Khuyến sinh - Muốn thành công, phải có sự đồng thuận của toàn dân

Là địa phương có mức sinh thấp so với cả nước, TPHCM đang đứng trước nhiều khó khăn trong công tác khuyến sinh. Thạc sĩ Phạm Chánh Trung - Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình TPHCM - đã có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Phụ nữ TPHCM về chính sách dân số trong thời kỳ tới.

Ông Phạm Chánh Trung - Ảnh: T.C.

Khuyến sinh không đơn giản là thay đổi về số con

Phóng viên: Được biết mới đây, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình TPHCM đã tham mưu Sở Y tế trình UBND TPHCM về một số chế độ, chính sách hỗ trợ người dân sinh đủ 2 con. Những đề xuất đó là gì?

Thạc sĩ Phạm Chánh Trung: Hiện chúng tôi đang bắt đầu từ các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về vấn đề mức sinh thấp và già hóa dân số để người dân có thể hiểu được những bối cảnh đặc thù về tình hình dân số TPHCM, đồng thời thông qua sự quan tâm của người dân thành phố, có thể thu nhận được những ý kiến đóng góp và phản biện của người dân về các giải pháp, đề xuất liên quan chính sách.

Chi cục đã có những đề xuất tham mưu với Sở Y tế trong Dự thảo về chính sách dân số tại TPHCM đến năm 2030, để trình HĐND TPHCM ở kỳ họp gần nhất trong năm 2024. Cụ thể, các giải pháp, đề xuất tập trung vào việc hỗ trợ viện phí (kinh phí đồng chi trả, ngoài chi phí bảo hiểm y tế thanh toán) cho các cặp vợ chồng ở lần sinh con thứ hai trước 35 tuổi, hỗ trợ chi phí khám sức khỏe trước khi kết hôn…

* Ông từng chia sẻ, TPHCM thực hiện các chính sách dân số theo định hướng khuyến sinh với những cân nhắc thận trọng. Vì sao khi mức sinh thấp đang khá nghiêm trọng, chúng ta vẫn phải hết sức thận trọng trong đề xuất và thực hiện các giải pháp?

- Việc triển khai các chính sách cần chú ý đến tính hiệu quả của chính sách (liên quan cơ cấu và tài chính), tính khả thi và sự bền vững. Nhiều quốc gia châu Á như Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc… đã đầu tư chi phí khá lớn để khuyến sinh, nhưng hiệu quả thực sự chưa cao. Do đó, chính sách khuyến sinh là điều phải thực hiện, nhưng các chương trình hành động cụ thể khi triển khai phải đúng đối tượng cần hỗ trợ.

Đồng thời, chính sách này khi triển khai cũng cần được dự báo những thay đổi về đặc thù kinh tế - xã hội và cơ cấu dân số cũng như quy mô dân số trong tương lai, không phải giới hạn trong tầm nhìn 5-10 năm mà phải dự liệu được nhiều năm sau nữa để có những điều chỉnh kịp thời.

Hiện nay, TPHCM đang tham khảo ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực dân số, đặc biệt là xuất phát từ nhu cầu và nguyện vọng chính đáng của người dân. Để thực hiện khuyến sinh không đơn giản chỉ là sự thay đổi về số con mà quan trọng nhất vẫn là những chế độ hỗ trợ cho các cặp vợ chồng trong độ tuổi kết hôn và sinh con, để làm thế nào họ có thể nuôi dạy con cái trong điều kiện phát triển tốt nhất, vì đây chính là nguồn lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội trong tương lai, cũng như phù hợp mục tiêu quan trọng nhất của chính sách dân số là nâng cao chất lượng dân số.

Chính sách khuyến sinh tại TPHCM cần tập trung vào việc hỗ trợ toàn diện các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản để họ yên tâm sinh và nuôi dạy con cái. Điều này liên quan đến nhiều lĩnh vực như y tế, giáo dục, lao động và cả hạ tầng, đòi hỏi sự đồng thuận và chung tay của cả xã hội.

Hiện nay, tín hiệu đáng mừng là công tác dân số ngày càng được quan tâm nhiều hơn và chúng tôi hy vọng các chương trình hành động phù hợp với tình hình mới sẽ được thực hiện nhanh chóng và hiệu quả.

Ảnh mang tính minh họa - Shutterstock

Lắng nghe người dân để kịp thời điều chỉnh

* Nhiều thế hệ người Việt Nam đã quen với những khẩu hiệu “Gia đình có 1-2 con/ Ấm êm hạnh phúc nước non mạnh giàu”, “Dừng lại ở 2 con để nuôi dạy cho tốt”. Vậy trong giai đoạn sắp tới, thông điệp truyền thông nên hướng vào vấn đề gì?

- Chủ trương hiện nay của TPHCM là tập trung truyền tải thông điệp “Mỗi cặp vợ chồng sinh đủ 2 con”. Việc sinh đủ 2 con là dựa trên đặc trưng nhân khẩu học của việc duy trì mức sinh thay thế theo khuyến nghị của chuyên gia và Quỹ dân số Liên hiệp quốc.

* Theo ông, chìa khóa thành công của công cuộc khuyến sinh là gì?

- Việt Nam hiện nay đang bắt đầu đối diện với vấn đề mức sinh thấp (Tổng tỉ suất sinh - TFR - năm 2023 của Việt Nam là 1,9, đã bắt đầu có xu hướng giảm so với mức sinh thay thế 2,1 và có sự khác biệt về mức sinh giữa các vùng), song song với tốc độ già hóa dân số nhanh chóng. Chìa khóa thành công trong thực hiện chính sách khuyến sinh nằm ở sự đồng thuận của người dân. Chính vì thế, chúng tôi luôn lắng nghe những ý kiến và phản hồi của người dân về các giải pháp phù hợp cho việc khuyến sinh lẫn các giải pháp để thích ứng với tình trạng già hóa dân số.

* Xin cảm ơn ông.

Mai Lâm (thực hiện)