'Lady with a fan', Klimt và tràng pháo tay như sấm

Lady with a fan của danh họa Gustav Klimt (1862-1918) người Áo cũng chính là bức tranh cuối cùng của ông thuộc thể loại chân dung, được tìm thấy trong xưởng vẽ ngay sau khi ông qua đời vì đột quỵ và viêm phổi do đại dịch cúm toàn cầu năm 1918. Khi ấy, Lady with a fan vẫn còn đang nằm trên giá vẽ của Klimt. 

Danh họa Gustav Klimt trong bộ trang phục kiểu áo choàng phương Đông

Bức tranh có giá cao nhất ở châu Âu

Một phiên đấu giá Nghệ thuật Hiện đại và Đương đại của Sotheby’s đã diễn ra vào ngày 27/6/2023 tại London (Vương quốc Anh). Như giới mộ điệu đã biết, bức tranh cuối cùng của Klimt - Lady with a fan - đã được bán bởi Sotheby’s London với giá: 74 triệu bảng Anh chưa bao gồm phí bảo hiểm tranh. Điều này đã đẩy giá chính thức ở thị trường lên thành 85,3 triệu bảng Anh (tương đương 108,4 triệu USD hoặc 99,2 triệu euro). Đây được xem là tác phẩm nghệ thuật có giá cao nhất từng được đấu giá ở châu Âu. Sotheby’s cũng cho biết, người mua Lady with a fan là cố vấn nghệ thuật Patti Wong (có kinh nghiệm 30 năm trong nghề), đại diện cho một nhà sưu tập Hồng Kông (Trung Quốc).  

Lady with a fan được rao bán lần cuối vào năm 1994 với giá vỏn vẹn 11,6 triệu USD, tại một cuộc đấu giá diễn ra ở New York (Mỹ). Năm đó, tác phẩm được bán như một phần trong bộ sưu tập của Wendell Cherry - một doanh nhân và nhà sưu tập nghệ thuật người Mỹ. Trước đó, nó thuộc sở hữu của Erwin Böhler - nhà công nghiệp người Vienna (Áo). Erwin Böhler - người đã mua nó ngay sau khi Klimt qua đời - cũng là bạn thân của danh họa. 

Lady with a fan hiện được bán ra thị trường lần đầu tiên sau 30 năm, từ gia đình đã mua danh tác này vào năm 1994. Đây là một trong số ít các bức chân dung của Klimt còn lại trong tay tư nhân. Hầu hết các bức chân dung được ủy quyền trong thời kỳ hoàng kim của Klimt đều nằm trong các viện bảo tàng. 

Lady with a fan - bức tranh cuối cùng của danh họa Gustav Klimt - trong buổi đấu giá tại Sotheby’s London năm 2023

Gustavustav Klimt và thời "hậu Brexit" 

Một trong những bức chân dung Klimt vẽ trong thời kỳ hoàng kim là Chân dung của Adele Bloch-Bauer II (vẽ năm 1912), từng được bán tại Christie’s ở New York với mức giá cao ngất ngưởng vào tháng 11/2006: 87,9 triệu USD (đã bao gồm phí bảo hiểm). Bức tranh này từng thuộc sở hữu của nhà công nghiệp người Áo gốc Do Thái Ferdinand Bloch-Bauer, vốn bị Đức quốc xã chiếm giữ trong Thế chiến thứ hai, đến tháng 1/2006 thì được chính quyền Áo trao trả cho Maria Altmann - cháu gái của ông.

Người mua ẩn danh nhưng được cho rằng đó là Oprah Winfrey - “Nữ hoàng của mọi phương tiện truyền thông”, là người Mỹ gốc Phi giàu nhất thế kỷ XX, đồng thời là tỉ phú da đen đầu tiên của Bắc Mỹ. Hè năm 2016, Oprah Winfrey đã bán lại cho một người mua Trung Quốc giấu tên, với giá 150 triệu USD.

