Kiểm duyệt văn hóa: Đừng để dư luận làm thay!

Sau 6 tập, bộ phim truyền hình Quỳnh Búp Bê đã bị dừng phát sóng vì chứa nhiều cảnh “nóng”, bạo lực, khiến dư luận phản ứng. Đây không phải lần đầu cơ quan quản lý hành xử như đang chạy theo dư luận.

Phim Quỳnh Búp Bê bị dừng phát sóng do chứa nhiều cảnh "nóng", bạo lực

Vào trung tuần tháng Bảy tới, Cục Mỹ thuật - Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ VH-TT-DL) sẽ tổ chức triển lãm ảnh khỏa thân lần đầu tại Hà Nội. Ban đầu, sự kiện này được dán nhãn 18+. Ban tổ chức cho biết sẽ kiểm soát gắt gao khách tham quan bằng cách yêu cầu trình CMND. Tuy nhiên, sau nhiều phản ứng của dư luận, Cục đã rút quy định về lứa tuổi khách dự triển lãm.

Cũng trong thời gian này, triển lãm Sự bí ẩn đặc biệt của cơ thể người tại TP.HCM phải tạm dừng do phản ứng từ dư luận bởi những mẫu vật đều được làm từ cơ thể người thật, thông qua công nghệ nhựa hóa.

Triển lãm Sự bí ấn đặc biệt của cơ thể người bị dừng sau những phản hồi của dư luận

Cuối tháng 3/2018, bộ phim Điệp vụ biển Đỏ khiến dư luận phẫn nộ khi có cảnh ngụ ý về chủ quyền của (bất hợp pháp) Trung Quốc trên biển Đông. Trong cùng ngày, phim được CGV (đơn vị phát hành) rút khỏi các cụm rạp, dù chỉ mới trình chiếu được 1 tuần. 

Ban đầu, phía Cục Điện ảnh phủ nhận những thông tin được lan truyền trong dư luận về việc hội đồng kiểm duyệt phim đã để lọt lưới Điệp vụ biển Đỏ. Mãi 1 tháng sau đó, bà Lý Phương Dung - Phó cục trưởng Cục Điện ảnh - mới cho biết, sẽ rút kinh nghiệm sau quá trình thẩm định phim này, phải tính đến yếu tố nhạy cảm của khán giả.

Năm 2017, vụ chưa cấp phép ca khúc Nối vòng tay lớn của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn khiến Cục Nghệ thuật biểu diễn hướng không ít búa rìu dư luận. Ông Nguyễn Đăng Chương, sau hai lần xin lỗi công luận, đã phải rời ghế Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn.

Việc các cơ quan quản lý lắng nghe dư luận để điều chỉnh các quy định cho phù hợp với tình hình thực tiễn, nhu cầu của người dân là tín hiệu đáng mừng, mang lại những hiệu quả nhất định để phục vụ lợi ích cho chính họ. Sự bí ẩn đặc biệt của cơ thể người không còn khiến người dân hoang mang bởi những giá trị về văn hóa, tâm linh bị xem nhẹ. 

Điệp vụ biển Đỏ dừng chiếu giúp công chúng cảm thấy an tâm hơn khi câu chuyện về chủ quyền quốc gia được tôn trọng. Người dân lẫn giới nhiếp ảnh thoải mái, háo hức hơn trước triển lãm ảnh khỏa thân sắp tới. Theo một số nguồn tin, Quỳnh Búp Bê dừng chiếu để có sự điều chỉnh hợp lý hơn về nội dung, phù hợp với nhiều đối tượng khán giả. 

Triển lãm ảnh khỏa thân sắp tới tại Hà Nội không còn bị dán nhãn 18+, sau những phản hồi của dư luận

Tuy nhiên, những việc làm này đều được các cơ quan quản lý thực hiện ở thế bị động. -chỉ khi dư luận lên tiếng mới bắt đầu xử lý, hậu kiểm. Việc lắng nghe tiếng nói của dư luận vừa cho thấy mặt tích cực, nhưng cũng vừa bộc lộ sự hạn chế trong khâu thẩm định, kiểm duyệt ngay từ đầu, mà lẽ ra cần được thực hiện chặt chẽ, hợp lý, hợp tình.

Trước Quỳnh Búp Bê, Người phán xử tiền truyện, phát trên web của VTV cũng bị phản ứng dữ dội bởi cảnh nóng, bạo lực. Trong khi đó, câu chuyện về chủ quyền biển đảo luôn “nóng” với dư luận tại Việt Nam, không bao giờ được phép xem nhẹ.

Người phán xử tiền truyện, phát trên web của VTV, từng bị phản ứng vì chứa nhiều cảnh "nóng", bạo lực và lời thoại dung tục

Nhiều năm qua, tranh, ảnh khỏa thân được xem là “vùng cấm” của nghệ thuật tại Việt Nam. Sự cởi trói cho mảng này khá chậm chạp trong khi công chúng vẫn cần được thưởng thức những tác phẩm giá trị.                                          

Văn hóa đặc trưng của người Á đông tôn trọng người chết, nhưng triển lãm xác người vẫn được cấp phép trưng bày công khai. Trước đó, triển lãm này đã đi qua nhiều quốc gia và từng bị phản đối không ít lần. Cục Mỹ thuật - Nhiếp ảnh và Triển lãm từng từ chối đơn vị này khi muốn triển lãm tại Hà Nội. Trong khi đó, Sở VH-TT TP.HCM lại chỉ căn cứ vào hồ sơ của đơn vị xin cấp phép, với thông tin mẫu vật trưng bày chỉ làm bằng nhựa, mà không thẩm định trước khi quyết định.

Những ồn ào này có thể đã không xảy ra nếu khâu kiểm duyệt ban đầu được thực hiện chặt chẽ, khoa học, nếu cơ quan quản lý có sự nhạy cảm, tinh tế và hiểu được tâm tư, nhu cầu của công chúng hơn. Trách nhiệm của cơ quan quản lý, đừng để người dân cứ tiếp tục làm thay.

Thụy Khuê