Kinh doanh sáng tạo và 4.0

Tôi thích dùng từ kinh doanh sáng tạo - dành cho những người kinh doanh có đổi mới, có đầu tư công sức nghiên cứu để tạo ra sản phẩm dịch vụ chất lượng - thay cho từ startup (khởi nghiệp) mà đa phần vốn chỉ mới ở dạng mở quán, bán hàng theo lối thông thường.

Hiện tại, ở tầng kinh tế vĩ mô Việt Nam, nhiều chuyên gia và không ít công ty lớn đang hô hào một nền nông nghiệp công nghệ cao với các con số đầu tư cực kỳ đắt đỏ, những doanh điền có quy mô lớn đến hàng ngàn hecta.

Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển. Ảnh: FLC.

Hay những hô hào về cách mạng công nghiệp 4.0 hầm hố, những đề xuất, quyết sách, giải pháp tưởng như đúng nhưng lại mâu thuẫn nhau, chưa triệt để khiến người nông dân, người kinh doanh sáng tạo, có quy mô nhỏ, rất khó tham gia cuộc chơi.

Một lãnh đạo nông nghiệp công nghệ cao TP.HCM từng chia sẻ với tôi rằng, từ ba năm nay thành phố đã có xu thế đầu tư vài chục tỷ đồng/ha để sản xuất nông sản giá trị theo công nghệ hiện đại.

Phong trào này lan xuống tận các tỉnh. Đến nỗi một tỉnh nghèo nhất ở đồng bằng sông Cửu Long đã từ chối cho dân trồng xoài cát Hòa Lộc theo tiêu chuẩn GlobalGap, mặc dù đây là đặc sản miền Nam, vốn không sợ cạnh tranh đầu ra.

Thay vào đó, tỉnh này quyết dành khu đất vài chục hecta để chờ nhà đầu tư công nghệ cao. Để rồi, một doanh nghiệp đã đầu tư 60 tỷ đồng cho một trang trại 5.000m2 để trồng thảo dược với công nghệ tiên tiến. Song, sản phẩm làm ra rất khó bán và không biết bao giờ mới thu hồi vốn.

Ở một hướng đi khác, trải qua nhiều năm nghiên cứu, quan sát, tôi cho rằng lĩnh vực chế biến nông sản, đặc sản chất lượng của vùng miền sẽ luôn là mảnh đất tiềm năng trong nền kinh tế hiện đại, hội nhập. Chúng sẽ giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ có chỗ đứng trên thị trường; đồng thời cũng giúp họ thoát hai “tử huyệt” là đòi hỏi vốn nhiều và công suất lớn. 

Năm ngoái, dân khởi nghiệp đã phát sốt với câu chuyện hai chàng trai Tây bỏ việc ngân hàng tới Việt Nam xây dựng “đế chế” của riêng mình. Từ việc phát hiện trái cacao chất lượng, họ đã kiếm về cả triệu USD khi lập công ty chế biến và bán chocolate ở bản địa, một nơi tưởng chừng không phải là ưu thế của chocolate. Hai chàng trai dũng cảm đã thành công khi biết tận dụng hiệu quả nền tảng internet để quảng bá sản phẩm, tìm kiếm đối tác và bán hàng.

Trong câu chuyện kinh doanh sáng tạo ở quy mô nhỏ còn có một doanh nghiệp mở quán cà phê xinh xắn bên bờ hồ Bảo Lộc, Đà Lạt. Quán rất “có nét”, đặc biệt chú ý hương vị cà phê thơm dịu tinh tế mà không phải tốn quá nhiều tiền để đầu tư “khủng”. Họ không lập cơ sở rang xay, bỏ mối sỉ cạnh tranh giá thành, giảm chất lượng như nhiều người kinh doanh khác tại đây.

Thay vào đó, doanh nghiệp này chọn cách phối hợp cà phê robusta với arabica nổi tiếng vùng Cầu đất Đà Lạt để làm ra ba công thức rang - xay riêng, phù hợp sở thích người Việt và cả người nước ngoài.

Họ đã làm ra một sản phẩm cà phê hoàn chỉnh, đóng gói và bán tại quán nhà để bảo đảm chất lượng, rồi cung cấp theo nhu cầu của khách. Doanh nghiệp này cũng khai thác thế mạnh của internet để bán hàng trên mạng.

Hiện nay, quán có thêm hai máy xay và một máy pha cà phê khiến quán nhỏ mà trông khá “hầm hố”. Lượng khách đặt hàng cũng tăng lên nhiều nên chủ quán phải bám xưởng để lo sản xuất và giao quán cho người thân trông coi. Họ cũng vừa mua trữ 6 tấn cà phê nhân robusta chế biến bóc tách dạng ướt rất chất lượng để sản xuất dần trong giai đoạn cuối vụ. 

Có thể thấy theo diễn biến thực tế của thị trường, những doanh nghiệp sản xuất nhỏ dạng bán công nghiệp về nông sản thực phẩm chế biến (đặc sản chất lượng của vùng miền) sẽ luôn có chỗ đứng.

Thành công sẽ đến với người kinh doanh tử tế, biết yêu và nâng tầm sản phẩm thành một tác phẩm nghệ thuật để gửi tới khách hàng. Những doanh nghiệp lẳng lặng sản xuất, kinh doanh sáng tạo ấy sẽ là cầu nối với người nông dân sản xuất tốt. Họ cứ như vậy nhẹ nhàng đi vào thế giới 4.0 và sống tốt ở đó. 

 Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển