Ký ức, hoài niệm: 'Mỏ vàng' mới của truyền hình

Những chương trình mang tính “mua” ký ức, “bán” hoài niệm đang trở thành món ăn được công chúng yêu thích trên màn ảnh nhỏ, phần nào giúp thanh lọc tâm hồn, khơi gợi những cảm xúc chân - thiện - mỹ nơi người xem giữa thời nhịp sống công nghiệp đang cuốn phăng những giá trị cũ xưa tốt đẹp.

Thương quá ngày xưa!

“Màn đêm buông trên đường, hàng me lung linh ánh đèn/ Đêm nay anh đi bên em giữa lòng thành phố yêu thương…”, giọng hát ấm áp của ca sĩ trẻ Đinh Mạnh Ninh vang lên, bên dưới hàng ghế khán giả, ống kính lia đến một người lớn tuổi đang say sưa theo tiếng nhạc, miệng khẽ nhẩm theo lời bài hát Ngày mai anh lên đường của nhạc sĩ Thanh Trúc. Có lẽ, chỉ ở chương trình Quán thanh xuân (phát sóng tối Chủ nhật đầu tiên mỗi tháng, trên VTV1), ta mới có dịp nghe lại ca khúc đã rất lâu này, bắt gặp hình ảnh cộng hưởng cảm xúc này giữa người hát và người nghe. 

Chút bồi hồi khi hình ảnh chiếc xe mobylette xuất hiện trong chương trình Ký ức vui vẻ

Những câu chuyện, hình ảnh, kỷ vật thời bao cấp cũng từng được tái hiện qua 13 số phát sóng của mùa Ký ức vui vẻ đầu tiên (phát sóng thứ Sáu hằng tuần trên VTV3). Thông qua hình thức game show, chương trình nhắc nhớ thế hệ 5x, 6x, 7x về một thời khó khăn đã qua - quãng thời gian cuộc sống nhiều thiếu thốn nhưng đầy ắp những kỷ niệm vui buồn, vừa muốn quên vừa không thể không nhớ.

Còn với những khán giả trẻ, những gì được nghe, được thấy từ chương trình thực sự khiến họ ngạc nhiên như chuyện đám cưới chỉ đãi tiệc ngọt; quà cưới là những vật dụng như xoong, nồi, phích nước, mùng tuyn; xếp hàng mua thực phẩm, chất đốt bằng tem phiếu; chiếc gạc-măng-giê thay thế vai trò tủ lạnh ngày nay; cụm từ lạ lẫm “mất sổ gạo”…

Nếu như Quán thanh xuân, Ký ức vui vẻ hay 60 phút rực rỡ (phát sóng thứ Bảy, tuần thứ hai mỗi tháng, trên VTV9) đem đến những hồi tưởng từ chính người trong cuộc, phần lớn là văn nghệ sĩ thì Miền ký ức (phát sóng sáng Chủ nhật, tuần thứ hai mỗi tháng, trên HTV7) trải rộng nhiều đối tượng, như cán bộ lão thành cách mạng, doanh nhân, vận động viên, những người dân bình thường. Những giá trị cao đẹp của tình cảm con người được lồng ghép qua từng mảnh đời tự kể, gắn kết với từng bài hát trong chương trình, mang lại sự rưng rưng, lắng đọng nơi người xem.

Tái hiện Hà Nội năm 1986 trong chương trình Quán thanh xuân

Ấn tượng từ sự công phu, tử tế

Với mục đích tìm lại những hoài niệm đẹp, để hướng khán giả trở về với những giá trị truyền thống, với cội nguồn văn hóa, nên cách làm của những người thực hiện cũng cho thấy sự công phu, tử tế. Không thể không thán phục khi thấy Quán thanh xuân hay Ký ức vui vẻ cất công tìm lại được người và vật xưa: bàn ủi con gà, máy cassette, xe mobylette; những tấm ảnh nhuốm màu thời gian về cuộc sống thời bao cấp cho đến mời những nhân vật tưởng chừng đã đi vào quên lãng tái xuất như chị Nguyễn Thị Bé trong phim Đời cát, Phùng Ngọc trong Đất phương Nam, danh thủ Hồng Sơn.

Bên cạnh khách mời, sự trở lại của những người dẫn chương trình được yêu thích một thời như MC Lại Văn Sâm, Phước Lập, Diễm Quỳnh - Anh Tuấn cũng làm nên sức hút cho chương trình. Dưới tài dẫn dắt của họ, chương trình vào những câu chuyện, cho dẫu có khai thác sự riêng tư, vẫn rất tử tế, văn minh.

Ở đó, khán giả có thể nghe được những câu chuyện ít người biết, của những người nổi tiếng, do chính người trong cuộc tự kể; như chuyện giáo sư - tiến sĩ Nguyễn Lân Dũng mặc quần áo lấm bùn trong ngày cưới, vì thời điểm cưới, Hà Nội bị lụt nặng do vỡ đê; nhà văn Chu Lai từng bán xe để có tiền mua tủ lạnh đựng đồ ăn cho con; NSND Hồng Vân từng rình rập trước cửa phòng NSND Lan Hương để xin chữ ký; ca sĩ Quang Hà thuở mới vào nghề từng ở nhờ nhà MC Quốc Bình và bắt bạn mượn xe đạp chở mình đi hát với mức thù lao không đủ tiền để sửa xe sau đó...

Cựu danh thủ Hồng Sơn trổ tài tâng bóng trong Ký ức vui vẻ

Giữa lúc các chương trình truyền hình chạy đua bằng chiêu trò, khai thác sâu những scandal, chuyện đời tư nghệ sĩ để giành giật rating thì cách biên tập, dẫn chuyện “có tâm” của những chương trình "mua ký ức bán hoài niệm" cho thấy cái tâm của những người làm nghề chân chính.

Giữa thời buổi game show, truyền hình thực tế có format nước ngoài nặng tính giải trí bề nổi nhưng xa lạ với tâm hồn người Việt như Ơn giời cậu đây rồi, Gương mặt thân quen, Giọng hát Việt… đang mất dần sức hút, sự nở rộ của những chương trình mang nhắc nhớ ký ức, đánh thức hoài niệm thực sự là tín hiệu vui, bởi nó không chỉ góp phần khơi gợi những giá trị tốt đẹp xưa mà còn giúp gắn kết các thành viên trong gia đình, như lời bày tỏ trên fanpage Ký ức vui vẻ của khán giả Phiêu Linh: “Thế hệ đi trước thật hạnh phúc khi có những ký ức đẹp ấy làm điểm tựa, để thấy đời mình thật sự ý nghĩa. Những chương trình chất lượng thế này cần được sản xuất nhiều nữa, để tụi trẻ có cơ hội hiểu thêm về thế hệ ông bà, cha mẹ của mình, để có thể chia sẻ và yêu thương những tháng năm tuổi xuân tuyệt vời của họ”. 

Duyên dáng áo dài Một điểm tạo thiện cảm nữa của chương trình là việc đa số người tham gia đều mặc áo dài - điều hiếm thấy trong chương trình giải trí trên truyền hình. Dù chỉ là khách mời giao lưu hay xuất hiện suốt chương trình; dù là khán giả cổ vũ hay MC; dù thuộc thế hệ 6X, 7X hay những gương mặt trẻ hơn cũng đều xuất hiện trong tà áo dài. Sự nền nã, duyên dáng từ những chiếc áo dài càng khiến chương trình đậm tính Việt.

Hương Nhu