Lần đầu tiên Việt Nam xác định được loại viêm não... giống bệnh tâm thần

Loại viêm não không gây sốt, nôn ói!

Ngay khi bác sĩ gọi vô trao đổi với phóng viên Báo Phụ Nữ, bà Lê Thị Mót mới có cơ hội đưa mắt nhìn con đang nằm hôn mê ở phòng cách ly của khoa nhiễm Việt – Anh.

Vẻ mặt thất thần sau hơn 2 tháng rong ruổi nuôi con, bà Mót kể: “Giữa tháng 11/2016, tôi đang đi gặt lúa thuê ở Đồng Tháp thì nghe con rể báo L. bị rối loạn tâm thần. Hoảng quá, gia đình đưa con đi khắp nơi chạy chữa nhưng phòng khám, bệnh viện nào cũng khẳng định mắc bệnh tâm thần”.

Trước hai tuần phát bệnh, L. bỗng dưng bị nhức đầu, hành vi không kiểm soát được, hay cắn lưỡi. Đặc biệt, lúc nào, L. cũng nhai nhóp nhép dù miệng không có thức ăn, lại nói nhảm một mình; thậm chí ảo tưởng, ảo thanh nghe ai đó nói chuyện với mình…

Gia đình chồng cũng nghĩ có lẽ chị bị tâm thần, thế nhưng với một chút hoài nghi của người mẹ, bà Mót dìu con gái đến các phòng khám, bệnh viện ở tỉnh Tiền Giang nhưng đều được bác sĩ giải thích: “L. đã bị tâm thần”.

Dành dụm ít đồng, bà lại dìu con gái lên Sài Gòn điều trị. Cuối cùng bà tìm đến một bệnh viện tuyến cuối rất nổi tiếng tại TP.HCM nhưng sau khi chụp CT sọ não, các bác sĩ khẳng định: “Não vẫn bình thường, bệnh nhân đã bị tâm thần, nên sớm đưa vào bệnh viện tâm thần điều trị”.

Hết cách, bà Mót lại đưa con về Bệnh viện đa khoa tỉnh Tiền Giang. Vô tình, khi nhập viện thì chị L. lên cơn co giật, suy hô hấp, bắt đầu hôn mê và được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM. Ngay khi nhập viện, các bác sĩ nghi bệnh nhân đã mắc bệnh viêm não tự miễn – một dạng rất hiếm gặp.

Bác sĩ Nguyễn Hoan Phú, Quyền trưởng khoa Nhiễm Việt – Anh, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM, cho biết kết quả xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang ghi nhận bệnh nhân đã mắc viêm não tự miễn.

Ngay sau đó, bệnh viện đã đưa các phương pháp điều trị của thế giới như: chích corticoid, thay huyết tương, tiêm immunoglobin… nhưng bệnh nhân vẫn không khỏi.

Các bác sĩ đã nghi ngờ trong cơ thể bệnh nhân có thể còn mầm mống gây ra bệnh nhưng chưa được phát hiện. Cuối cùng, kết quả chụp cộng hưởng từ (MRI) đã nhận ra nguyên nhân khiến chị bị viêm não chính là khối u ở buồng trứng bên phải, với chiều dài hơn 6cm.

Dễ nói người bệnh bị tâm thần

Bác sĩ Phạm Kiều Nguyệt Oanh, Phó khoa Nhiễm Việt – Anh, người trực tiếp điều trị cho chị L. nhớ lại: “Nếu những bệnh viêm não khác thì có biểu hiện nôn ói, sốt cao… ngay lúc đầu; nhưng bệnh viêm não tự miễn như chị L. lại không có biểu hiện này. Ngược lại, bệnh nhân lại có biểu hiện tâm thần, ảo thanh, ảo giác nên nhiều bác sĩ sẽ nhầm lẫn bỏ qua. Và thường khuyên người bệnh điều trị tâm thần”.

Tính đến thời điểm hiện nay, sau 2 năm phối hợp với Đơn vị nghiên cứu lâm sàng của Đại học Oxford (Anh) thì ca của chị L. là ca thứ 13 bị viêm não tự miễn được Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới phát hiện ra.

