Khỏi bệnh động kinh nhờ phẫu thuật

Cơ hội cho nhiều trẻ bị động kinh

Vào tháng 9/2019, bé Q. được mẹ đưa tới khám tại Bệnh viện (BV) Nhi Đồng 2. Trước đó 3 năm, bé Q. bị khởi phát cơn động kinh. Gia đình đã đưa bé đi khám ở nhiều nơi và uống thuốc nhưng không giảm cơn. Tại BV Nhi Đồng 2, sau khi thăm khám, làm các xét nghiệm, bé Q. đã được phẫu thuật đặt điện cực vỏ não (ECoG) và cắt bỏ sang thương loạn sản vỏ não khu trú gây động kinh ở vùng vận động. Sau 4 năm theo dõi, bé không tái phát cơn động kinh, không phụ thuộc vào thuốc. Một tin vui là bệnh nhi đã có thể đi học trở lại.

Bác sĩ Đặng Đỗ Thanh Cần phẫu thuật điều trị động kinh cho bệnh nhi L.P.B.Q. năm 2019 - Ảnh do bệnh viện cung cấp

Một trường hợp khác là bé gái N.H.M. (9 tuổi, ngụ tại tỉnh Tiền Giang) khám và nhập viện vào tháng 2/2022. M. có tiền sử bị động kinh từ năm 3 tuổi, mỗi tuần trung bình 2-3 cơn. Bệnh nhi đã điều trị nội khoa gần 5 năm với nhiều loại thuốc nhưng bị kháng trị với thuốc. Kết quả chụp cộng hưởng từ não tại BV Nhi Đồng 2 phát hiện có khối u thần kinh đệm độ thấp và điện não đồ có vùng phát sóng động kinh phù hợp với vị trí khối u. Bé đã được mổ cắt thùy thái dương trước. Từ khi mổ tới nay, bệnh nhi chưa hề tái phát động kinh. M. không cần dùng thuốc kiểm soát cơn động kinh nữa, có thể tham gia mọi hoạt động như bình thường. 

Theo tiến sĩ, bác sĩ Đặng Đỗ Thanh Cần - Trưởng khoa Ngoại thần kinh BV Nhi Đồng 2 - động kinh là bệnh lý mạn tính. Vùng sinh động kinh có khuynh hướng lan rộng ra, từ cơn động kinh cục bộ có thể diễn tiến nặng dần thành động kinh toàn thể. Vì vậy, trẻ bị động kinh phải được can thiệp sớm nhất để tránh nguy cơ tử vong do chấn thương vì té ngã. Hơn nữa, các cơn co giật sẽ gây thiếu ô xy lên não, lâu dài não sẽ bị tổn thương. 

Tới nay, BV Nhi Đồng 2 đã phẫu thuật điều trị động kinh được 24 ca. Trong đó, 80% kiểm soát được hoàn toàn cơn động kinh, tỉ lệ biến chứng 16% (gồm yếu nửa người tạm thời, viêm màng não, máu tụ nội sọ nhưng không trường hợp nào tử vong và để lại di chứng thần kinh nghiêm trọng). Tất cả bệnh nhi sau ca mổ đã đi học trở lại.

Chỉ định cho các trường hợp kháng trị với thuốc

Bác sĩ Đặng Đỗ Thanh Cần cho biết, không phải tất cả trường hợp động kinh đều có chỉ định phẫu thuật mà chỉ áp dụng cho các trường hợp động kinh kháng trị với thuốc. Trong 1% dân số bị bệnh động kinh, tỉ lệ có thể phẫu thuật chiếm 30%. Phẫu thuật được chia làm 2 mức độ hiệu quả. Thứ nhất là điều trị hết hẳn động kinh (cắt bỏ vùng gây động kinh ở não). Thứ hai là phẫu thuật để giảm nhẹ bệnh.

Ở trường hợp thứ nhất áp dụng cho bệnh nhi bị động kinh có tổn thương thực thể trên hình ảnh, khi chụp điện não đồ tìm thấy được ổ động kinh khu trú trên não. Ổ động kinh này phát sóng gây động kinh. Lúc đó, bác sĩ sẽ cắt bỏ sang thương để điều trị hết cơn. 

Trường hợp thứ hai, không phát hiện được chính xác ổ phát sinh động kinh hoặc động kinh đa ổ. Bệnh nhân sẽ được cân nhắc phương pháp cắt liên kết để ngắt kết nối của ổ động kinh với não. Với các trường hợp động kinh do viêm não, loạn sản vỏ não đa ổ, phì đại nửa bán cầu, đột quỵ thì có thể phẫu thuật cắt rời hẳn bán cầu não ra khỏi bán cầu kế bên. Như vậy, tuy không khỏi hẳn nhưng sẽ giúp giảm tần suất và độ nặng của cơn động kinh.

Phẫu thuật não vô cùng phức tạp. Dù khỏi bệnh nhưng ẩn chứa một tỉ lệ nhỏ bệnh nhân bị yếu nửa người sau ca mổ. Tình trạng này sẽ cải thiện dần dần được 80%. 

Nhìn chung, tất cả sang thương ở bán cầu vỏ não đều có thể tiềm tàng khởi phát động kinh. Bác sĩ Đặng Đỗ Thanh Cần lưu ý phụ huynh, nếu thấy con có triệu chứng của bệnh động kinh thì cần đi khám tại các bệnh viện có chuyên khoa sâu nhằm đưa ra cách xử trí phù hợp, tránh để bệnh trở nặng, làm mất đi cơ hội của trẻ. 

Thanh Huyền