Làm Tiến sĩ phải có công bố quốc tế: Phải nâng dần mức độ yêu cầu, tránh bị sốc

Trong một buổi tọa đàm về nâng cao chất lượng tiến sĩ, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT - Bùi Văn Ga cho rằng, để nâng cao chất lượng đào tạo tiến sĩ, luận án tiến sĩ phải là công trình khoa học, phải có cái mới và phải được đăng tải trên các tạp chí quốc tế để được phản biện.

Trao đổi với PV trước quan điểm này, PGS.TS Đoàn Văn Điều - Khoa Tâm lý Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm TPHCM nhận định, việc công bố kết quả nghiên cứu trên các diễn đàn khoa học quốc tế là một điều gần như tất yếu trong quá trình học tiến sĩ.

"Thế nhưng, nếu áp dụng ngay thì sẽ có nhiều khó khăn cho các nghiên cứu sinh (NCS), vì nếu gửi lên các tạp chí quốc tế thì cũng phải đợi chờ 2-3 năm thì mới phản biện xong. Vì thế nên theo tôi, trước mắt chúng ta có thể đề nghị họ viết bằng tiếng Anh, đăng tải tạp chí có tên tuổi trong nước, rồi nâng dần mức độ yêu cầu, tránh hiện tượng bị sốc.

Bảo vệ luận án tiến sĩ phải có công bố quốc tế. Ảnh: Viện Sốt rét (Ảnh minh họa)

Mà khi choáng váng với các yêu cầu cao, thì lại là cơ hội béo bở để "làm tiền" của các tạp chí thiếu uy tín nhận tiền để đăng công bố quốc tế, như vậy, vô tình chúng ta tạo điều kiện cho những người có tiền làm việc tốt hơn người không có tiền", PGS Đoàn Văn Điều nhận định.

Ông cho rằng, đối với những tạp chí công bố quốc tế có uy tín như ISI thì TS của các NCS không bao giờ có cơ hội được đăng hoặc có thì vô cùng ít bởi vì không có GS để giới thiệu mà mức giá phải trả khá cao, có khi 2000 USD/bài là chuyện bình thường.

Nhìn nhận trong thực tế, PGS cho rằng, trên thế giới đã có nhiều trường ĐH ở châu Âu, châu Mĩ và Úc khuyến khích NCS công bố vài bài báo khoa học trước khi viết luận án tiến sĩ. Ngày nay, các ĐH lớn ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan thậm chí Thái Lan cũng có qui định tương tự.

"Bài báo khoa học, nói cho cùng, là một bản báo cáo những gì NCS đã làm và tại sao làm, kết quả ra sao và có ý nghĩa gì và những gì cần làm tiếp.

Vì thế, công bố những gì nghiên cứu đã nghiên cứu là một hình thức “thử lửa” tốt nhất cho NCS. Tuy nhiên, nếu Bộ GD-ĐT chỉ nêu cần công bố khoa học quốc tế thì chưa tính đến việc thuê người viết hộ, rồi chi tiền để được đăng trên các tạp chí như tôi đã nói", ông phân tích sâu.

PGS nhận định, việc quy định công bố quốc tế chỉ là một phần đánh giá chất lượng, cái quan trọng vẫn là phải viết được về phương pháp nghiên cứu khoa học, không chỉ phương pháp trong 1 vài bài, mà phải học thành từng các môn cụ thể, rồi từ từ cân bằng, phương pháp nghiên cứu và thống kê ứng dụng để xử lý số liệu tìm ra quy luật để làm. 

"Nếu chúng ta đào tạo cả quá trình tốt thì sẽ tốt hơn chú trọng đến kết quả, tôi lấy ví dụ một số môn như mình muốn sau này trường là nghiên cứu khoa học thì phải dạy họ nghiên cứu trước, sau đó nâng cấp giảng viên trong trường lên thì mới có NCS tốt.

Tôi chỉ đặt câu hỏi hiện có bao nhiêu trường đại học tại VN hiện nay dạy nghiên cứu, đặt điều kiện cho mục tiêu đào tạo, con số này vô cùng hiếm hoi", PGS Đoàn Văn Điều đặt vấn đề.

Trước câu hỏi, việc Bộ GD-ĐT đang thực hiện đề án 20.000 tiến sĩ đến năm 2020 cớ bị ảnh hưởng bởi việc xiết lại chất lượng đào tạo hiện nay, vị chuyên gia cũng trăn trở: "Các trường ĐH hiện nay đang đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ rất nhiều. Tuy nhiên, người học chỉ lấy tấm bằng đó làm căn cứ để thăng quan tiến chức chứ không thích giảng dạy ở các trường ĐH".

"Với tôi cái con số mục tiêu 20.000 tiến sĩ không có ý nghĩa, bản thân tôi cũng không để ý đến đề án này. Theo tôi, có 10.000 tiến sĩ chất lượng còn tốt hơn 20.000 tiến sĩ mà không có chất lượng, không có các công trình khoa học giúp ích cho xã hội, ứng dụng thực tiễn.

Dĩ nhiên, với việc đưa ra các quy chế chặt chẽ hơn với đào tạo tiến sĩ, Bộ GD-ĐT chắc chắn phải chuẩn bị tâm lý cho mình về việc không hoàn thành mục tiêu, thậm chí nên xóa bỏ đề án trên. Thực tế đó chỉ là bệnh thành tích, phấn đấu có được một con số đầy hy vọng vào các tiến sĩ", PGS thẳng thắn bày tỏ quan điểm.

Theo ông, việc cần làm hiện nay là đầu tư nghiên cứu để có được những giảng viên cơ hữu tại các trường thật có năng lực, khi đó sẽ có các NCS chất lượng.

Hoàng Nam