Tuy nhiên, các ca trước đây hầu hết là các ca hồi cứu, mẫu bệnh phẩm được lưu trữ tại bệnh viện được đem ra xét nghiệm. Riêng ca của chị L. là ca đầu tiên nhập viện đã được chẩn đoán ngay từ đầu. Và đặc biệt đây là ca đầu tiên của Việt Nam được chẩn đoán viêm não do u buồng trứng gây ra.

Đúng sáng mùng 7 Tết nguyên đán năm nay, chị L. được các bác sĩ Bệnh viện Từ Dũ mổ cắt khối u và buồng trứng bên phải. Hiện khối u này đang chờ kết quả giải phẫu bệnh xem có phải u quái hay không.

Hiện chị L. đang được đặt nội khí quản, hỗ trợ thở máy, dùng thuốc chống loạn động, chống co giật và được nuôi ăn qua ống. Bác sĩ Nguyễn Hoan Phú cho biết, người mắc bệnh viêm não tự miễn thường phải nằm viện điều trị kéo dài 6 – 12 tháng, chi phí lại rất cao, ít nhất là 90 triệu đồng cho 3 tháng.

Ngồi kế bên, mẹ của chị L. bặm môi kể: “Hơn 2 tháng mắc bệnh mà cũng hết hơn 200 triệu đồng rồi, gồm viện phí, mua tã, chi phí đi lại… Vợ chồng nó cũng làm thuê, bữa có bữa không, lại nuôi con nhỏ 3 tuổi. Cũng may bên chồng góp được 80 triệu đồng, còn lại tôi vay bà con, chòm xóm”.

Nói xong bà Mót khóc: “Tôi cũng tính hết rồi, còn 5 công đất, nếu bí quá thì bán hết lo cho con, chứ tôi cũng cả đời đi làm thuê cắt dưa hấu, cắt lúa… thì lấy đâu ra tiền trả nợ. Ngày nào làm từ sáng sớm đến tối mới được 80.000 đồng”. Để tiết kiệm viện phí, bà phải “ngủ lang” ở nhà chờ bệnh viện từ tháng này sang tháng khác.

Bệnh xảy ra chủ yếu ở phụ nữ

Bác sĩ Nguyễn Thị Hoàng Mai – người chuyên nghiên cứu về bệnh viêm não tự miễn của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM cho biết: Ở tất cả các bệnh viêm não nói chung, chỉ có viêm não do nhiễm trùng tìm được nguyên nhân, còn hơn 60% bệnh viêm não hiện nay không tìm được yếu tố gây bệnh, trong đó có viêm não tự miễn.

Viêm não tự miễn là tự cơ thể sinh ra kháng thể, rồi chúng gắn kết vô các thụ thể của tế bào thần kinh gây ra bệnh viêm não. Người bị viêm não tự miễn là bệnh hiếm, người bệnh có triệu chứng: lo âu, la hét, sợ hãi, tay múa máy và tự cắn lưỡi… thông thường bệnh nhân sẽ được chẩn đoán mắc bệnh tâm thần.

Trong các kháng thể gây bệnh thì hiện nay, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới mới tìm ra được kháng thể NMDA. Kháng thể này gắn kết vô các thụ thể của tế bào thần kinh gây ra bệnh viêm não.

Mỹ là nước đầu tiên trên thế giới phát hiện ra kháng thể NMDA gây viêm não tự miễn vào năm 2005. Bệnh viêm não tự miễn do kháng thể NMDA gây ra thường gặp ở phụ nữ dưới 30 tuổi. Hiện cơ chế sinh ra kháng thể NMDA vẫn chưa rõ, nhưng y học ghi nhận phụ nữ bị bướu buồng trứng dễ sản sinh ra kháng thể NMDA.

Trước đây, nếu viêm não tự miễn chưa tìm được nguyên nhân thì bác sĩ chỉ điều trị theo triệu chứng của bệnh. Ví dụ, nếu bệnh nhân co giật thì sử dụng thuốc chống co giật, bị suy hô hấp thì dùng máy thở…

Người bệnh phải nằm điều trị dai dẳng từ 6 - 12 tháng. Bệnh xảy ra chủ yếu ở phụ nữ, nhưng ở Việt Nam do mới làm được kỹ thuật này, nên số ca phát hiện mới có 13 ca chưa đủ nói phụ nữ mắc nhiều hay ít, vì có 5 ca bệnh là nam giới.

Văn Thanh