Kinh tế ban đêm, 'đặc khu' đang ngủ quên

Kinh tế ban đêm - một cụm từ dễ khiến người ta liên tưởng tới những vấn đề không lành mạnh, ăn chơi, thậm chí là hoạt động của thế giới ngầm - thực ra là một thuật ngữ chỉ những hoạt động kinh doanh từ 18g tới 6g sáng hôm sau. Doanh thu của kinh tế ban đêm cũng có triển vọng to lớn như những đặc khu kinh tế, xét trong một nghĩa hẹp nào đó.

Nguồn thu cực lớn nếu làm bài bản

Thuật ngữ kinh tế ban đêm (night-time economy) tuy mới chỉ xuất hiện gần đây nhưng lại thành đề tài hấp dẫn cho nhiều doanh nhân, doanh nghiệp, nhất là khi Văn phòng Chính phủ vừa yêu cầu các bộ, ban, ngành nghiên cứu để có những chính sách, quy định phù hợp với đặc thù của từng địa phương nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế, 
du lịch.

Trên thực tế, dịch vụ ban đêm ở các thành phố lớn có mật độ dân số cao như Hà Nội, TP.HCM hay Vũng Tàu đã có từ rất lâu. Các thành phố lớn luôn có các con đường trung tâm luôn đông khách du lịch nước ngoài và giới trẻ về đêm, nhưng cho tới nay, nó chỉ là một phần của kinh tế ban đêm và cũng chỉ là tự phát.

Hoạt động kinh tế ban đêm chưa được nhìn nhận đúng, hiểu đúng nên chưa có sự quan tâm đúng mực để mang lại hiệu quả; hơn nữa, nó còn vướng một số rào cản văn hóa, truyền thống nên các hoạt động chưa được chuyên nghiệp.

Khu phố đèn đỏ Kabukicho, nơi có tới hơn 3.000 hộp đêm, nhà thổ và khách sạn; hầu hết du khách tới Nhật đều tò mò ghé qua nơi đây ảnh: avo.magazine.nl

Kinh tế ban đêm mang lại 66 tỷ USD cho Anh quốc, 102 tỷ USD cho Úc mỗi năm, thúc đẩy nhanh tăng trưởng GDP cho mỗi quốc gia, đem lại hàng triệu việc làm và góp phần quảng bá hình ảnh du lịch của quốc gia đó tới bạn bè quốc tế.

Anh là quốc gia tổ chức kinh tế ban đêm bài bản nhất với sự tham gia của đầy đủ các ngành nghề hoạt động ban ngày. Riêng tại London, số người tham gia kinh tế ban đêm (cả khách du lịch nước ngoài tới) gần bằng 2/3 số dân thành phố. Kinh tế ban đêm thậm chí còn phát triển nhanh và nóng hơn kinh tế tổng thể. Hầu hết giới chức Anh đều nhất trí rằng “kinh tế ban đêm thúc đẩy ngành bán lẻ hàng hóa cao cấp đang có xu hướng suy giảm”, theo london.gov.uk.

Đêm mát mẻ - một lợi thế của TP.HCM

Do ảnh hưởng của Anh quốc, Hồng Kông có thể nói là nơi có kinh tế ban đêm đầu tiên tại châu Á. Họ ý thức được sự yếu thế về đất đai và tài nguyên thiên nhiên nên rất chú trọng kinh tế ban đêm, nhờ đó họ phát triển nhanh và từ lâu đã là điểm dừng chân vui chơi khá thú vị của hàng triệu du khách, doanh nhân trên thế giới. 

Văn hóa châu Á tương đối đặc thù, ít cởi mở hơn nên kinh tế ban đêm đi sau các quốc gia Âu - Mỹ. Nhận rõ điều quan trọng này, 5 năm gần đây, chính phủ Nhật Bản mạnh mẽ đôn đốc kinh tế ban đêm ở các thành phố du lịch của họ. Chỉ trong 2 năm, họ đã tăng trưởng ấn tượng từ 20 triệu du khách (năm 2016) lên hơn 30 triệu du khách (năm 2018).

Trung Quốc cũng có chính sách hỗ trợ rất thiết thực cho các dịch vụ ban đêm. Tại Bắc Kinh, các dịch vụ hoạt động từ 20g tới 6g sáng hôm sau, nếu đạt tiêu chuẩn, sẽ nhận được khoản hỗ trợ khoảng 14.600 USD, dù quốc gia này đang chịu ảnh hưởng khá lớn của cuộc chiến thương mại Trung - Mỹ.

Phố đi bộ Bùi Viện ban đêm

Việt Nam chúng ta nói chung và TP.HCM nói riêng đi sau so với các quốc gia, thành phố nêu trên. Nhưng với đặc thù khí hậu ôn hòa, dịch vụ tương đối tốt, chắc chắn kinh tế ban đêm tại TP.HCM là một hướng khả quan, đem lại nguồn thu lớn cho thành phố trong tương lai.

