Kỳ vọng mới về sách song ngữ

Những dấu ấn mới

Vượt qua hàng ngàn đề cử từ sách của gần 60 quốc gia tham dự hội chợ sách quốc tế Frankfurt vừa qua, cuốn sách tranh song ngữ Ba tớ là runner (tác giả Bùi Phương Tâm, họa sĩ Jeet Dzũng, Nhà xuất bản Kim Đồng) đã lọt vào danh sách The White Ravens 2024. Đây là dự án của Thư viện Thanh niên quốc tế, hằng năm lựa chọn và giới thiệu 200 tựa sách dành cho thanh thiếu nhi đặc sắc nhất.

Một số tựa sách được in song ngữ và ghi dấu ấn thời gian qua

Câu chuyện về hành trình chạy bộ của người cha được kể bằng trí tưởng tượng của trẻ thơ. Cô bé - nhân vật chính - đã tưởng tượng cha mình băng qua những khu rừng, những cánh đồng, những thác ghềnh… Và điểm cuối cùng của ông chính là “trở về nhà”. Sách được in bản bìa cứng và bìa mềm, phiên bản tiếng Anh có tiêu đề: My dad is a runner. Cuốn sách có nội dung rất ngắn gọn nhưng cùng với hình ảnh minh họa và những thông điệp giản dị, ý nghĩa đã ghi dấu ấn đẹp. Trước đó, tác giả Bùi Phương Tâm cũng có 2 tựa sách được in song ngữ Việt - Anh: Đúng là Tết và Bỏ điện thoại xuống nào.

Một trong những bộ sách tranh được Nhà xuất bản Tổng hợp TPHCM mang đi giới thiệu với bạn bè quốc tế là bộ 3 tập truyện Hip Hop và ca sĩ bậc thầy, Hip Hop ở xứ sở của Ellsaby, Hip Hop và khu rừng vàng. Đặc biệt hơn, ngoài 2 phiên bản Anh - Việt, bộ truyện này còn được in bằng tiếng Đức (tác giả Isabelle Müller là cây bút người Pháp gốc Việt, hiện sống và làm việc tại Đức). Đầu tư in sách tranh song ngữ cũng là một trong những hướng đi của Nhà xuất bản Tổng hợp TPHCM trong thời gian qua. Trước đó, đơn vị đã cho ra mắt các tựa/bộ sách song ngữ: Xin chào những buổi sáng, Giữ cho rừng mãi xanh, Susie và những câu chuyện ngọt ngào…

Sách song ngữ - đặc biệt là sách dành cho trẻ nhỏ - ngày càng nhận được sự quan tâm, đầu tư từ các nhà làm sách. Thái Hà Books có bộ 3 tập Ở nơi yên ấm (tác giả Phan Hồ Điệp) kể những câu chuyện đời thường trong gia đình; Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam có Bơ không phải để ăn (Huỳnh Trọng Khang - Chung Bảo Ngân); Lionbooks có bộ Chuyện mùa trăng, Tớ đã lớn rồi… Nếu như trước đây, sách song ngữ xuất hiện trên thị trường sách Việt chủ yếu là các đầu sách nước ngoài thì giờ đây, các nhà làm sách trong nước đã chủ động chuyển ngữ những nội dung thuần Việt. Điều này có thể giúp trẻ nhỏ vừa được đọc những câu chuyện gần gũi vừa học tập, rèn luyện tiếng Anh. Bên cạnh đó, sách song ngữ luôn có nhiều cơ hội tiếp cận với bạn đọc/nhà làm sách quốc tế.

Xuất hiện thế hệ cầm bút sáng tác song ngữ

Ngoài các tựa/bộ sách được đơn vị làm sách/xuất bản đầu tư chuyển ngữ sang tiếng Anh, nhiều tác phẩm văn học đã được viết bằng 2 ngôn ngữ, từ chính những người cầm bút trẻ. Một trong những gương mặt mới toanh vụt sáng trên văn đàn thi ca hiện nay là Trần Phú Minh Anh (sinh năm 2007), với tập thơ in song ngữ Một ngày từ bên trong được được trao giải A của Liên hiệp Các hội văn học nghệ thuật Việt Nam năm 2023.

Trước đó, cây bút nhí Nguyễn Hạnh Phương (sinh năm 2009) được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam trao tặng kỷ lục “Người viết truyện giả tưởng bằng tiếng Anh nhỏ tuổi nhất Việt Nam”, với bộ truyện Biệt đội ngôi sao: Cuộc tìm kiếm sức mạnh vĩ đại (Nhà xuất bản Kim Đồng). Các cây bút nhí viết sách song ngữ thời gian qua còn có: Nguyễn Vĩnh Hạnh Linh với Be Monster, Nguyễn Khang Thịnh với Cẩm nang sinh tồn siêu cấp: Miền hoang dã đáng sợ và trường học, Lê Phạm Minh Khuê với Mái ấm của Su… Riêng cây bút 11 tuổi Nguyễn Khánh Chi vừa viết tiểu thuyết đầu tay Magic Runs Wild được nhà xuất bản tại Canada mua bản quyền và phát hành toàn cầu.

Khả năng ngoại ngữ của thế hệ cầm bút mới được vận dụng vào sáng tác là điều mà thế hệ trước chưa thể làm được. Có thể thấy, tác phẩm của các cây bút nhí/tác giả trẻ hôm nay có sự ảnh hưởng, tác động từ nhiều tác phẩm/xu hướng văn chương của thế giới; đồng thời khai thác được những vấn đề mang tính toàn cầu. Ngoài giá trị tinh thần cũng như tiếng nói trẻ được thể hiện trong các sáng tác, những cây bút này còn cho thấy tinh thần của thế hệ “công dân toàn cầu” bản lĩnh, tự tin khẳng định mình và chủ động lan tỏa tác phẩm ra thế giới.

Sáng tác song ngữ, tự chào bán bản quyền, tham gia các giải thưởng sách quốc tế, xuất hiện ở những diễn đàn/chương trình giao lưu văn chương ở nhiều quốc gia/khu vực, giao lưu văn hóa - văn học và gặp gỡ các nhà văn quốc tế… là những dấu ấn mà nhiều cây bút nhí, tác giả trẻ đã và đang cùng gầy dựng cho văn đàn Việt hôm nay. Sách tranh lẫn tác phẩm văn học song ngữ được ra đời ngày càng nhiều cũng là niềm kỳ vọng mới của sách Việt trên hành trình “ra thế giới”.

Lục Diệp