Khoa Kỹ thuật cao Bệnh viện Mắt TP.HCM: Hoạt động 'chui' gần 4 năm, thu chi sai be bét cả ngàn tỷ đồng

Sau kết quả thanh tra toàn diện Bệnh viện Mắt, Thanh tra TP.HCM đã được lãnh đạo TP.HCM chấp thuận tiếp tục thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật trong quản lý, sử dụng các khoản thu, chi hơn 1.000 tỷ đồng tại khoa Khám và điều trị theo yêu cầu kỹ thuật cao (gọi tắt là khoa Kỹ thuật cao) của bệnh viện từ tháng 1/2014 đến tháng 10/2017.

Mới đây, Thanh tra TP.HCM đã chính thức công bố kết luận thanh tra về các khoản thu chi chưa được kiểm tra, kiểm toán, không được đưa vào hệ thống sổ sách kế toán và báo cáo tài chính hằng năm của bệnh viện.

Bệnh nhân đến khám ở khoa Kỹ thuật cao Bệnh viện Mắt

Chi sai, khó có khả năng thu hồi

Qua kiểm tra sổ sách kế toán, tài liệu và báo cáo của bệnh viện (BV), thanh tra ghi nhận tổng thu của khoa Kỹ thuật cao từ ngày 13/1/2014 đến 31/10/2017 là hơn 1.189 tỷ đồng, tổng chi hơn 834 tỷ đồng. Trong đó, chi khám, chữa bệnh (KCB) và chi hoạt động của khoa hơn 652 tỷ đồng; chi phí cho nhà thuốc của khoa gần 132 tỷ đồng; chi cho phòng mắt kính của khoa hơn 25 tỷ đồng và chi nộp thuế (VAT, thu nhập doanh nghiệp) hơn 24 tỷ đồng.

Thế nhưng, các hoạt động thu chi này chỉ dựa trên cơ sở giá dịch vụ KCB theo yêu cầu kỹ thuật cao do BV Mắt tự xây dựng và quy chế hoạt động tài chính khoa Kỹ thuật cao do giám đốc ký với chủ tịch công đoàn BV. Cả hai căn cứ này đều vi phạm.

Giá dịch vụ do BV đưa ra chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt theo Luật Khám bệnh, chữa bệnh và Luật Giá. Đồng thời, BV cũng không thực hiện kê khai giá KCB với cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định. Quy chế hoạt động tài chính của khoa được xác định “3 không”: không có quyết định ban hành của giám đốc BV, không được thông qua hội nghị cán bộ, viên chức và không gửi đến Sở Tài chính, Sở Y tế và Kho bạc Nhà nước, hoàn toàn trái quy định.

Trong gần 4 năm hoạt động, khoa Kỹ thuật cao chi tiền công phẫu thuật cho 23 bác sĩ (BS), gồm 18 người đang làm việc và hưởng lương tại BV Mắt và 5 người đã nghỉ hưu do BV ký hợp đồng lao động. Thanh tra phát hiện mức chi tiền công cho phẫu thuật mắt Phaco và Lasik cao hơn so với Quyết định 73/2011/QĐ-TTg ngày 28/12/2011 của Thủ tướng Chính phủ về chế độ phụ cấp đặc thù đối với công chức, viên chức, người lao động trong các cơ sở y tế công lập và chế độ phụ cấp chống dịch.

Cụ thể, mức chi cao hơn quy định với tổng số tiền hơn 57 tỷ đồng cho 59.539 ca phẫu thuật Phaco (không tính khoản chi cho BS nghỉ hưu). Mức chi tiền công phẫu thuật mắt Lasik cao hơn quy định, với tổng số tiền hơn 5,5 tỷ đồng cho 6.481 ca.

Theo ý kiến của Sở Y tế và Sở Tài chính, trường hợp các BS thực hiện phẫu thuật trong giờ thì áp dụng mức phụ cấp theo Quyết định 73/2011/QĐ-TTg; trường hợp mổ ngoài giờ thì xem xét mức chi trả tiền lương ngoài giờ cao hơn mức phụ cấp của Quyết định 73/2011/QĐ-TTg và theo đúng quy chế chi tiêu nội bộ, quy chế hoạt động tài chính.

Thế nhưng, cơ quan thanh tra cho biết, do số lượng hồ sơ bệnh án phẫu thuật Phaco, Lasik quá nhiều, từ 12.000 đến 21.000 ca/năm, kèm với thời gian thanh tra có hạn, nên đoàn thanh tra chưa kiểm tra được việc các BS thực hiện phẫu thuật trong hay ngoài giờ để có cơ sở kết luận.

Ngoài việc tự đặt ra mức thu tiền KCB, khoa Kỹ thuật cao BV Mắt còn thu thêm 2 triệu đồng/ca phẫu thuật Phaco đối với “bệnh nhân VIP” là thực hiện ngoài quy định. Tổng số tiền thu được từ hoạt động này hơn 51 tỷ đồng.

Chi tiền… “tư vấn gửi bệnh”

Chưa hết, BV Mắt còn chi tiền “tư vấn gửi bệnh” cho một số BS giới thiệu bệnh nhân khám bệnh tại các phòng mạch của mình đến điều trị, phẫu thuật mắt tại khoa Kỹ thuật cao với mức chi 500.000 đồng/ca. Tính từ tháng 12/2015 đến tháng 10/2017, có 7.289 ca “tư vấn gửi bệnh” như thế với tổng số tiền chi ra hơn 3,6 tỷ đồng. Thanh tra xác định đây là khoản chi ngoài quy định của Nhà nước.

