Kỹ thuật di truyền giúp đòi lại công lý cho những nạn nhân chết thảm

Đến nay, kỹ thuật này đã được áp dụng rộng rãi, giúp phá hàng trăm vụ án trên khắp thế giới.

Án mạng của bà Gladys Godfrey khiến mọi người trong khu phố kinh hãi, và khiến cả các điều tra viên đến làm việc ở hiện trường không khỏi rùng mình. Góa phụ 87 tuổi đang ngủ trong phòng khách nhà mình một ngày tháng 9/2002 thì tên Jason Ward, 21 tuổi đột nhập vào nhà, cưỡng bức và hành hung bà.

Bà Gladys Godfrey

"Bà thường ngủ trên ghế, không bao giờ ngủ trên giường cả", cô cháu gái Sandra Linacre nhớ lại. “Bà thường bảo 'chỉ chết mới trên giường'".

Bà Godfrey cũng có thói quen không khóa cửa ngôi nhà của mình ở Mansfield. Có thể bà đã nhận ra kẻ tấn công, vì chính thanh niên này đã vào nhà bà hồi tháng 4/2001, đánh bà ngã ra sàn trước khi để lộ mặt.

Dù chỉ cao một mét rưỡi và nặng chưa đầy 40 cân, bà vẫn cố gắng tự bảo vệ được mình trong vụ tấn công đầu tiên đó. Bà đã đánh tên Ward bằng một chai nước chanh, hắn bỏ chạy đem theo túi xách của bà. Nhưng khi hắn quay lại 16 tháng sau đó, bà Godfrey đã không còn may mắn như trước.

Nguyên nhân tử vong của bà Godfrey là những tổn thương ở đầu và cổ. Thi thể của bà bị biến dạng. Dù cảnh sát quyết tâm bắt kẻ thủ ác nhưng sau một năm trời điều tra, hắn vẫn nhởn nhơ, gia đình bà thì mất dần hy vọng rằng kẻ giết người sẽ bị đưa ra trước công lý.

Các điều tra viên có một mẫu ADN của kẻ giết người thu được từ hiện trường và mẫu này khớp với các mẫu ADN của lần tấn công trước. Nhờ đó mà họ biết là cả hai lần tấn công đều chỉ do một thủ phạm gây ra.

Tuy vậy, các nỗ lực lần theo dấu vết ADN này đều thất bại vì tên Ward chưa từng bị bắt trước đó nên không có trong cơ sở dữ liệu ADN quốc gia. Cảnh sát thậm chí đã làm một việc khó khăn là lấy mẫu từ 1.100 nam giới ở Mansfield và vùng lân cận. Vẫn không có kết quả.

Trong lúc đó, các nhà khoa học ở Birmingham bắt tay vào một việc mà sau này sẽ xoay chuyển hoàn toàn việc phá án: kiểm tra ADN người thân.

Các mẫu ADN thu được ở hiện trường vụ án được chuyển đến Dữ liệu ADN quốc gia để tìm những kết quả gần khớp chứ không phải khớp. Lý thuyết là trong số các kết quả gần khớp sẽ có những người là họ hàng của kẻ bị tình nghi, vì họ có ADN tương đồng. Cảnh sát sau đó sẽ loại trừ dần các kết quả.

Việc này do Phòng tình báo pháp y tiến hành, nước Anh là nơi đầu tiên thành lập một bộ phận điều tra chuyên biệt như vậy. Bà Frances Bates, cán bộ tình báo cao cấp chủ trì công việc này, miêu tả: "Kết quả là một danh sách dài các họ hàng tiềm năng của kẻ thủ ác, và lúc này thì cảnh sát địa phương sẽ phải viện đến kiến thức của chính họ để tiếp cận".

Họ sử dụng nhiều thông số để chọn lọc và cho ra được một danh sách 20 cái tên. Tình cờ, người thứ hai trong danh sách đó là một người đàn ông, có họ hàng với tên Ward.

Jason Ward, 21 tuổi, hung thủ sát hại bà Gladys Godfrey

Họ đã đến gặp người đàn ông này, hỏi đúng những câu cần hỏi và tìm được tên Jason Ward để lấy mẫu. Mẫu ADN của Ward trùng khớp với mẫu ADN lấy ở hiện trường, vân tay của hắn cũng không chệch đi đâu.

Ward sống chỉ cách nhà bà Gladys khoảng một dặm rưỡi. Hắn ở cùng cha mẹ, là một kẻ đơn độc, suốt ngày chơi điện tử và nghiện rượu. Ban đầu hắn phủ nhận tội ác với bà Gladys nhưng khi cảnh sát đưa ra những bằng chứng không thể chối cãi, hắn rốt cuộc đã bị kết án hiếp dâm và giết người, ngồi tù chung thân.

Từ vụ việc này, Phòng tình báo pháp y bắt đầu tham gia nhiều cuộc điều tra hơn. Chỉ riêng ở Anh, kiểm tra ADN người thân đã được áp dụng trong 212 vụ án hình sự từ năm 2009 đến nay.

Phương pháp này thậm chí còn có thể giúp phá những vụ án đã xảy ra trước đó rất lâu, điển hình là vụ hãm hại cô bé 16 tuổi Colette Aram năm 1983.

Kẻ thủ ác Paul Hutchinson đã trốn tránh được đến 25 năm, cho đến khi con trai hắn bị bắt do vi phạm luật giao thông năm 2008. Mẫu ADN lấy từ con trai hắn gần như trùng khớp với mẫu ADN của kẻ giết người trong vụ án trên.

Còn ở Mỹ, kỹ thuật này đã giúp phá vụ án mạng của Karen Klaas, vợ cũ của ca sĩ Bill Medley nhóm nhạc Righteous Brothers.

Bà bị tấn công tình dục và treo cổ bằng chính quần tất của mình năm 1976, nhưng kẻ giết người Kenneth Troyer chỉ bị phát giác sau đó 40 năm. Hắn bị cảnh sát bắn hạ năm 1982, nhưng việc xác định hắn chính là kẻ đã giết bà Karen cuối cùng đã giúp gia đình bà được thanh thản.

Đầu năm nay, kỹ thuật này đã được sử dụng để tìm ra kẻ tình nghi được gọi là “sát nhân Golden State”, kẻ được cho là đã thực hiện hàng loạt vụ hiếp dâm, giết người và cướp bóc ở khắp bang California trong những năm 1970 và 1980.

Các điều tra viên đã có các mẫu ADN trong các vụ án, nhưng không khớp với bất cứ ai trong cơ sở dữ liệu quốc gia của Cục Điều tra liên bang (FBI). Các bằng chứng ADN này được tải lên một trang web phả hệ có tên là GEDmatch, qua đó xác định được một số họ hàng của kẻ giết người. Danh sách được rút gọn thông qua các thông tin về địa điểm và tuổi tác của kẻ giết người.

Cuộc tìm kiếm cuối cùng đã dẫn đến một cựu cảnh sát tên là Joseph James DeAngelo, người này đã bị bắt và đang chờ ngày ra trước vành móng ngựa.

Đại An (theo BBC)