Kỳ vọng gì ở tác giả trẻ?

Những người lạ mà quen

Khoảng hai năm trở lại đây, sân khấu kịch xuất hiện nhiều tên tuổi mới: Công Triển, Lệ Quyên (Thế Giới Trẻ), Công Danh (Hoàng Thái Thanh), Uyên Nhi, Hữu Đằng, Diệp Tú Bình, Vũ Trinh (Trịnh Kim Chi), Đinh Mạnh Phúc, Thùy Dương, Quỳnh Trâm, Di Dương, Tấn Nhật, Tuấn Dũng, My Trần (Hồng Vân)…

Để có tác phẩm Tiên Nga, NSƯT Thành Lộc đã mất đến bốn năm để biến từ ý tưởng thành kịch bản

Mới ở vai trò biên kịch, nhưng hầu hết những tác giả này đều đã gắn với sân khấu hoặc phim ảnh từ trước. Công Danh, Thùy Dương, Công Triển vốn là những tên tuổi quen thuộc của sân khấu Hoàng Thái Thanh, Thế Giới Trẻ, Nụ Cười Mới. My Trần cũng từng được biết đến qua nhiều bộ phim truyền hình: Đại ca U70, Hoàng hôn dịu dàng, Phận đàn bà…

Đinh Mạnh Phúc, Di Dương, Tấn Nhật, Tuấn Dũng là học viên của sân khấu Hồng Vân. Uyên Nhi và Diệp Tú Bình cũng là học viên từ sân khấu Trịnh Kim Chi. Nhiều về số lượng, các tác giả mới còn khai thác nhiều mảng đề tài - từ kịch tâm lý, hài, kinh dị đến cả đề tài đấu tranh cách mạng.

Với tốc độ dựng vở khá nhanh, NSND Hồng Vân đã khuyến khích diễn viên, học viên của sân khấu “nhà” viết kịch bản. Bắt đầu từ ý tưởng, những tác giả “tập sự” sẽ được NSND Hồng Vân hướng dẫn từng bước để hoàn thành kịch bản. Kịch bản văn học sẽ được chỉnh thêm khi lên sàn tập.

Đến nay, Đinh Mạnh Phúc được xem là tác giả thành công nhất ở sân khấu Hồng Vân với khá nhiều vở diễn: Xóm trọ 3D (gồm ba phần), Đá đoạt hồn, Kỳ án 292, Tầng 13, Điềm báo, Gia đình bá đạo… Trong số đó, Xóm trọ 3D đã được chuyển thể thành phim điện ảnh vào năm 2017.

“Khuyến khích học viên sáng tác không chỉ giúp giải quyết khó khăn về kịch bản mà còn giúp sân khấu chủ động hơn khi chọn lựa những đề tài, nội dung phù hợp, đồng thời nhắm vào thực lực của từng học viên để “đo ni đóng giày” vai diễn” - NSƯT Trịnh Kim Chi chia sẻ.

Người mới có làm nên chuyện?

Có vẻ đây là thời điểm bút lực của nhiều tác giả trẻ dồi dào nhất từ trước đến nay. Một số tên tuổi mới liên tục có vở lên sàn. Thậm chí có tác giả có đến ba vở chỉ trong chưa đầy một năm.

Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là dù các tác giả đều cố gắng đưa ra những thông điệp về tình yêu, tình thân hoặc đề cập đến những vấn đề thời sự được công chúng quan tâm, đa phần chỉ dừng ở kịch bản sinh hoạt hoặc giải trí đơn thuần với chút hài, chút ma, chút trinh thám… Chưa tên tuổi mới nào xây dựng được những tác phẩm buộc người xem phải nghĩ suy, trăn trở.

Ngay như Đinh Mạnh Phúc, dù được đánh giá tốt với loạt kịch bản đề tài đồng tính, cả ba vở đều chưa chạm đến những góc khuất, tâm trạng của người thuộc giới tính thứ ba và gia đình, người thân của họ. Hai phần sau (Bí ẩn cà phê 3D và 3D Cung tâm kế) đuối dần so với phần đầu và có xu hướng chuyển sang khai thác yếu tố hài. Một số tác giả dừng ở mức độ chuyển thể từ phim ảnh, truyện ngắn theo cách tóm lược nội dung và “sân khấu hóa” tác phẩm gốc.

Rặng trâm bầu của tác giả Vũ Trinh là một ví dụ. Những ai đã xem phim sẽ có cảm giác vở kịch chỉ là sự tóm lược nội dung phim. Theo chia sẻ trước đó của Vũ Trinh, tác giả đã mất nhiều thời gian chỉ để ghi lại các đoạn thoại trên phim, sau đó lược bỏ chi tiết cho ngắn gọn, phù hợp với sân khấu.

Trong cơn khát kịch bản của các sân khấu, cơ hội trở thành tác giả chưa bao giờ dễ hơn. Đôi khi chỉ cần có ý tưởng là đã có thể trở thành tác giả. “Bà bầu” Hồng Vân và Trịnh Kim Chi thừa nhận, với nhiều vở diễn, từ ý tưởng đến phác thảo kịch bản và kịch bản được dàn dựng trên sân khấu là những phiên bản hoàn toàn khác biệt.

Có những vở là công trình của cả tập thể, do trên sàn tập, đạo diễn và diễn viên “định hình” lại toàn bộ từ đường dây, tình huống đến tính cách nhân vật. Cái còn lại duy nhất của tác giả chỉ là ý tưởng ban đầu.

Nếu có tư chất tác giả, cộng nỗ lực học hỏi, những tác giả học việc của ngày hôm nay hoàn toàn có thể trở thành những tác giả cứng nghề của sân khấu trong tương lai. Song nếu sớm thỏa mãn khi tên mình được xướng lên trong vai trò tác giả thì e rằng, những đốm sáng vừa lóe lên sẽ nhanh chóng mất hút. Bài toán về đội ngũ biên kịch vẫn chưa có câu trả lời.

Không ít tác giả đã được đứng tên trên poster thực ra mới chỉ là tác - giả - học - việc, mới tập tễnh làm quen với công việc biên kịch. Nhiều kịch bản được viết  đơn giản, một chiều, xem phần đầu đã đoán được phần kết, cách giải quyết tình huống khiên cưỡng.

Thảo Vân