"Không có công trình nào chịu được tác động của lũ quét và sạt lở đất"

Đánh giá về tác động của con người tới thực trạng mưa lũ và sạt lở đất vừa qua ở một số địa phương, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) Lê Công Thành cho biết, với bốn trận bão số 6, 7, 8, 9 chỉ trong vòng 20 ngày, chuỗi thiên tai vừa rồi khốc liệt hơn các đợt thiên tai trước đây ở khu vực miền Trung. Riêng trận bão số 9 mạnh nhất 20 năm qua, mưa lớn kéo dài gây ra lượng mưa lớn hơn mức lịch sử năm 1999.

Thứ trưởng Bộ TNMT trả lời tại cuộc họp báo Chính phủ

Theo các chuyên gia, các tỉnh khu vực miền Trung có địa hình đồi núi phân cắt mạnh, có lớp đất đá bị đập vỡ, nứt nẻ, phong hóa. Kèm theo thời tiết mưa lớn, lâu ngày, nước chứa trong lớp phong hóa, nhão, dẫn đến có lực trượt kéo xuống phía dưới.

Về tác động của con người, các hoạt động nhân sinh ít nhiều có tác động đến việc xuất hiện tình trạng sạt lở đất. Cụ thể khi chúng ta phát triển, mở đường, san ủi để có mặt bằng xây dựng nhà ở, trường học, các cơ sở hạ tầng, trong đó có các nhà máy thủy điện, những hoạt động tạo ra việc cắt mái taluy, mất chân sườn dốc, mất ổn định sườn dốc. Đây là những nguyên nhân kích hoạt để thiên tai có thể xảy ra.

Liên quan đến việc mất rừng có phải là nguyên nhân dẫn đến lũ lụt, sạt lở nghiêm trọng hơn như đã xảy ra trong đợt bão lũ vừa qua, Thứ trưởng Bộ TNMT cho rằng, việc này cần đánh giá rõ trong từng trường hợp cụ thể. Đối với vụ sạt lở tại thủy điện Rào Trăng 3, ông Thành lý giải, đây là công trình đang xây dựng, quá trình cắt xẻ vào sườn núi thì xảy ra sự cố. 

"Đợt mưa lũ vừa qua là rất lớn, chính quyền các địa phương đã thực hiện vận hành liên hồ chứa rất tốt nên đã cắt được rất nhiều lượng nước về phía hạ du. Nếu không có sự vận hành hồ chứa này, lượng nước về hạ du sẽ rất lớn, lượng ngập, diện ngập sẽ rộng hơn so với trận lũ lịch sử năm 1999", Thứ trưởng Bộ TNMT nhận định.

Quốc lộ 49A - con đường duy nhất đi vào huyện miền núi A Lưới đang bị sạt lở

Về việc đánh giá tác động môi trường đối với các dự án thủy điện, ông Lê Công Thành khẳng định các cơ quan chuyên môn, các chuyên gia đều có các đánh giá, thẩm định về các yếu tố tác động đặc thù như thảm thực vật, dòng chảy... Thứ trưởng Bộ TNMT cũng chia sẻ thêm, trong thời gian qua, Bộ TNMT, Bộ Công thương đã tham mưu Chính phủ loại bỏ 412 dự án thủy điện nhỏ ra khỏi quy hoạch, 213 điểm có tiềm năng xây dựng thủy điện cũng được xem xét rất kỹ, rất nhiều yếu tố nhằm tránh rủi ro thiên tai.

Trả lời về biện pháp chống chọi đối với các hình thái mưa lũ cực đoan, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng cho biết, các công trình nhà dân chủ yếu vẫn chống chọi được; thiệt hại chủ yếu là mái tôn, cổng và vách kính.

Còn để chống chọi với lũ lụt, ông cho biết nhiều địa phương đã xây dựng các loại nhà chống lũ cao 10-15m, hoàn toàn có thể vượt qua đỉnh lũ lịch sử. Các hộ dân có thể tích trữ lương thực và sống an toàn tại đây trong nhiều ngày.

Sạt lở tại thôn 3, xã Phước Lộc khiến 11 người chết và mất tích

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho rằng, gần như không có giải pháp, công trình nào chịu được tác động của lũ quét và sạt lở đất. Biện pháp quan trọng nhất là người dân không xây mới ở những nơi có nguy cơ lũ quét, sạt lở đất.

"Chúng ta đã có bản đồ về lũ quét, lũ ống, sạt lở đất nhưng tỷ lệ là 1/20.000 đến 1/50.000, mỗi xã chỉ là một chấm nhỏ. Vấn đề là làm sao đưa về tỷ lệ 1/500 thì mới ứng dụng được vào thực tiễn", ông Hùng cho biết.

Còn theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp, trận lũ lịch sử tại Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế đã được cảnh báo trước 5 ngày. 

Ông Hiệp cũng nhấn mạnh, đợt thiên tai lần này dị thường và bất thường. Chưa bao giờ 20 ngày mà 4 trận bão, lũ chồng lũ, bão chồng bão. Do đó, nó gây ra hậu quả rất nghiêm trọng.

Chính phủ đã có đánh giá rất kỹ, rất rõ về chỉ đạo điều hành và cảnh báo thiên tai. Ngay từ đầu tháng 1, tại Hội nghị toàn quốc về phòng chống thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng với Bộ TNMT đã cảnh báo năm nay có khoảng 5-6 cơn bão ở miền Trung, trong đó có những cơn bão rất lớn

An Vũ