Làm báo giờ sướng lắm!

Lâu rồi, từ lúc mạng xã hội mới manh nha thấp thoáng bên ngoài cổng làng báo, một tiền bối trong nghề đã nhắc nhở các nhà báo trẻ đang tham gia một lớp tập huấn nghiệp vụ.

Cô bảo: “Này các chị nhà báo, các chị đừng biến gia đình thành tòa soạn, mà cũng đừng biến cuộc sống riêng của mình thành tờ báo nhé! Chúng tôi ngày xưa có bao nhiêu suy nghĩ, vui buồn gửi vào trong bài viết, thời các chị bây giờ thì… gửi 4 phương! Cứ cái gì cũng chia sẻ lên “phây”, cái gì cũng lấy từ “phây” xuống thì có khi chẳng còn gì để mà làm báo nữa. Cái gì bạn đọc cũng biết cả thì mình viết gì!”.

Nhiều người bảo làm báo bây giờ sướng lắm. Tin tức cập nhật từng giây, chỉ cần lướt mạng, không cần đến hiện trường. Hình ảnh được chụp và chia sẻ từ mọi góc độ. Cái gì không biết thì hỏi anh “Gú Gồ”, giờ còn có anh Chat GPT thông minh uyên bác. Công nghệ có thể giúp mình viết một bài báo nhanh đến mức… không cần gõ chữ.

Quan điểm của mọi người được trình bày đa dạng, bình luận thoải mái trên các mạng xã hội, chẳng cần phải đến tận nơi gặp nhân vật, phỏng vấn, ghi âm. Làm báo bây giờ như người vào bếp đã có sẵn một tủ lạnh đầy ắp thực phẩm, bếp đã bật, nồi niêu xoong chảo đã đặt lên sẵn…

Vậy mà đồng nghiệp của tôi vẫn vật vã vì bài vở. Xem ra mọi chuyện không “sướng” như người ta hình dung một cách đơn giản về công việc viết lách, làm báo.

Các nền tảng mạng xã hội ra đời ngày càng nhiều, dễ dàng truy cập, cho phép người dùng chia sẻ thông tin ngay lập tức, khắp nơi. Các cơ quan truyền thông chính thống bị đặt vào cuộc đua, nếu không muốn bị coi là chậm chạp. Đội ngũ phóng viên giỏi và nguồn tin đa dạng bị chính người đọc, người dùng mạng xã hội thách thức mỗi ngày.

Lao động của các nhà báo đã dần thay đổi một cách tinh tế hơn, khó khăn hơn. Có thể ngay chính các nhà báo cũng không nhận ra những sự thay đổi đó, bởi bản thân nghề báo đã là một nghề khó khăn và liên tục thay đổi.

Chọn lựa dấn thân vào nghề báo là chọn lựa dùng lao động, năng lực, chữ nghĩa, suy nghĩ của mình đóng góp cho những thay đổi tích cực của cộng đồng. Ai từng cầm bút mỗi ngày trong suốt một quãng thời gian dài mới thấy trách nhiệm, gánh nặng khi đối diện với trang giấy trắng.

Cuộc đua tốc độ cập nhật thông tin đã không còn mấy ý nghĩa. Biển thông tin đầy ắp mỗi ngày đang đặt ra những yêu cầu khác cho cộng đồng.

Để không bị vùi lấp dưới núi thông tin thật giả khó kiểm chứng; để nhận ra đâu là giá trị thực; để chọn con đường của mình, của gia đình mà đồng hành cùng nhau trong cuộc sống này… vẫn cần những người nhận biết và định hướng, những người lặn sâu vào biển thông tin ấy, nắm bắt nguồn mạch, đo mức nông sâu, có nghiệp vụ vững vàng để phân biệt thật giả và có trái tim nhạy cảm để tìm kiếm, phát hiện những câu chuyện thực sự có thể tạo ra những sự thay đổi cho mỗi con người, cho cả cộng đồng.

Cái “sướng” của nghề báo bây giờ nằm ở một phía khác. Đó là cái sướng của sự đồng cảm; của sự gặp gỡ, trò chuyện, tương tác với đông đảo người đọc một cách nhanh chóng, thoải mái trong quan điểm, bởi vậy nhiều khi cũng rất bất ngờ.

Một bài báo lên, chỉ tích tắc sau đã có bình luận, có người khen có người chê, cái đúng cái sai được bóc tách mổ xẻ đối thoại ngay lập tức. Báo chí và người đọc đang trong một môi trường dân chủ thực sự. Đây cũng là thách thức của nghề báo hiện tại. Và viết trong sự kiểm chứng, sự đối thoại với cộng đồng người đọc chưa bao giờ là điều dễ dàng.

Nhưng một khi đã sống với nghề, đã chọn vì yêu hay yêu mà chọn, niềm vui được suy nghĩ và viết; được tìm kiếm và tâm tình, đối thoại cũng là một niềm vui thực sự hiếm có.

Nhớ từ cái thuở sơ khai của báo chí xứ mình, tờ Đàn bà ra ngày 24/3/1939 - số đầu tiên - có viết mấy lời gan ruột: “chỉ tấm lòng của một người đàn bà mới hiểu được lòng người đàn bà với tất cả những nỗi ưu tư, những điều mong ước mà thôi”. Mấy lời ấy, nghĩ cho cùng, là cái “sướng” của những người làm tờ báo này, không phải chỉ bây giờ, mà vốn đã luôn luôn hiện hữu.

Hoàng Mai