Khúc nhạc êm đềm của tuổi thơ

Yasushi Inoue là một cây bút đa tài của nền văn học Nhật Bản thế kỷ XX. Ông sáng tác nhiều thể loại như: thơ, truyện ngắn, tiểu thuyết, tiểu luận phê bình. Năm 1949, ông đã giành được giải thưởng Akutagawa cho tiểu thuyết Đấu bò. Trong suốt sự nghiệp văn chương đồ sộ của mình, Yasushi Inoue đã đạt được không ít giải thưởng văn học. Nhiều tác phẩm của ông đã được chuyển thể thành phim.

Yasushi Inoue là người nặng lòng với những giá trị truyền thống của Nhật Bản. Ông luôn muốn dùng văn chương để lưu giữ lại những hình ảnh trầm mặc, cổ kính sắp chìm vào quá vãng. Gia đình và ký ức tuổi thơ cũng là một phần quan trọng trong các sáng tác của ông.

Bọ tuyết là tiểu thuyết bán tự truyện của Yasushi Inoue vừa được chuyển ngữ sang tiếng Việt. Nhân vật chính của tác phẩm là cậu bé 8 tuổi Kousaku giàu tình cảm. Đứa trẻ ấy sống những ngày bình lặng bên bà lão Onui trong căn nhà trát bằng đất bên cạnh khu nhà lớn của ông bà ngoại.

Tiểu thuyết "Bọ tuyết" của nhà văn Yasushi Inoue - Ảnh: Nhã Nam

Khi còn trẻ, bà Onui vốn là một geisha, được ông cố của Kousaku chuộc thân rồi cưới về làm vợ lẽ. Theo lời chồng, bà Onui nhận mẹ của Kousaku làm con nuôi để kiếm một nơi nương tựa khi về già. Sau khi sinh đứa con gái thứ hai, lại phải cùng chồng đi đóng quân nơi xa, mẹ của Kousaku gửi cậu bé cho bà Onui chăm sóc.

Tuy không phải là ruột thịt, nhưng bà lão rất yêu quý cậu bé. Bà Onui nâng niu Kousaku như cách người ta chăm sóc những đóa hoa mẫu đơn mỏng manh đang nở rộ vào mùa xuân. Sống trong tình yêu thương của bà Onui, cậu bé tinh nghịch đã có một tuổi thơ êm đềm.

Vì quá khứ khi còn trẻ, bà Onui luôn bị người trong làng nhìn bằng ánh mắt khinh rẻ. Bà lão cũng không ưa những người ở nhà trên. Hàng ngày, bà thường than vãn những lời không hay về họ với Kousaku. Tâm hồn non nớt của đứa trẻ 8 tuổi không để ý tới những ân oán hay thù hận của người lớn. Cậu yêu thương những người thân trong gia đình bằng trái tim chân thành.

Kousaku vẫn vui vẻ chơi với các cậu, các dì ở nhà trên. Cậu nhóc hào hứng kể về cuộc sống bình dị trong ngôi nhà trát bằng đất cùng bà Onui. Cuộc sống ở “nhà trên” cũng được Kousaku kể lại cho bà Onui nghe, dù biết bà không thích, nhưng cậu bé vẫn kiên trì kể những câu chuyện giản dị ấy mỗi ngày. Cậu nhóc tựa như sợi dây yêu thương kỳ diệu, kết nối các thành viên trong đại gia đình.

Tiểu thuyết Bọ tuyết còn là bài ca yêu thương của những người mẹ. Bà Onui không có duyên sinh nở, bà chưa từng được làm mẹ. Những năm tháng cuối đời, được nuôi dưỡng Kousaku là niềm an ủi lớn đối với bà lão tội nghiệp. Bà chăm sóc cậu bé cẩn thận từng chút, từ chuyện ăn uống đến việc mặc những bộ quần áo truyền thống sao cho phẳng phiu.

Dù không sống bên mẹ, nhưng trong trái tim Kousaku vẫn dành một tình cảm đặc biệt cho mẹ Nanae. Cậu bé bồn chồn, háo hức mỗi khi biết mẹ sắp về thăm nhà ngoại. Với Kousaku, được gặp mẹ, ngắm người mẹ xinh đẹp đang ở trước mặt là một điều rất đặc biệt. Vì không muốn bà Onui buồn, nên cậu bé hiểu chuyện đành giấu kín chuyện này trong lòng.

Bà Tane - bà ngoại của Kousaku - là một người mẹ với trái tim trĩu nặng nỗi niềm. Chứng kiến cảnh cô con gái thứ Saiko mang thai trước khi cưới, bà rất đau lòng, nhưng lại không nỡ trách mắng đứa con dại dột, vì bà biết đây là lúc con gái cần mình nhất. Đứng trước sự chỉ trích của cô con gái cả Nanae, bà Tane cũng chỉ biết im lặng.

Saiko là một người mẹ đáng thương và vô cùng dũng cảm. Cô đã vượt lên những định kiến đương thời để bảo vệ đứa con bé bỏng của mình. Việc nuôi dưỡng một sinh mệnh, cảm nhận nó lớn lên từng ngày trong cơ thể khiến cô gái bướng bỉnh khi xưa dần trở nên dịu dàng.

Bọ tuyết đã khắc họa hình ảnh một nước Nhật đầy chất thơ. Vùng núi Izu thanh bình hiện lên sống động trong trang viết của Yasushi Inoue. Được lớn lên giữa khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp và thơ mộng đó, cậu bé Kousaku đã có một tâm hồn phóng khoáng, đầy nhân hậu. Cậu luôn muốn dùng trái tim yêu thương của mình để xoa dịu hận thù và hóa giải những hiểu lầm trong thế giới phức tạp của người lớn.

Nhà văn đã làm sống lại những hình ảnh đơn sơ, mộc mạc của vùng nông thôn nước Nhật hơn một thế kỷ trước. Là một người yêu thích văn hóa truyền thống nên ông miêu tả rất tỉ mỉ các lễ hội, trò chơi dân gian và phong tục địa phương.

Yasushi Inoue cũng đã dùng trang viết của mình để châm biếm một cách nhẹ nhàng, ý nhị về những góc khuất trong tư tưởng truyền thống đầy quy tắc và mâu thuẫn của người Nhật Bản. Xã hội xứ Phù Tang vốn trọng xuất thân, vì những thứ vô hình như thân phận và địa vị mà đã tạo nên những hố sâu ngăn cách giữa con người. Cuốn tiểu thuyết này đã nhiều lần được chuyển thể thành phim.

                                        Mai Thư