Ký tác quyền trọn đời - Trách nhiệm “đường dài” của đơn vị xuất bản

Nhà xuất bản (NXB) Trẻ vừa chính thức ký hợp đồng tác quyền trọn đời với nhà văn Trang Thế Hy - cây đại thụ của văn học Việt Nam đương đại, hiện đang sinh sống ở Bến Tre. Dự kiến vào tháng Mười tới, NXB Trẻ sẽ cho ra mắt loạt tác phẩm tái bản của nhà văn Trang Thế Hy nhân dịp ông tròn 90 tuổi. Sáu tác phẩm từng được in ở các đơn vị xuất bản khác cũng sẽ được phát hành trên Ybook: Tiếng khóc và tiếng hát, Mưa ấm, Người yêu mùa thu, Nợ nước mắt và những truyện ngắn khác, Truyện ngắn Trang Thế Hy, tuyển thơ song ngữ Ðắng và ngọt. Nhiều tác phẩm của ông (chủ yếu được sáng tác, đăng tải trên các tờ báo từ giai đoạn năm 1975 đến 1983) vẫn còn lưu lạc. “Trước mắt chúng tôi sẽ tái bản 35 tác phẩm trong tổng số gần 70 tác phẩm của nhà văn Trang Thế Hy. Với những tác phẩm thất lạc đã lâu, chúng tôi sẽ nỗ lực tìm kiếm” - Ông Nguyễn Minh Nhựt, Giám đốc NXB Trẻ cho biết.

Đây là lần thứ hai NXB Trẻ ký tác quyền trọn đời với nhà văn, sau cố nhà văn - nhà nghiên cứu Sơn Nam; NXB này cũng đã ký độc quyền một phần tác phẩm của cụ Vương Hồng Sển, nhà nghiên cứu Nguyễn Vinh Phúc và nhà văn Nguyễn Huy Thiệp. Theo ông Phạm Sỹ Sáu, Trưởng phòng khai thác bản quyền NXB Trẻ việc ký tác quyền trọn đời trước nhất là tấm lòng của nhà làm sách. “Chúng tôi muốn chăm lo cho đời sống của các nhà văn lão thành. Còn nếu tính lợi nhuận có lẽ phải mất đến hàng chục năm về sau” - ông Phạm Sỹ Sáu nói. Chưa kể, việc thuyết phục được nhà văn Trang Thế Hy đặt bút ký tác quyền trọn đời cũng là một “công trình trần ai, đến bằng tấm lòng” của những nhà làm sách có tâm huyết.

Số tiền mua tác quyền trọn đời - không được công bố, nhưng theo tiết lộ của các nhà làm sách, đó là “con số khổng lồ”, hơn gấp nhiều lần so với tiền tác quyền, kể cả so với các nhà văn best-seller. Trong vòng 50 năm kể từ ngày ký kết, nhà xuất bản phải có trách nhiệm chu cấp, chăm lo cuộc sống cho nhà văn. Trường hợp nhà văn qua đời, con cháu sẽ được thừa hưởng. Trong cuộc kinh doanh sách vốn không hề dễ dàng như hiện nay, chỉ những đơn vị làm sách lớn mới dám thực hiện việc ký hợp đồng tác quyền trọn đời với trách nhiệm lớn lao. Hầu như không nơi nào nghĩ rằng tác quyền trọn đời sẽ mang đến lợi nhuận kinh doanh trong thời gian ngắn. Đó gần như là trách nhiệm lớn cho đường dài.

“Tôi cho rằng việc ký tác quyền trọn đời với nhà văn trước hết chính là trách nhiệm của người làm sách” - chị Ngân Hoa, đại diện Công ty sách Phương Nam nói. Phương Nam Books chưa có hình thức ký tác quyền trọn đời nhưng ký độc quyền trong khoảng 5-10 năm, sau đó tái ký tiếp tục sở hữu quyền tác phẩm trong thời gian dài, trách nhiệm với nhà văn cũng không kém tác quyền trọn đời. “Số tiền mua bản quyền độc quyền tác phẩm không hề nhỏ, nhưng chúng tôi không tính toán thiệt hơn. Đơn vị vẫn có những chiến lược kinh doanh riêng, song chúng tôi vẫn luôn đặt nhiệm vụ làm văn hóa lên trên hết” - Đến nay, Phương Nam Books đã ký độc quyền với một số tên tuổi lớn: Bà Tùng Long, Tô Hoài, Nguyễn Mộng Giác…

Việc ký hợp đồng độc quyền cũng là cách tạo thương hiệu và tôn vinh giá trị của tác phẩm. Giữa tháng Tám này, NXB Kim Đồng sẽ có một cuộc ký kết độc quyền với một nhà văn tên tuổi bậc nhất của văn học Việt Nam sau năm 1975 (hiện đơn vị này chưa muốn công bố thông tin chính thức). Theo chia sẻ của ông Cao Xuân Sơn, Phó giám đốc NXB Kim Đồng chi nhánh TP.HCM, hàng thập kỷ qua, vì nhiều lý do, các tác phẩm của nhà văn bậc nhất một thời này vẫn chưa đến được với thế hệ độc giả mới. Riêng về nhà văn Tô Hoài, NXB Kim Đồng vẫn tiếp tục giữ bản quyền đối với các tác phẩm văn học thiếu nhi. “Tên NXB Kim Đồng do cụ Tô Hoài đặt, ông cũng từng viết cuốn sách mang tên Kim Đồng nên vị trí của cụ với NXB luôn vô cùng quan trọng. Chúng tôi cũng đang lên kế hoạch xây dựng quỹ mang tên Tô Hoài, hỗ trợ cho những cây bút trẻ” - ông Cao Xuân Sơn cho biết.

 TIỂU QUYÊN