Không gian nhà ga, toa tàu metro: "Mỏ vàng" cần sớm khai thác

Nhu cầu nhiều, dịch vụ ít

Sau khi cùng bạn dạo chơi, chụp hình ở ga Bến Thành của tuyến metro số 1, chị Nguyễn Tấn Minh Thư (huyện Bình Chánh) cùng bạn ghé máy tự động của ga mua 2 chai nước và ra ghế ngồi uống. Chị cho biết, những ngày đầu đi metro, muốn uống nước, hành khách phải đi bộ ra ngoài nhà ga mua. Bây giờ, hành khách mua nước tiện lợi hơn nhờ có máy bán nước tự động trong nhà ga.

Theo ghi nhận của chúng tôi, bên trong nhà ga Bến Thành, có khoảng 5 máy bán nước tự động, giá từ 5.000-15.000 đồng/chai tùy loại và kích cỡ. Rất đông hành khách mua nước khiến có lúc, một số loại nước bị hết.

Hành khách mua nước từ máy bán nước tự động tại nhà ga Bến Thành

Anh Đỗ Minh Trung (TP Thủ Đức) nhận xét, mua nước từ máy bán nước tự động rất dễ dàng, dùng tiền mặt hay quét mã QR để thanh toán đều được. Anh góp ý: “Ngoài máy bán nước, nên đặt thêm máy bán thức ăn tự động (bán snack, hamburger) như ở các nước khác để những người đi làm sớm có thể mua và ăn uống trong lúc chờ tàu”.

Thạc sĩ Trương Thị Thùy Trang - giảng viên một trường đại học ở TPHCM - cho hay, bà từng sống và học tập ở châu Âu, được trải nghiệm metro ở 20 quốc gia, trong đó có Anh, Mỹ, Pháp, Đức, Singapore, Ấn Độ. Trong nhà ga metro, họ thường đặt các máy bán hàng tự động để bán nước, đồ ăn nhẹ.

Ở Đức, khu vực platform (thềm ga) có những quầy nhỏ bán bánh mì, bánh mì kẹp thịt, đồ ăn sáng, nước suối, cà phê. Những nhà ga lớn còn có các cửa hàng như trong sân bay Tân Sơn Nhất. Các dịch vụ này vừa đáp ứng nhu cầu ăn uống của hành khách, vừa đem về nguồn thu lớn cho ban quản lý metro. Họ còn tận dụng tối đa không gian để quảng cáo, chẳng hạn dán hoặc vẽ áp phích quảng cáo trên tường, cột của nhà chờ và bên trong toa tàu.

Bà nói: “Hiện tại, bên trong các nhà ga của tuyến metro số 1 còn rất trống trải. Điều này là rất lãng phí. Đặc biệt, tôi thấy nhiều người không vào nhà ga để đi metro mà vào để tránh nắng, hưởng mát. Như ở tầng 2 của ga Suối Tiên, ban quản lý metro có thể cho thuê mở quán cà phê, nhà sách, bán đồ ăn, bán hàng lưu niệm, quảng bá sản phẩm, dùng nguồn thu này vào việc duy tu, sửa chữa tuyến, nâng cao chất lượng phục vụ, tạo những chương trình khuyến mãi thu hút hành khách đến với metro”.

Phối hợp nhiều ngành để cùng khai thác metro

Ông Nguyễn Quang Nhựt - Phó chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo TPHCM, chuyên trách mảng quảng cáo ngoài trời - cho rằng, chưa cho quảng cáo, bán hàng trên các nhà ga metro là chưa tận dụng hết tiềm năng kinh tế của metro. Nếu cho khai thác không gian trong các nhà ga metro, các công ty sẽ có thêm địa điểm mới để quảng cáo, người đi metro cũng được hưởng thêm nhiều tiện ích.

Theo ông, ban quản lý metro có thể cho thuê chỗ trong nhà ga, toa tàu để bán hàng, treo dán bảng quảng cáo, quảng bá sản phẩm (thuyết minh hoặc chiếu phim). Tuy nhiên, cần lưu ý là không nên cho bán đồ ăn, thức uống dậy mùi hoặc để các cửa hàng lấn chiếm lối đi; cần quy hoạch vị trí đặt bảng quảng cáo, tránh khai thác quá mức, việc quảng bá sản phẩm không được gây ồn ào, làm phiền hành khách.

Không gian bên trong nhà ga Bến Thành còn trống trải, chưa được khai thác để có thêm nguồn thu

Ông Nguyễn Anh Đức - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam - nhận định, kinh doanh ở các điểm nối, điểm dừng và xung quanh tuyến metro là xu thế tất yếu nhưng cần có quy hoạch, kế hoạch tạo sự kết nối.

Ông lấy ví dụ, nhà ga Bến Thành phải kết nối với hệ thống ngầm để hình thành khu thương mại ngầm, các khu này kết nối với nhau thành trung tâm thương mại ngầm và trung tâm này kết nối với các khu thương mại trên mặt đất. Ở Singapore và TP Tokyo của Nhật Bản, ban ngày, người ở các khu vực ngầm còn đông hơn trên mặt đất.

Ông cho rằng, ngoài các mô hình bán hàng truyền thống như cửa hàng tiện lợi, có thể bán bằng máy tự động, cửa hàng ảo. Bên cạnh phục vụ nhu cầu đi lại, cơ sở hạ tầng của metro cần đóng góp nhiều hơn cho sự tăng trưởng thương mại, dịch vụ. Có thể tận dụng metro để bán tour du lịch, từ đó kéo theo nhiều lĩnh vực phát triển. Tuy nhiên, việc khai thác tuyến metro số 1 còn nhiều khó khăn, vướng mắc do đây là tài sản công.

Tháng 2/2025, Công ty TNHH một thành viên Đường sắt đô thị số 1 (HURC1) và Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại TPHCM (Saigon Co.op) đã ký kết thỏa thuận hợp tác để nghiên cứu phát triển hệ thống bán lẻ, cửa hàng tiện lợi theo các nhà ga metro.

Phát biểu tại buổi ký kết, Phó chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Dũng cho biết, trong đề án quy hoạch đường sắt đô thị đã được Chính phủ thông qua, đến năm 2035, TPHCM có 355km đường sắt đô thị và đến năm 2045 tăng lên 510km. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành giao thông và các ngành khác, trong đó có bán lẻ.

Vũ Quyền