Làm gì để bảo vệ sức khỏe, thích ứng an toàn với dịch COVID-19?

Các chuyên gia đầu cầu TPHCM trao đổi trong hội thảo

Sáng 24/11, Hội thảo “Bảo vệ sức khỏe, thích ứng an toàn với dịch COVID-19” được tổ chức ở 2 đầu cầu TPHCM và Hà Nội với nhiều bài tham luận của các chuyên gia y tế, cũng như khuyến cáo thực tiễn của PGS.TS Trần Đắc Phu - nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, PGS.TS.BS Lương Ngọc Khuê - Cục trưởng Cục Khám chữa bệnh Bộ Y tế... đã giúp người dân phần nào hiểu thêm về sự nguy hiểm của COVID-19 và bảo vệ sức khỏe của chính mình, người thân một cách chủ động về tinh thần lẫn thể chất.

Không lơ là trước COVID-19

Theo PGS.TS Trần Đắc Phu, để phòng, chống dịch mọi người phải hiểu về dịch tễ, bình tĩnh xử lý các thông tin liên quan, như có ý kiến cho rằng thời gian ủ bệnh của COVID-19 khoảng 2-7 ngày, nhưng thực tế thời gian có thể kéo dài hơn, phổ biến từ 4-5 ngày, cũng có thể kéo dài tới 14 ngày. Thời điểm phát hiện trên mẫu xét nghiệm RT-PCR mẫu dịch họng là khoảng 2-3 ngày trước khi khởi phát. 

Thực tiễn hiện nay cho thấy, mọi người chúng ta đều có thể bị nhiễm bệnh, và tỷ lệ mắc bệnh không có triệu chứng đang chiếm đa số. Đây là điểm khác biệt với chủng virus gây ra dịch SARS năm 2003, khi đó tất cả bệnh nhân đều có triệu chứng. COVID-19 gồm 4 giai đoạn dịch, giai đoạn 1 và 2 chủng bình thường, bắt đầu từ giai đoạn 3 có chủng Alpha, đến giai đoạn 4 chủ yếu là chủng Delta.

“Về đặc điểm, dịch COVID-19 xảy ra trên phạm vi cả nước, các tỉnh, thành phố đều ghi nhận có ca F0. Tuy nhiên, ở những nơi này nguy cơ dịch tễ khác nhau, tỷ lệ mắc và tử vong khác nhau, tỷ lệ tiêm chủng cũng khác nhau nên chúng ta phải hết sức lưu ý.

Chúng ta cần các giải pháp chặt chẽ hơn nữa, đặc biệt là ngăn chặn để kiểm soát dịch xâm nhập qua biên giới. Tiếp đó, cần phát hiện các ca nhiễm qua công tác xét nghiệm, đánh giá nguy cơ và tiến đến cách ly bằng các hình thức tập trung hoặc tại nhà. Nguy cơ đến đâu thì phong tỏa đến đó. Cố gắng thu hẹp vùng phong tỏa nhất có thể, tránh tình trạng “ngoài chặt trong lỏng” và đảm bảo an sinh xã hội”, PGS.TS Trần Đắc Phu nói.

PGS.TS.BS Trần Đắc Phu cho biết không thể lơ là trước dịch bệnh

PGS.TS.BS Lương Ngọc Khuê - Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế - cho biết nước ta vừa trải qua 4 giai đoạn dịch. Dịch bệnh căng thẳng với nhiều ca mắc mới tăng liên tục qua các ngày, trong đó có 911.310 người đã khỏi bệnh và hiện tại có tới 5.295 bệnh nhân nặng. 

PGS.TS.BS Lương Ngọc Khuê nói: "Mặc dù dịch bệnh đã qua giai đoạn đỉnh cao, nhưng so với tình hình thế giới hiện nay vẫn đang căng thẳng, nguy cơ trong nước có thể sẽ chưa thể chấm dứt được hoàn toàn. Vì thế, nhiệm vụ số 1 trong giai đoạn hiện nay là thực hiện nghiêm khắc các biện pháp 5K, các biện pháp phòng chống dịch. Mặc dù dịch bệnh đã được kiểm soát nhưng chúng ta hoàn toàn không thể lơ là cảnh giác. Việt Nam luôn hiện hữu nguy cơ làn sóng dịch thứ 5 sẽ bùng phát nếu chúng ta buông lỏng cảnh giác".

"Chúng tôi đã trao đổi với các chuyên gia từ Mỹ, có nhiều trường hợp tiêm 2 mũi vắc xin vẫn nhiễm dịch bệnh với các biến chủng như Delta, Lambda... Mới đây, Chủ tịch nước đã viết 1 thư tay trao cho Bộ Y tế đặc biệt dặn dò không lơ là chống dịch, thực hiện nghiêm khắc thích ứng linh hoạt, an toàn bảo vệ sức khỏe cho người dân. Các mặt trận phải hết sức cảnh giác.

