Kinh tế số: Ngành học đón đầu xu thế

Nhận định thị trường việc làm dịch chuyển mạnh mẽ trong thời gian tới dưới sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, nhiều trường đại học đã mở thêm các ngành liên quan đến ứng dụng công nghệ. Kinh tế số là một trong những ngành đó, nhằm tạo nguồn nhân lực bắt kịp sự phát triển này. 

Ngành học đổi mới rất nhanh

Là một trong những trường tại TPHCM mở ngành kinh tế số, tuyển sinh vào năm 2024, thạc sĩ Phạm Doãn Nguyên - Phó hiệu trưởng Trường đại học (ĐH) Kinh tế - Tài chính TPHCM - cho biết, ngành học ra đời nhằm bắt kịp xu hướng phát triển của thời đại, đáp ứng nhu cầu nhân lực cao của thị trường lao động.

Năm 2024, Trường đại học Kinh tế - Tài chính TPHCM sẽ tuyển sinh ngành kinh tế số khóa đầu tiên. Trong ảnh: Thí sinh nộp hồ sơ xét tuyển bằng học bạ vào trường năm 2023 - ẢNH: TRƯƠNG MẪN

Theo đó, kinh tế số (digital economy) được hiểu là nền kinh tế vận hành chủ yếu dựa trên công nghệ số, đặc biệt là các giao dịch điện tử tiến hành thông qua internet; có thể áp dụng trong nhiều lĩnh vực như sản xuất, dịch vụ tài chính, giáo dục, y tế và quản lý đô thị… tạo ra sự đổi mới, tăng cường năng suất và cải thiện chất lượng cuộc sống. Cụ thể, chúng ta có thể thấy các hoạt động sản xuất, phân phối, tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ được tự động hóa, quy trình phân phối được tối ưu hóa thông qua sự kết nối mạng và dữ liệu số, tiếp thị kỹ thuật số, quảng cáo trực tuyến… 

Cũng là trường đưa ngành học này vào tuyển sinh năm 2024, thạc sĩ Trần Hải Nam - Giám đốc Trung tâm Tư vấn tuyển sinh Trường ĐH Công nghệ TPHCM - cho biết, kinh tế số là ngành học khá đặc biệt. Việc áp dụng công nghệ vào hầu hết các lĩnh vực là yêu cầu cấp thiết của thời đại. Đây là ngành rộng, ứng dụng đa dạng, đòi hỏi người học phải chịu khó dung nạp nhiều kiến thức về kinh tế học và phải có đam mê, thích thú với công nghệ. “Còn về phía nhà trường, vì là ngành học mới, nên sẽ có sự tham chiếu rất kỹ để xây dựng chương trình đào tạo mang dấu ấn riêng của trường” - thạc sĩ Trần Hải Nam nói.

Năm 2023, Trường ĐH Kinh tế Huế (ĐH Huế) đã tuyển sinh lứa sinh viên đầu tiên ngành kinh tế số. Tiến sĩ Hoàng Triệu Huy - Trưởng khoa Hệ thống thông tin kinh tế của trường - nhận định: “Tốc độ phát triển và thay đổi của công nghệ rất nhanh nên kiến thức dễ bị lạc hậu. Có những kiến thức mới ở năm nhất, nhưng khi học tới năm 3, 4 thì đã cũ. Do vậy, giảng viên và người học phải cập nhật, trau dồi liên tục và đây cũng là thách thức của ngành học này. Vì là ngành mới, phụ huynh và học sinh chưa biết nhiều, chưa có trải nghiệm thực tế từ lứa sinh viên đi trước nên thí sinh còn khá e ngại trong việc lựa chọn theo học. Tuy nhiên, tôi tin rằng đây sẽ là một trong những ngành học “hot” trong 1, 2 năm tới”. 

Cơ hội việc làm thế nào?

Về chương trình đào tạo, thạc sĩ Phạm Doãn Nguyên cho biết, trường hướng đến đào tạo người học theo định hướng nghề nghiệp, có kiến thức toàn diện, chuyên sâu về kinh tế số và kinh doanh số tương thích với xu thế hội nhập quốc tế và sự phát triển của các ứng dụng công nghệ thông tin trong kinh doanh và quản lý; có khả năng tư duy độc lập, sáng tạo đáp ứng các yêu cầu thị trường lao động quốc tế. 

Ngoài việc được trang bị những kiến thức cơ bản về dữ liệu lớn (big data), công nghệ thông tin, quản lý kinh tế, sinh viên còn được trang bị các môn học đặc thù của ngành như: ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây, công nghệ blockchain trong kinh tế, tài chính số, công dân số, công dân toàn cầu, vận hành kinh doanh số, truyền thông và tiếp thị số, chính phủ số, mô hình kinh doanh trong môi trường số, kinh doanh trong môi trường toàn cầu…

Về cơ hội việc làm trong ngành này, thạc sĩ Trần Hải Nam cho biết, sinh viên sau khi tốt nghiệp ra trường có đủ trình độ và kỹ năng để đảm nhận nhiều vị trí khác nhau trong lĩnh vực kinh tế số. Cụ thể, cử nhân ngành kinh tế số có thể làm việc ở vị trí chuyên viên tư vấn độc lập về chuyển đổi kỹ thuật số, công nghệ tài chính (fintech); chuyên viên trong các doanh nghiệp kỹ thuật số, doanh nghiệp khởi nghiệp kỹ thuật số, công ty tài chính công nghệ; cán bộ, công chức, viên chức trong các cơ quan quản lý nhà nước liên quan đến kinh tế và kinh tế số; điều phối viên, tư vấn dự án trong các tổ quốc tế, các tổ chức phi chính phủ hoạt động vì mục tiêu phát triển kinh tế; chuyên gia quản lý thương mại, quản lý hệ thống kinh doanh trực tuyến, quản lý kênh phân phối cho các doanh nghiệp sản xuất, tập đoàn kinh tế, công ty thương mại - dịch vụ…

“Trong những năm gần đây, chúng ta có thể thấy được sự dịch chuyển mạnh mẽ trong thị trường lao động, việc làm. Nhiều công việc mới được tạo ra bởi sự phát triển của công nghệ. Tôi tin rằng, kinh tế số là ngành học đón được xu thế chuyển dịch này trong những năm tới đây” - thạc sĩ Trần Hải Nam nói.

Ở tầm vĩ mô, ngày 31/3/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 411/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Trong đó, kinh tế số được coi là một trong những động lực tăng trưởng trong những thập niên tới để đến năm 2030, kinh tế số Việt Nam chiếm khoảng 30% GDP. 

Các trường đào tạo ngành kinh tế số

Là ngành học mới xuất hiện thời gian gần đây, kinh tế số được đào tạo ở một số trường như: Trường ĐH Kinh tế Huế (ĐH Huế); Trường ĐH Đại Nam (Hà Nội); Học viện Chính sách và Phát triển; Trường ĐH Kinh tế Nghệ An, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Trường ĐH Nam Cần Thơ; Trường ĐH Thủy Lợi…

Năm 2024, Trường ĐH Công nghệ TPHCM, Trường ĐH Kinh tế - Tài chính TPHCM sẽ tuyển sinh ngành kinh tế số khóa đầu tiên. Trường tuyển sinh bằng nhiều phương thức như xét học bạ, dựa trên điểm thi của các kỳ thi đánh giá năng lực, điểm thi THPT. Thí sinh có thể ứng tuyển bằng các tổ hợp sau: A00 (toán, lý, hóa); A01 (toán, lý, Anh); C00 (văn, sử, địa); D01 (toán, văn, Anh) … 

Nguyễn Loan