Không có bất bình đẳng nam nữ trong phát sóng World Cup

Thi đấu nỗ lực, đội tuyển Việt Nam vẫn thua đội Bồ Đào Nha 0-2 - Ảnh: Tuấn Thanh

Thật ra, đây là tình trạng chung của thế giới và bản quyền truyền hình bóng đá nữ chỉ thực sự được quan tâm kể từ FIFA Women’s World Cup 2023. Tại sao?

Bản quyền truyền hình World Cup nữ đã “độc lập”

Các khán giả mua thuê bao của FPT Play mở kênh Truyền hình Quốc hội thì không thấy phát trực tiếp các trận đấu World Cup nữ 2023, thay vào đó là một chương trình khác của kênh này. Trong khi đó, cùng giờ, mở kênh Truyền hình Quốc hội trên các nền tảng phát sóng và truyền dẫn khác thì vẫn xem trực tiếp các trận bóng đá nữ giải đấu này như thường. Thực hư thế nào?

Các kỳ World Cup nữ trước đây không được khán giả thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng quan tâm đúng mức. Trước giải này, bản quyền truyền hình giải World Cup nữ thường được bán kèm với bản quyền giải World Cup nam diễn ra 1 năm trước đó. Mua bản quyền giải đấu nam, thêm một chút tiền là có bản quyền giải đấu nữ. Bán rẻ vậy mà nhiều khách còn không mặn mà mua. Bởi thế, trước năm nay, chưa World Cup nữ nào được phát sóng trực tiếp ở Việt Nam. 

Sau khi gây được tiếng vang trong các giải gần đây, bóng đá nữ bắt đầu được quan tâm tìm kiếm khắp toàn cầu. World Cup 2023 là giải vô địch bóng đá nữ thế giới đầu tiên được bán bản quyền phát sóng dưới dạng một sản phẩm độc lập thay vì được bán kèm như trước. 

Ở Việt Nam, cơn sốt bóng đá nữ cũng dâng lên khi đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam có mặt trong ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh, điều mà các đồng nghiệp nam chưa làm được, dù đã được đầu tư rất lớn. Thành thật mà nói, nếu không có đội tuyển nữ tham dự, không chắc các nhà đài mặn mà với việc phát sóng trực tiếp giải World Cup 2023.

Khi các đài còn đang lưỡng lự thì Công ty VMG Media đã nhanh chóng mua bản quyền World Cup nữ 2023 trên lãnh thổ Việt Nam. Họ trở thành đơn vị độc quyền khai thác thương mại và phân phối bản quyền phát sóng giải đấu này trên mọi hệ thống truyền hình và các nền tảng. Các doanh nghiệp tư nhân luôn quyết nhanh hơn trong việc mua bản quyền, nhất là các công ty có kinh nghiệm như VMG - từng mua bản quyền phát sóng nhiều chương trình quốc tế.

Cạnh tranh truyền hình trong thời đại số

VMG “gửi” kênh Quốc hội TV phát trực tiếp toàn bộ 64 trận là quyết định tốt, bởi đây là kênh có “thế”. Quốc hội TV thuộc Văn phòng Quốc hội, được Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ định là 1 trong 7 kênh truyền hình thiết yếu quốc gia, bên cạnh VTV1, VTC1, Vnews (thuộc Thông tấn xã Việt Nam), ANTV (Bộ Công an), QPVN (Bộ Quốc phòng), Nhân Dân TV (Báo Nhân Dân). Đã là “thiết yếu” thì phải được xuất hiện trên mọi hệ thống và nền tảng truyền hình.

Quốc hội TV hay bất kỳ kênh truyền hình địa phương nào khác có thể phát sóng và tiếp cận khán giả qua website, qua kênh YouTube, kênh Facebook của họ. Nhưng nếu không kết nối với các hệ thống truyền hình cáp (ví dụ SCTV), truyền hình số vệ tinh (ví dụ K+), truyền hình giao thức internet (ví dụ FPT) thì không thể tiếp cận đến số đông khán giả, nên nhất thiết phải có sự liên kết giữa kênh sản xuất và kênh phân phối.

Ta có thể xem Quốc hội TV và các kênh địa phương là “nhà sản xuất”, các nền tảng dịch vụ truyền phát như VTVCab, FPT Play, TV360 (Viettel), K+, SCTV… là “nhà phân phối”. Nhà phân phối được quyền chọn đưa sản phẩm của nhà sản xuất nào đó lên kệ hàng của họ để thu hút khách hàng, tức là khán giả. 

Với những sản phẩm được xem là thiết yếu, họ phải bày lên kệ như một nhiệm vụ. Với những sản phẩm mang tính xa xỉ, họ có thể bày lên kệ hay không tùy vào khả năng. Nhưng chính những “xa xỉ phẩm” lại là thứ khiến khách hàng quyết định bước vào siêu thị hay không. 

Với các nhà phân phối truyền hình, “xa xỉ phẩm” đó là những giải đấu thể thao hấp dẫn, uy tín, như giải Ngoại hạng Anh, hay các kênh phim ảnh hấp dẫn như HBO. Họ cạnh tranh lấy thuê bao khán giả qua các mặt hàng hấp dẫn này. Bởi vậy mới có các cuộc đua về bản quyền truyền hình độc quyền giữa các nhà phân phối như hiện nay. 

VMG Media mua độc quyền World Cup nữ 2023 về phân phối lại cho các nhà phân phối theo nhiều hình thức và mức giá khác nhau. Sóng “sạch” để các nhà phân phối tự gọi quảng cáo thì giá cao, tiếp sóng thì giá thấp. Các bên đều có tính toán lợi ích trước khi tham gia. FPT Play không tham gia phân phối World Cup nữ 2023 có lẽ vì cho rằng đây là giải đấu không nằm trong sở thích của khách hàng của họ. Đây là cách vận hành thông thường của thị trường.

Theo thông tin mới nhất của VMG Media, toàn bộ 64 trận đấu tại World Cup nữ 2023 được truyền trực tiếp trên kênh Quốc hội TV, TV360 (Viettel) và các kênh VTVCab, kênh HTV Thể thao, kênh VTC3, AVG, Clip TV, HTVC, MyTV, SCTV, K+… Như vậy, khán giả có thể tha hồ xem các trận đấu.

Thói quen tiêu dùng của giới trẻ ngày càng thay đổi. Kênh truyền hình không còn là ưu tiên hàng đầu của họ mà là internet, các nền tảng mobile. Họ có thể mua gói xem giải đấu trên nền tảng mobile theo ngày. Hôm nay xem thì mua trong hôm nay. Nhu cầu đa dạng, cách tiếp cận của khách hàng đa dạng nên cách bán hàng cũng đa dạng. Đó là đặc điểm của cạnh tranh truyền hình trong thời đại số.

Vậy nên, đừng nghĩ là có sự bất bình đẳng giữa bóng đá nam và nữ trên “cuộc chiến” bản quyền truyền hình. 

Đặng Hoàng