh hoạt hội nhóm mạng xã hội chủ yếu cho mục đích vui chơi giải trí và bạn sẵn sàng hào phóng bấm like hay follow vì nể bạn bè hay người quen, thì bây giờ khác rồi. Khi nhà nhà lập page, người người lập group, tính thực dụng của các cá nhân tham gia nhóm cũng tăng cao, việc chiêu dụ và giữ chân thành viên đối với nhóm quản trị rất khó khăn. Nhóm không hấp dẫn hoặc có thông tin tiêu cực, người ta sẽ tứ tán đi hết trong… một nốt nhạc. 

Nhóm “mạnh” hoặc có tiêu chí rõ ràng, sinh hoạt tích cực sẽ tăng thành viên rất nhanh. Nhiều nhóm còn giúp thành viên bán hàng, tiếp thị, học hành, gia tăng các kỹ năng sống… thậm chí là đổi đời.

Mới đây, trong một nhóm lớn về mua sắm, nhiều thành viên xúc động với dòng trạng thái cảm ơn cuộc đời của một phụ nữ làm nghề giúp việc. 

Chị từng đăng status chia sẻ nỗi lòng muốn rời cuộc sống ngục tù nhưng không có "phương tiện" nào để đi. Chị không chỉ cần chỗ ở cho bản thân mà nhờ chị em trong group tìm giúp chủ nhà nương tay cho đứa con ở cùng mẹ. 

Kết thúc có hậu, ngoài những bình luận chia sẻ tâm tư, động viên người phụ nữ ấy mạnh dạn bước ra sống cuộc đời khác, rất nhiều chị em chia sẻ cơ hội làm việc, nhiều người cho chị thông tin, mời chị tới ở miễn phí để chị có thể đi làm tự do cho bất cứ nhà nào… Nhiều chị em gửi quà cho cháu bé… Con đường làm lại cuộc đời của người đàn bà đang bế tắc được những người không quen biết giải quyết nhanh chóng. Đến mức người trong cuộc tưởng đang mơ.

Một cặp vợ chồng trẻ ở Phú Thọ, vợ là điều dưỡng, chồng là bác sĩ xét nghiệm lương ba cọc ba đồng. Tài sản chẳng bao nhiêu nhưng vì cô con gái hen suyễn, sức khỏe rất tệ khi mùa đông về, họ muốn Nam tiến, mong khí hậu ấm áp sẽ giúp con mình khỏi bệnh. Chị vợ lên một nhóm trải lòng về việc không đủ tài chính, không tự tin tìm việc ở thành phố lớn, nhờ chị em ở một nhóm Eva tư vấn việc làm và mức lương, mức sống ở các đô thị nhỏ như Bình Dương, Đồng Nai, Vũng Tàu… Hàng trăm lời bình nhiệt tình chia sẻ thông tin, cung cấp số điện thoại bản thân, bày tỏ sẵn sàng hỗ trợ nếu vợ chồng chị chọn địa phương của họ để an cư. 

Những câu chuyện “dìu nhau” qua cơn khốn khó trong các hội nhóm mạng xã hội khá nhiều và kết quả là không hề ảo. Ở góc tương thân tương ái, các hội nhóm lành mạnh đã giúp thay đổi số phận con người theo cách người trong cuộc mong muốn. Ở khía cạnh khác, họ chia sẻ cho nhau kiến thức, kỹ năng để làm việc tốt hơn, để bước ra đời làm một công việc yêu thích, cho người ta tinh thần dấn thân để sống đẹp hơn, khỏe mạnh hơn; họ chia sẻ thực phẩm, áo ấm, tiền bạc… qua các hoạt động quyên góp. 

Không ít vụ mất tích trẻ em, người thân, những vụ án hình sự được cư dân mạng hỗ trợ tìm nhân vật, phá án. Câu nói không gì giấu được dưới ánh mặt trời giờ được sửa thành: "Không gì giấu được trên mạng xã hội". Cái xấu bị lột trần, khi các quy tắc và pháp chế khó áp dụng, khiến chính quyền, nhà quản lý phân vân hoặc chậm chậm, cư dân mạng đã nhiệt tình… kịp thời cứu người, cứu của. Nhiều trường hợp thương tâm được giúp đỡ cơ hội chữa bệnh, cơ hội sống, cơ hội việc làm, học hành.

Dìu nhau làm giàu

Mạng tìm kiếm lớn nhất hành tinh - ông lớn Google - vừa thông qua nền tảng Facebook để gửi cho người dùng bản tổng kết 2020. Bản Vietnam’s Search for Tomorrow năm nay đưa ra khá nhiều dữ liệu bất ngờ, thú vị về đời sống giải trí, sinh hoạt, mua sắm, nhu cầu tìm kiếm thông tin của người Việt. 