Một bức chân dung thuộc hàng kiệt tác khác của Klimt cũng từng được đổi chủ tư nhân là Chân dung Adele Bloch-Bauer I, còn được gọi là The lady in gold hoặc The woman in gold (Người phụ nữ trong chiếc váy vàng), được hoàn thành từ năm 1903 đến năm 1907. Maria Altmann đã bán bức chân dung này cũng trong năm 2006, với giá 135 triệu USD - là mức giá kỷ lục cho một bức tranh chân dung vào thời điểm ấy. Trước đó, vào tháng 5/2004, bức chân dung Garçon à la pipe (Cậu bé cầm ống tẩu) của danh họa Pablo Picasso vẽ vào năm ông 24 tuổi (năm 1905), đã được Sotheby’s New York bán với mức giá 104 triệu USD - từng được xem là bức tranh cao giá nhất tính đến thời điểm ấy. Một số nguồn tin trong ngành cho biết người sở hữu bức tranh đó là Guido Barilla - chủ Tập đoàn Barilla ở Ý. Còn với bức Chân dung Adele Bloch-Bauer I của Klimt, người mua - nhà sưu tập nghệ thuật Ronald Lauder - đã đặt kiệt tác này của Klimt tại Neue Galerie - phòng trưng bày nghệ thuật có trụ sở tại New York mà ông đồng sáng lập.  

Adele Bloch-Bauer (1881-1925) là người phụ nữ duy nhất được Klimt vẽ chân dung 2 lần. Lúc sinh thời, bà là một người có quan hệ xã hội khá rộng ở Vienna (thủ đô nước Áo), cũng là người bảo trợ nghệ thuật và là bạn thân của Klimt.  

Vào năm 2017, trong cuộc đấu giá các tác phẩm hội họa theo trường phái Ấn tượng, Hiện đại và Siêu thực, Sotheby’s London đã bán bức tranh phong cảnh Bauerngarten (Klimt vẽ năm 1907) với giá 48 triệu bảng Anh (đã bao gồm phí bảo hiểm), tương đương khoảng 59,3 triệu USD. Đây là mức giá đấu giá kỷ lục cho một bức tranh phong cảnh của Klimt. 

Gần đây nhất, Sotheby’s New York cũng đã bán một bức tranh phong cảnh khác của Klimt là Island in the Attersee (hoàn thành năm 1902), với giá 53,2 triệu USD cho một nhà sưu tập tư nhân Nhật Bản. 

Người mẫu thật (trái) và bức tranh Adele Bloch-Bauer I của danh họa Gustav Klimt, vẽ từ năm 1903 và hoàn thành năm 1907

Bà Helena Newman - Chủ tịch Sotheby’s tại châu Âu - cho biết, những “điểm chuẩn” này đã được tính đến khi ước tính mức giá cho Lady with a fan trước đó. 

Cũng theo bà Helena Newman, “Klimt thuộc nhóm nghệ sĩ hiếm hoi, bao gồm Modigliani, Picasso và Giacometti - những người có tác phẩm đạt được mức giá hơn 100 triệu USD khi đấu giá”.

London thời “hậu Brexit” đã lấy lại được một số uy tín đáng kể, với tư cách là thủ phủ thị trường nghệ thuật giá trị cao của châu Âu, thông qua cuộc đấu giá thành công kỷ lục từ Sotheby’s London cho bức tranh Lady with a fan. 

Một mặt, trước khi cuộc đấu giá này chính thức diễn ra, Sotheby’s London gần như chắc chắn sẽ đạt được mức giá bán ra ít nhất là 80 triệu USD dành cho bức họa này, nhờ mức giá tối thiểu được sắp xếp trước, vốn dĩ được cam kết bởi phía bảo lãnh là bên thứ ba. Mặt khác, Lady with a fan mang đậm chất phương Đông bởi Klimt chịu ảnh hưởng không nhỏ từ văn hóa và mỹ thuật Nhật Bản, Trung Quốc. Điều này truyền cảm hứng mạnh mẽ cho 3 người tham gia đấu giá đến từ châu Á, trong 10 phút cạnh tranh sôi nổi quyết liệt tại khán phòng Sotheby’s. Khi danh tác này được “chốt hạ” về tay cố vấn nghệ thuật Patti Wong, khán phòng đã bùng nổ một tràng pháo tay như sấm, thứ hầu như đã không được nghe thấy tại những cuộc đấu giá nghệ thuật ở London trong nhiều năm.

Phước Châu

Ảnh: Internet