Lá lốt đâu chỉ cuốn thịt bò…

Hôm ghé nhà chơi, bạn thấy tôi bày ra làm món lá lốt cuốn thịt heo thì ngạc nhiên: “Ủa, lá lốt sao cuốn thịt heo?”. Tôi cười: “Ngon khỏi chê luôn! Đừng tưởng chỉ cuốn thịt bò mới ngon nha!”.

Ngày ấy, mẹ làm công nhân xí nghiệp in, một mình nuôi 2 chị em tôi ăn học. Vì lương thấp nên bà thu vén, tính toán mọi việc trong nhà đâu ra đó. Không có tiền mua những thức ăn sang, nhưng những món ăn bà nấu cho chị em tôi luôn là bản tổng hòa của rau củ, thịt cá một cách tuyệt vời nhất. Ly hôn với ba, mẹ về bên ngoại, ông bà ngoại cho mẹ một mảnh đất nhỏ với ngôi nhà chế lại từ cái chuồng heo cũ. Trước khoảng sân nhỏ, mẹ ghim nào sả, rau răm, ngò gai, ngò om, ớt hiểm, húng quế, húng cây… Mẹ gieo một vạt xà lách và cải xanh, cải ngọt. Cạnh vạt rau là một bụi lá lốt lúc nào cũng xanh mướt.

Lá lốt vườn nhà tôi hôm nay

Mẹ gọi đây là khu vườn cải thiện dinh dưỡng cho 2 bạn nhỏ trong nhà. Mỗi ngày, trước khi đi làm, mẹ dặn con gái bắc nồi cơm và cạnh đó là tờ giấy hướng dẫn nấu ăn đơn giản: “Hôm nay con gái chiên trứng hành và xào măng lá lốt nha con”, “Hôm nay 2 chị em ăn tép rong rang khế và canh lá lốt bò băm”, “Con trai, nay chị đi học cả ngày. Trưa con bắc nồi nước dùng, mẹ nêm gia vị rồi. Con bắc lửa cho sôi, rửa cải xanh, cắt nhỏ thả vào chờ sôi, ăn với thịt kho mẹ để sẵn, muốn ăn rau chấm nước thịt kho thì ra hái xà lách, lá lốt, rau thơm vào rửa rồi ăn nha”…

Dường như cứ 3-4 bữa lại có một ngày mẹ cho chúng tôi ăn món gì đó có kèm lá lốt. Mẹ nói lá lốt tốt cho sức khỏe, trị nhiều chứng bệnh, lại có vị thơm, rất bắt cơm.

Ngày cuối tuần, được nghỉ, mẹ dành cả buổi sáng đi chợ, nấu hoặc sơ chế thức ăn để vào tủ lạnh cho chị em tôi ăn cả tuần. Mà tuần nào cũng có món lá lốt cuốn thịt heo, cuộn phi lê cá, ếch băm.

Để làm món cuốn thần thánh này, mẹ thường sơ chế các món thịt, cá mà mẹ lựa chọn ấy rồi chờ 20 phút đến  1 tiếng mới bắt đầu lấy lá lốt cuốn.

Với thịt heo xay, mẹ nêm đầu hành, nấm mèo băm, đường, muối, bột ngọt rồi trộn với khoai môn xắt sợi, sau đó mới lấy lá lốt cuốn cỡ 2 ngón tay. Để làm món này, mẹ chọn những lá lốt to, tròn, không rách, xanh bóng bẩy. Làm xong các cuốn lá lốt, mẹ thường bỏ vào từng hộp nhỏ, mỗi hộp 8 cái, khi ăn, lấy ra hấp, chiên hoặc rim với nước tương. Dù là làm kiểu gì, thì sau đó, quanh căn nhà nhỏ của chúng tôi cứ thơm thơm mùi lá lốt. Em tôi nói, đi ngủ cũng còn nghe thơm.

Mỗi hộp con con, mẹ thường xếp 8 cuốn lá lốt để khi ăn phần mẹ 2 cái, 2 chị em tôi, mỗi đứa 3 cái. Mẹ cũng thường hay nói "mẹ ăn ít thôi, tụi con nhỏ, ăn nhiều chút cho mau lớn".

Heo cuốn lá lốt cũng có thể ăn hệt món bò, vị còn béo hơn

Ngày ấy, cũng nhiều người ghé vào gian bếp nhỏ, hỏi sao mẹ tôi không cuốn lá lốt với thịt bò, mẹ chỉ mỉm cười, rồi bà lảng sang chuyện khác. Riêng tôi thì tôi biết, mẹ không có nhiều tiền đến thế, thịt bò bao giờ cũng mắc hơn thịt heo, mà ông bà nói “bò teo, heo nở”. Nuôi 2 đứa con tuổi lớn, món thịt bò cuốn là quá xa xỉ với 1 bà mẹ làm thợ đứng máy in.

Sau này, tôi lấy chồng, mang những món cuốn lá lốt của mẹ về “ra mắt” nhà anh. Ai ăn vào cũng tấm tắc khen ngon. Ừ, lá lốt đâu chỉ có cuốn bò, mà cuộn cả ký ức về tuổi thơ nghèo khó của mẹ con tôi. Đó là những tháng ngày quanh nhà cứ thơm thơm mùi lá lốt.

Nguyễn Thụy