Theo đó, hiện có 68 triệu người Việt dùng internet và dự tính con số này sẽ lên 75,7 triệu người vào năm 2023. Hơn 90% của con số này trải nghiệm internet qua chiếc điện thoại di động nhỏ bé.
Internet kéo con người tới gần với nhau hơn qua các tiện ích giao tiếp giữa người với người, giúp giải trí, học hỏi kỹ năng mới, làm việc hiệu quả hơn. Một nội dung quan trọng khác: thế giới mạng giúp nhiều người kiếm thêm thu nhập. Có người làm giàu, gia tăng giá trị tài sản nhờ internet và rất nhiều người khác biết quản lý tài chính cũng nhờ internet. “Cùng nhau ta đi lên” thể hiện rõ nhất trong các hội nhóm đầu tư bất động sản, chứng khoán, kinh doanh online, kinh doanh theo ngành nghề đặc thù.

Chị Trần Tuyến - chủ vườn cam hữu cơ tại H. Nam Đàn, tỉnh Nghệ An - thường xuyên chuyển hàng đi các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM cho biết, mạng xã hội và các hội nhóm nông nghiệp sạch hỗ trợ việc tiếp thị sản phẩm mua tận gốc, bán tận ngọn rất nhiều. Trước đây, nếu không có thương lái và nhiều lớp trung gian, trung chuyển, người làm vườn hầu như không thể tiếp cận người tiêu dùng. 

Trong các hội nhóm Facebook, chỉ cần có hàng, chị em có thể hướng dẫn nhau rao bán hoặc gom hàng tại địa phương để bán cho khách xa gần. Không chỉ nông sản, các mặt hàng như quần áo, chăn drap gối nệm cũng được phân phối đến tay người tiêu dùng nông thôn qua nhiều hội nhóm.
Trong nhóm HVY, một nhóm của những người chơi và kiếm tiền từ YouTube, có rất nhiều tay mơ với những câu hỏi chào sân như: “Em muốn bật kiếm tiền từ kênh của mình, em phải làm sao để nhanh tăng subscribe và số giờ xem?”. Đáng nói, từ nông thôn và tỉnh lẻ, rất nhiều thanh thiếu niên học hỏi, hỗ trợ nhau cách làm clip, page, kênh YouTube và có thể kiếm tiền (YouTube trả cho chủ kênh theo lượt khách xem quảng cáo). 

Thống kê của Google cho biết, có 97% anh chị “hai lúa” dễ thương mở YouTube mỗi tuần và 62% mở hằng ngày để học kiến thức, kỹ năng mới và họ dần dần bỏ ti vi cùng các kênh thông tin giải trí truyền thống. Xu hướng xem - nghe - nhìn trải nghiệm cuộc sống nông thôn thường có lượt người đăng ký cao. Do đó, những kênh YouTube hot nhất Việt Nam tới nay vẫn là các kênh đồng quê. Đó là những kênh nhang nhác kênh Lý Tử Thất ở Trung Quốc nhưng mang nét riêng của các địa phương ở Việt Nam. Người làm clip hầu như không cần bỏ công dàn dựng hay lên kịch bản, chỉ cần hồn nhiên ghi lại sinh hoạt, đời sống dân dã hằng ngày của mình. 

Ví như ở mảng giải trí, hẳn bạn đang nghĩ chiếc điện thoại thông minh sẽ thân thiết với con người ở các đô thị và siêu đô thị. Thế nhưng, bạn sai rồi! Người nông thôn đang tiếp cận thế giới phẳng với tốc độ chóng mặt. Có tới 77% người nông thôn dùng internet. Hầu hết họ lên mạng mỗi ngày (91%). Tức nếu sống ở nơi hoang dã, chạy xe vài chục km mới có một nóc nhà, bạn cũng không cô độc. Cứ gia nhập các hội nhóm, bấm follow vài trang, theo dõi một số kênh YouTube, bạn sẽ nhận tin mới liên tục, tha hồ like, còm (comment: bình luận), “tám chuyện”, tranh luận, thậm chí cãi cọ cả ngày lẫn đêm. Muốn cười thì có vô số nhóm chuyện cười, chuyện tếu; muốn giãi bày tâm tư, có đủ kiểu hội nhóm chia sẻ theo đối tượng, chủ đề.

Tuy vậy, nhiều nhà tâm lý lo ngại rằng việc một người lên mạng xem quá nhiều thông tin có thể gây rối loạn “nhân sinh quan”. Một người sống ảo quá nhiều sẽ mất khả năng nhận biết thật giả. Không ít người xa rời con cái, người thân, bê trễ việc nhà, “việc làm chính cho lương thật” ở công sở nhưng lại quá hăm hở làm quản trị nhóm hay bỏ quá nhiều thì giờ like, còm, đăng status trong nhóm. 

Một admin của nhóm được các thành viên tung hô dễ nghĩ mình có quyền lực tối thượng và chi phối, dẫn dắt đám đông, tạo nên ảnh hưởng lệch lạc, cung cấp thông tin sai lệch. Không ít người xem mình như giáo chủ, sinh ra tự mãn, miệt thị các thành viên có ý kiến trái chiều. Nhiều thành viên đã stress khi nhận gạch đá mạng xã hội, từ những cái còm, những dòng chia sẻ, nếu đi ngược chiều với đám đông.

Các chuyên gia xã hội học, các nhà tư vấn tâm lý thường khuyên, thế giới mạng cũng như xã hội bên ngoài, trong hàng triệu thành viên của nhóm lớn hay vài trăm của nhóm nhỏ cũng có người này người kia, cũng là đất sống của tin giả, lừa lọc, lợi dụng…