Kỳ bí đền thờ thần rắn ở các vùng quê xứ Nghệ

Truyền thuyết gia đình thần rắn

Tháng Hai âm lịch hằng năm, người dân các làng quê ở huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An lại nô nức vào hội. Một trong những lễ hội thu hút sự hiếu kỳ của du khách thập phương là lễ hội đền Canh. Đây là ngôi đền gắn liền với sự tích rắn thần đầy kỳ bí vẫn được dân làng truyền tai nhau từ đời này sang đời khác với niềm tin rằng đây là chuyện có thật từng xảy ra thời xa xưa.

Đền Canh được xây dựng giữa một vùng quê yên bình ở xã Đức Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An - Ảnh: Phan Ngọc

Đền Canh nằm giữa vùng quê yên bình của xã Đức Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An.

Hơn 40 năm trông coi, bảo vệ đền Canh, ông Trần Đức Hoàn (79 tuổi) cho hay, chẳng ai biết đền có từ bao giờ, chỉ áng chừng có từ hàng trăm năm qua. Ngôi đền đã được trùng tu nhiều lần, riêng cổng tam quan vẫn bảo lưu những nét kiến trúc cổ.

Cổng đền được xây bằng gạch, đến nay đã được một cây si cổ thụ ôm trọn, bao phủ gần hết. Cây si có thân và rễ như vô vàn con rắn to nhỏ, ngắn dài phủ kín hết cổng tam quan.

Ngay phía sau cổng tam quan là điện thờ gia đình thần rắn. Bên trong điện, có 2 bức tượng, trong đó có tượng một phụ nữ ôm lấy 2 con rắn.

“Đó là 2 vợ chồng. Người chồng là Hoàng Hữu Phúc và vợ là Vũ Thị Quyên. Còn 2 con rắn là con của đôi vợ chồng này” - ông Hoàn giải thích về những bức tượng bên trong điện thờ.

Tương truyền, vợ chồng nông dân Hoàng Hữu Phúc và Vũ Thị Quyên ăn ở rất phúc đức, nhưng đến khi về già vẫn chưa có con. Năm tháng trôi qua, việc làm thiện đức của vợ chồng họ động đến trời cao. Người vợ cũng có thai như mong ước, sau đó sinh ra 2 quả trứng, nở ra 2 con rắn.

Cây si ôm trọn cổng tam quan cổ - Ảnh: Phan Ngọc

Bức tượng người mẹ ôm 2 con rắn gắn liền với sự tích rắn thần được người dân xứ Nghệ lưu truyền từ nhiều đời qua - Ảnh: Phan Ngọc

Nghĩ đây là ý trời nên vợ chồng nông dân này vẫn rất yêu thương 2 đứa con đặc biệt của mình. Cặp rắn này cứ thế lớn lên trong vòng tay yêu thương của cha mẹ.

Một hôm, trong lúc cuốc ruộng, người cha vô ý chặt đứt đuôi 1 con rắn. Bị đứt đuôi, con rắn bỏ đi theo hướng bàu Canh, đến một vùng đất cao ráo rồi để lại 3 giọt máu trên bờ bàu Canh.

Thương con, đôi vợ chồng nông dân Hoàng Hữu Phúc - Vũ Thị Quyên cùng dân làng chia nhau đi tìm. Khi đến bờ bàu Canh, thấy 3 giọt máu thì lập đền thờ, gọi là đền Canh.

Con rắn lành lặn còn lại buồn việc người anh em và cha mẹ bỏ mình mà đi nên đã bò lên khu bàu Ác (xã Phúc Thành, huyện Yên Thành) và chết ở đó. Tương truyền, anh em nhà rắn sau khi chết đều hóa thành những vị phúc thần.

“Ông cụt bàu Canh, ông lành bàu Ác”

Nhân dân trong vùng tôn xưng rắn thần là “ông” và lập đền thờ ông cụt ở bàu Canh, đền thờ ông lành ở bàu Ác. “Ông cụt ý nói là con rắn cụt đuôi, còn ông lành là con rắn còn lại. Lâu nay, người dân vẫn hay nói ông cụt bàu Canh, ông lành bàu Ác để phân biệt đền Canh và đền Đức Hoàng” - ông Hoàn nói.

Du khách đến dâng hương ở đền Canh - Ảnh: Phan Ngọc

Năm 2017, đền Canh được công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Nếu như đền Canh thờ ông cụt và cha mẹ là Hoàng Hữu Phúc và Vũ Thị Quyên thì đền Đức Hoàng (xã Phúc Thành) chỉ thờ ông lành.

Theo người dân địa phương, đền Đức Hoàng trước đây chỉ thờ thần rắn (ông lành), này thờ thêm Sát Hải đại vương Hoàng Tá Thốn và nhiều lương y có tiếng.

Ông Trần Văn Tính - 69 tuổi, quản lý đền Canh - cho biết, không dịp lễ tết mà ngày Rằm hằng tháng, cũng có đông du khách các nơi đến đền Canh dâng lễ vì cho rằng linh thiêng.

Du khách dâng hương ở đền Đức Hoàng - Ảnh: Hoàng Anh

Ngoài đền Đức Hoàng, đền Canh, ở tỉnh Nghệ An còn có nhiều ngôi đền thờ thần rắn, như đền Sò (thị trấn Diễn Thành, huyện Diễn Châu), đền Đạu (xã Diễn Cát, huyện Diễn Châu).

Phan Ngọc