Chính vì vậy, chúng ta đề ra mục tiêu sống chung với dịch, nhưng sống chung như nào để an toàn, đảm bảo cho đời sống của người dân là vấn đề cần sự chung tay của cả người dân, của y bác sĩ và của hệ thống chính quyền", PGS.TS.BS Lương Ngọc Khuê nói thêm.

PGS.TS.BS Lương Ngọc Khuê

Bên cạnh đó, PGS.TS.BS Lương Ngọc Khuê lưu ý, ngoài dịch COVID-19 vẫn còn rất nhiều căn bệnh thông thường khác làm ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Các bệnh viện, cơ sở y tế phải thực hiện linh hoạt chiến lược nhiệm vụ kép. Các bộ ban ngành tiếp tục đánh giá, rút kinh nghiệm trong việc điều trị và đưa ra kế hoạch cụ thể trong hệ thống y tế để đạt mục tiêu quan trọng là giảm tỷ lệ tử vong đến mức thấp nhất. 

Bảo vệ sức khỏe thể chất lẫn tinh thần

Về vấn đề kết hợp Đông, Tây y vào điều trị bệnh nhân F0, PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay - Chủ tịch Liên chi hội Đông Tây y kết hợp - cho biết, khi chúng ta sinh ra vốn đã có hệ miễn dịch tự nhiên, còn hệ miễn dịch đặc hiệu nhờ vắc xin để hình thành. Y học cổ truyền có vai trò giúp tăng cường miễn dịch tự nhiên, hỗ trợ tích cực, tăng sức đề kháng, giúp chúng ta vượt qua đại dịch. 

“Hiện nay, Bộ Y tế đã cho phép sử dụng y học cổ truyền trong các phác đồ điều trị COVID-19. Đây là điều rất đáng mừng nhưng thực sự còn đó nhiều khó khăn vì y học cổ truyền mang tính cá thể trên mỗi cơ địa, nghĩa là cùng một biểu hiện bệnh nhưng cách điều trị có thể khác nhau.

Tuy nhiên, cứu người như cứu hỏa, với tác dụng hỗ trợ hoạt động miễn dịch giúp tăng sức đề kháng đã được chứng minh, các vị thuốc - bài thuốc y học cổ truyền là vũ khí tăng cường cho thầy thuốc chọn lựa trong điều trị chống lại SARS-CoV-2”, PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay cho hay.

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay tại hội thảo

Bên cạnh việc điều trị, tăng cường đề kháng trước dịch COVID-19, tiến sĩ tâm lý Lê Minh Công - Phó trưởng khoa Công tác xã hội trường ĐH KHXH&NV TPHCM - cho rằng, COVID-19 là khủng hoảng toàn cầu, dẫn tới gia tăng các vấn đề sức khỏe tâm thần của người dân. Ước tính khoảng 10-60% dân số có các triệu chứng rối loạn tâm thần, cao gấp 3 lần so với trước dịch COVID-19. 

Tuy vậy, các quốc gia vẫn chưa quan tâm hoặc chú ý đến sức khỏe tâm thần của người dân. Các rối loạn, vấn đề sức khỏe tâm thần khởi phát ngay trong dịch như cảm xúc âm tính, nhận thức tiêu cực, trầm cảm, lo âu, hoảng sợ, triệu chứng cơ thể, tự sát... cũng như các rối loạn tâm thần có thể kéo dài, khởi phát kể cả sau dịch 2-9 năm.

Trong đó, 5 nhóm người dễ tổn thương sức khỏe tâm thần gồm nhân viên y tế, nhân viên tuyến đầu; trẻ em, nhất là các nhóm trẻ có nhu cầu đặc biệt; công nhân nhất là lao động di cư, lao động không chính thức; người có vấn đề tâm thần hoặc bệnh nền trước đó; người khuyết tật. 

Do đó, cần chăm sóc sức khỏe tâm thần trong và sau đại dịch COVID-19, thúc đẩy các chương trình phát hiện sớm các rối loạn tâm thần dựa vào cộng đồng như trường học, công ty, phường xã, bệnh viện... 

Tiến sĩ tâm lý Lê Minh Công nói: “Chăm sóc sức khỏe tâm thần nên thực hiện trên cơ sở hiện có và mở rộng, đẩy mạnh các mô hình từ xa. Cho phép mở cửa lại các trung tâm chăm sóc, điều trị tâm thần; các trung tâm giáo dục, phục hồi chức năng cho người khuyết tật, trẻ em khuyết tật.

Chiến lược hỗ trợ sức khỏe tâm thần cần tập trung 3 nhóm nguy cơ và từ đó xây dựng chiến lược phòng ngừa - can thiệp mục tiêu - can thiệp chuyên sâu. Cần có các nghiên cứu về sức khỏe tâm thần của người dân để có can thiệp dựa vào bằng chứng”.

Phạm An