Khủng hoảng Boeing 'tấn công' Nhà Trắng

Tổng thống Donald Trump vừa ra lệnh cấm bay đối với dòng máy bay Boeing 737 MAX 8 và 9. Boeing đang đối diện khủng hoảng lớn nhất từ trước đến nay, liên quan đến 3 vụ tai nạn hàng không thảm khốc, làm 350 người thiệt mạng.

Khủng hoảng niềm tin

Trước đó, Canada cùng Liên minh châu Âu cũng như Trung Quốc, Australia, New Zealand… đã nói không với Boeing 737 MAX 8. 350 sinh mạng phải “trả giá” cho rủi ro (trong tai nạn ở Indonesia tháng 10/2018 và ở Ethiopia ngày 10/3) từ dòng máy bay vốn từng nhận nhiều cảnh báo thiếu an toàn.

Mối quan hệ giữa Tổng thống Donald Trump và CEO Boeing Dennis Muilenburg đang bị theo dấu sát sao

Trước khi Cục hàng không liên bang Mỹ (FAA) ra lệnh cấm bay trên, CEO Dennis Muilenburg của Boeing đã có cuộc gọi đặc biệt cho Tổng thống Trump, thuyết phục ông Trump yên tâm và cam kết sẽ làm rõ chuyện gì đã xảy ra trong hai vụ tai nạn. Nhưng dù FAA thuộc quyền quản lý của chính phủ Mỹ, ông Trump cũng không thể tự mình định đoạt. Quốc hội Mỹ đã yêu cầu FAA cấm Boeing 737 MAX 8 bay. 

Chưa bàn đến lỗi kỹ thuật ở dòng máy bay gặp nạn. Vấn đề đang được bàn luận sôi nổi trên bàn nghị sự chính là FAA ở đâu, thể hiện vai trò thế nào đối với an toàn bay. Hơn 1 năm qua, FAA không có lãnh đạo chính thức mà chỉ có quyền lãnh đạo là Daniel K.Elwell. Năm ngoái, Tổng thống Trump còn “ngỏ ý” đề cử phi công riêng của mình là John Dunkin vào ghế điều hành FAA. Mối quan hệ giữa ông Trump và FAA cũng là một dấu hỏi để các phe đối lập gây khó khăn cho chính quyền Mỹ.

Trong thông cáo ngày 12/3, ông Daniel K.Elwell khẳng định, FAA đã “tập hợp thông tin về sự vận hành an toàn của máy bay Boeing 737 MAX và cho thấy không hề có vấn đề lỗi hệ thống, nên không có cơ sở nào yêu cầu cấm bay với dòng máy bay này”. Sự thật, FAA đã bỏ qua chi tiết vô cùng quan trọng: những than phiền của 5 phi công Mỹ, liên quan đến Boeing 737 MAX 8, lưu trong hệ thống dữ liệu phi công liên bang.

Đây là những dữ liệu được lưu trữ độc lập, cho phép các phi công thẳng thắn chia sẻ những thông tin liên quan đến chuyên môn mà không sợ bị trù dập. FAA cũng không nhắc đến việc Boeing đã công bố tài liệu chỉ dẫn bay khẩn cấp, sau tai nạn ở Indonesia, làm 189 người chết. Đây là chỉ dẫn xử lý tình huống lỗi hệ thống cảm biến đo luồng không khí trên cánh máy bay Boeing 737 MAX.

Nữ thượng nghị sĩ Elizabeth Warren - một trong những gương mặt có thể chạy đua trong vòng sơ bộ để trở thành ứng viên tổng thống của đảng Dân chủ ở kỳ bầu cử sắp tới - đã đặt câu hỏi, phải chăng Boeing đã cho 737 MAX ra thị trường quá sớm, khi chưa thể kiểm soát rủi ro ở mức tốt nhất?

Phép thử cho chính quyền Trump

Quốc hội Mỹ phải họp khẩn để tìm hướng đi cho tương lai ngành sản xuất máy bay, vốn là thế mạnh kinh tế Mỹ. Quốc hội còn gây sức ép, yêu cầu Boeing ra điều trần. 
Khủng hoảng với Boeing lần này chính là phép thử đối với Tổng thống Trump. Nhiều người biết, giữa ông Trump và hãng Boeing có quan hệ mật thiết hơn bình thường. 

Trước khi vào Lầu năm góc, Quyền bộ trưởng Quốc phòng Mỹ - Patrick Shanahan - từng làm việc 31 năm ở Boeing. Boeing mới đây cũng đã đề cử ông Nikki Haley (cựu đại sứ Mỹ ở Liên Hiệp Quốc) tham gia ban điều hành. Boeing là nhà thầu quốc phòng lớn thứ hai của Mỹ và ông Trump rất thích gây áp lực cho các quốc gia đồng minh mua sản phẩm từ Boeing. 

Từ năm 2017 đến nay, có 305 chiếc Boeing 737 MAX 8 được chuyển giao cho các hãng hàng không. Hiện đơn đặt hàng loại máy bay này là 5.000 chiếc. Mỗi chiếc Boeing 737 MAX giá 120 triệu USD.

Cục Hàng không Việt Nam chưa cấp chứng chỉ cho dòng máy bay này và Việt Nam cũng chưa khai thác Boeing 737 MAX 8 dù hãng Vietjet đã ký hợp đồng đặt mua 100 máy bay dòng Boeing 737 MAX, dự kiến chiếc đầu tiên sẽ về Việt Nam vào tháng 10/2019.

Thiên Như