 Không mấy ai muốn đi du lịch, nhất là chơi đêm, tại các quốc gia có mùa đông lạnh giá. TP.HCM - thủ phủ phương Nam - không có mùa đông, khí hậu mát mẻ về đêm, là một lợi thế. Với dân số trẻ, khá đông đúc, phong cách cởi mở, ẩm thực đa dạng, cộng thêm lượng khách du lịch và chuyên gia nước ngoài, nếu tổ chức tốt, chắc chắn kinh tế ban đêm sẽ phát triển một cách mạnh mẽ. 

Để du khách tiêu nhiều tiền 

Cách thức và mô hình thực thi mới là điều cần nghiên cứu chặt chẽ khi nói tới kinh tế ban đêm. Nếu không được tính toán bài bản, phù hợp và đầu tư đúng mực, rất khó phát triển.

Nhìn lại các quốc gia làm kinh tế ban đêm và du lịch thành công như Nhật Bản, Thái Lan, ta đều thấy có một công thức chung. Họ đã mạnh dạn có những chính sách để các dịch vụ (ở ta còn bị luật pháp nghiêm cấm) như sextour và casino phát triển. Họ cấp phép, kiểm soát chặt chẽ và phân khu riêng biệt để quản lý; y tế, an ninh trật tự và vệ sinh được siết chặt.

Các ngành nghề bớt nhạy cảm hơn như bar, vũ trường, massage, karaoke... giúp khách xả stress sau một ngày làm việc căng thẳng cũng được các chính phủ hỗ trợ hoạt động, tạo thành những khu vui chơi náo nhiệt, xen vào đó là các gian hàng ẩm thực, lưu niệm, biểu diễn nghệ thuật và nhà hàng, khách sạn…

Đi du lịch là để ăn, chơi và khám phá những vùng đất mới. Nếu không có đầy đủ các dịch vụ mang nhiều đặc trưng của con người bản địa, một thái độ cởi mở, hội nhập, coi như chính sách kinh tế ban đêm sẽ cầm chắc thất bại. Đã có nhiều du khách nước ngoài tới TP.HCM và họ nhận xét: “Ban đêm, sau giờ làm việc, muốn xả stress, vui chơi cùng bạn bè mà chẳng có gì thú vị”.

Theo thống kê, người dân và du khách thường tiêu tiền 70% sau giờ làm việc. Nếu muốn thúc đẩy du lịch nhưng lại để du khách nằm ở khách sạn hoặc chán nản bỏ về sớm, không tiêu tiền là coi như thất bại. Càng có nhiều dịch vụ, càng gần gũi với dân bản xứ thì càng giữ chân họ được lâu và khả năng họ rủ thêm bạn bè quay lại là rất cao, số tiền họ tiêu tốn cho các dịch vụ sẽ càng nhiều.

Ông John Lindquist - thành viên Hội đồng Du lịch Vương quốc Anh - so sánh: cùng với 9 ngày lưu trú, du khách ở Thái Lan tiêu trung bình 163 USD/ngày, còn ở Việt Nam chỉ 96 USD/ngày mà thôi.

Một thành phố có nhiều dịch vụ vui chơi giải trí ban đêm thường sẽ kéo theo các ngành nghề như hàng không, xe du lịch, các cửa hàng tiện lợi, rạp chiếu phim, ngân hàng… phát triển mạnh mẽ và đem lại nguồn thu to lớn.

Tại Anh quốc, hầu hết những người tham gia kinh tế ban đêm có xu hướng sử dụng các phương tiện công cộng. Lâu dần, nó hình thành một nét văn hóa, một tác phong làm việc nhiệt tình bất kể ngày đêm. Điều này sẽ giúp chúng ta cởi mở hơn, thân thiện hơn với bạn bè quốc tế trong thời buổi hội nhập, được bạn bè quốc tế đánh giá cao sẽ có lợi trong chính sách thu hút đầu tư nước ngoài. 

 Để làm tốt kinh tế ban đêm, cần có sự hỗ trợ tối đa của chính quyền địa phương. Cần có những con người hiểu biết tường tận để triển khai thực hiện và quan trọng nhất là luôn đặt nhu cầu tự nhiên của du khách lên hàng đầu để phục vụ tốt và giữ chân họ. Kinh tế ban đêm tương đối đặc thù, cần người quản lý có tư duy cởi mở, khoa học và không áp đặt. 

Một quốc gia phát triển là một quốc gia phải có những thành phố sầm uất, hoạt động 24/24g không ngừng nghỉ, những thành phố luôn ồn ào, tấp nập và không có bóng đêm. Thêm được một ca làm việc là giải quyết được cả triệu việc làm cho người lao động. Doanh thu của kinh tế ban đêm cũng có triển vọng to lớn như những đặc khu kinh tế, xét trong một nghĩa hẹp nào đó; khi được nhìn nhận chính xác và kiến tạo một cách cởi mở, chắc chắn sẽ gặt hái những thành công to lớn. 

Nguyễn Tuấn Anh