Theo giải trình của BV, BS có phòng mạch tư giới thiệu bệnh nhân đến những BV tư nhân thường được trả thù lao rất cao, khoản tiền công mà khoa Kỹ thuật cao chi trả cho BS phẫu thuật tại khoa chỉ là tượng trưng. Do đó, BV “khuyến khích và thuyết phục” BS “tư vấn” cho bệnh nhân từ phòng mạch vào điều trị tại BV Mắt nhằm vừa tạo nguồn thu cho BV, vừa tăng nguồn thu ngân sách (?).

Tuy giải thích là vậy, nhưng trên chứng từ lại thể hiện nội dung các khoản chi được hiểu nôm na là chi “hoa hồng” cho BS: “Chi cho các BS thực hiện phẫu thuật Phaco” (?). Về việc thu hồi số tiền đã chi cho hoạt động “tư vấn gửi bệnh” để nộp ngân sách nhà nước, theo Thanh tra TP.HCM, khó có khả năng thực hiện vì tiền đã chi cho BS và hiện một số đã nghỉ hưu. Ngoài ra, khoa Kỹ thuật cao còn có các khoản chi hỗ trợ hoạt động từ thiện với tổng số tiền gần 3 tỷ đồng nhưng không có chứng từ đầy đủ.

Có thể thấy, chênh lệch thu chi phát sinh tại khoa Kỹ thuật cao BV Mắt lên đến gần 355 tỷ đồng. Đây là số tiền phát sinh từ tài sản nhà nước, nhưng BV Mắt lại theo dõi thu chi riêng, lập báo cáo tài chính riêng của khoa, không nhập vào báo cáo tài chính của BV, không gửi báo cáo tài chính phát sinh các khoản thu chi hằng năm tại khoa cho Sở Y tế, là sai quy định.

Sở Y tế vượt thẩm quyền, buông lỏng quản lý

Kết luận thanh tra cho thấy, việc tồn tại và hoạt động của khoa Kỹ thuật cao BV Mắt hoàn toàn không có cơ sở pháp lý, tức hoạt động trái phép. Khoa đã sử dụng tài sản - gồm tiền, hàng hóa, trang thiết bị, một phần nhà đất tại số 280 Điện Biên Phủ và nhà đất tại số 58/2 Bà Huyện Thanh Quan (Q.3) - của khoa Bán công kỹ thuật cao chuyên khoa Mắt (gọi tắt là khoa Bán công) để tiếp tục duy trì các hoạt động KCB sau ngày khoa Bán công giải thể.

Thế nhưng, UBND TP.HCM chưa bao giờ có văn bản hay ý kiến gì chấp thuận cho việc thành lập khoa Kỹ thuật cao. Hoạt động của khoa trong ngần ấy năm, thu chi cả ngàn tỷ đồng, là trái quy định của Bộ Y tế về ban hành quy chế BV.

Liên quan đến vấn đề pháp lý của khoa, Giám đốc Sở Y tế đã ban hành Quyết định số 1026/QĐ-SYT ngày 26/9/2012 và Quyết định số 6266/QĐ-SYT ngày 7/11/2016 về Quy chế tổ chức và hoạt động của BV Mắt, trong đó có khoa Kỹ thuật cao. Nhưng các quyết định này được sở ban hành khi chưa được UBND TP.HCM chấp thuận chủ trương thành lập khoa cũng như không có quyết định phê duyệt đề án thành lập, là sai thẩm quyền và trái quy định ngành.

Sở Y tế đã buông lỏng, thiếu kiểm tra, hướng dẫn BV Mắt về công tác kế toán, báo cáo tài chính phát sinh tại khoa Kỹ thuật cao kể từ khi UBND TP.HCM yêu cầu xử lý vốn và tài sản của khoa Bán công năm 2013 và quyết định giải thể khoa này năm 2014.

Từ bài học của BV Mắt, Chánh Thanh tra TP.HCM kiến nghị Chủ tịch UBND TP.HCM chỉ đạo Giám đốc Sở Y tế yêu cầu các BV trực thuộc rà soát, báo cáo về tình hình thực hiện giá KCB dịch vụ theo yêu cầu. Trên cơ sở báo cáo của các đơn vị, Sở Y tế phải chủ trì, phối hợp với Sở Tài chính báo cáo đề xuất hướng xử lý, trình UBND TP.HCM xem xét, quyết định.

Thanh tra TP.HCM cũng đề nghị Sở Y tế chủ trì, phối hợp với Sở Tài chính tham mưu UBND TP.HCM ra kiến nghị với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền sớm ban hành khung giá dịch vụ KCB theo yêu cầu kỹ thuật cao tại các cơ sở y tế công lập.

Chánh thanh tra TP.HCM đề nghị giám đốc BV Mắt phải chấm dứt việc chi tiền “tư vấn gửi bệnh”, chấn chỉnh chi tiền công phẫu thuật cho BS, chấm dứt việc mở hai hệ thống sổ sách kế toán và thực hiện công tác kế toán, quản lý thu chi và xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ đúng quy định. 

Chánh thanh tra TP.HCM cũng đề nghị được chuyển nộp ngân sách nhà nước số tiền gần 355 tỷ đồng chênh lệch thu chi của khoa Kỹ thuật cao hiện đang tạm giữ tại tài khoản tạm giữ của Thanh tra TP.HCM cũng như số tiền hơn 8 tỷ đồng thu vượt so với quy định tại cơ cấu giá phẫu thuật Lasik thường quy từ kết quả thanh tra lần đầu và số tiền hơn 32 tỷ đồng chia cho cổ đông nhà nước tại khoa Bán công. 

Quốc Ngọc