Khó xóa các lối tự mở ngang qua đường sắt Bắc Nam

Nguy hiểm nhưng… thuận tiện

Nhiều ngày sau vụ tai nạn giữa tàu hàng HH62 và chiếc xe tải chở keo khiến đường sắt Bắc Nam “tê liệt” suốt 25 giờ, lối đi tự mở cắt qua đường sắt tại xã Đức Liên, huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh lại nhộn nhịp người xe. Đường ngang này là một con đường bê tông nhỏ, uốn lượn theo núi và bờ sông. Điểm giao cắt giữa đường bê tông này với đường sắt khá khúc khuỷu, lởm chởm đá dăm.

Ông Nguyễn Văn Hùng - Chủ tịch UBND xã Đức Liên - cho biết, lối đi tự mở này đã có từ lâu đời. Đây là đường duy nhất nối trung tâm xã với khu vực đồi núi - nơi có 11 hộ sinh sống cùng nhiều diện tích đất nông nghiệp và đất rừng sản xuất - nên người dân vẫn phải đi lại dù biết nguy hiểm. Đường sắt Bắc Nam đi qua xã Đức Liên chỉ dài gần 6km nhưng có tới 14 lối đi cắt ngang, tất cả đều không có rào chắn.

Theo ông, mỗi năm, chính quyền xã đều phối hợp cùng ngành đường sắt tuyên truyền, vận động người dân nhưng đến nay chỉ xóa bỏ được 5/14 lối đi tự mở. Những lối đi còn lại đều đã có từ lâu, lại là độc đạo dẫn vào khu dân cư, vùng sản xuất nên chưa thể xóa. Ông nói: “Chúng tôi đã nhiều lần kiến nghị cơ quan chức năng làm hầm chui, đường gom hoặc lắp rào chắn tự động nhưng không được. Nên trước mắt, UBND xã sẽ cho phát quang để làm thông thoáng tầm nhìn ở giao lộ tự mở, cắm biển cảnh báo, cấm xe tải trọng lớn để đảm bảo an toàn”.

Dừng xe “nhìn trước ngó sau”, bà Hoàng Thị Xuân - 58 tuổi, ở xã Thịnh Mỹ, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An - nói, trước khi băng qua đường sắt, bà đều quan sát cẩn thận. Sau vụ tai nạn giữa tàu khách tông ô tô 7 chỗ khiến 4 người thương vong hồi năm 2018, người dân xã Thịnh Mỹ thận trọng hơn mỗi khi băng qua đường sắt, nhưng vẫn có người liều lĩnh băng qua khi tàu hỏa đang kéo còi từ xa.

Ông Trần Sỹ Lương - nhân viên gác chắn đường ngang ở xã Thịnh Mỹ - cho biết, do chưa có rào chắn nên khi ông ra tín hiệu dừng xe, vẫn có người không chấp hành. Vài tháng trước, một chiếc ô tô chết máy khi đang băng qua đường sắt, may là tài xế kịp nhảy ra trước khi tàu hỏa tông vào xe.

Cách đó không xa, một lối đi tự mở cắt qua đường sắt dưới chân cầu vượt Cửa Nam, TP Vinh, tỉnh Nghệ An đã bị lực lượng chức năng xóa bỏ. Tuy nhiên, nhiều người dân vẫn bất chấp nguy hiểm leo rào băng qua đường sắt, thậm chí nhiều người còn khiêng cả xe đạp đi cắt qua đường sắt thay vì đi lên cầu vượt để tiết kiệm thời gian.

Đường sắt Bắc Nam qua xã Thịnh Mỹ hiện có 4 đường ngang dân sinh, trong đó có 3 đường không có rào chắn và nhân viên trực gác. Những lối đi này đều có địa hình dốc, gồ ghề nhưng có rất đông người xe qua lại mỗi ngày. Lãnh đạo UBND xã cho hay, ngành đường sắt đề nghị xóa bỏ 3 lối đi này nhưng dân không đồng tình bởi không biết vào khu dân cư bằng đường nào. Do đó, ngành đường sắt chỉ có thể cắm biển cấm, lắp trụ bê tông thu hẹp lối đi, chỉ cho phép người đi bộ và xe máy lưu thông.

Ông Trần Thanh Tùng - Giám đốc chi nhánh Khai thác đường sắt Nghệ Tĩnh - nhận xét, hầu hết vụ tai nạn đường sắt là do người dân không chú ý khi băng qua đường sắt hoặc cố tình băng qua khi tàu đến gần. Ở các lối đi tự mở, dù đã có biển cấm ô tô, có cọc bê tông thu hẹp lối đi nhưng nhiều người vẫn cố tình lái ô tô băng qua. “Ý thức của người dân là yếu tố quan trọng làm giảm số vụ tai nạn giao thông đường sắt” - ông nói.

Nan giải tìm hướng xử lý

Theo Công ty cổ phần Đường sắt Nghệ Tĩnh, toàn tỉnh Hà Tĩnh còn 79 lối đi tự mở giao cắt với đường sắt Bắc Nam, tập trung chủ yếu ở huyện Hương Khê; toàn tỉnh Nghệ An còn hơn 100 lối đi tương tự.

Các lối đi tự mở ở xã Thịnh Mỹ, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An được chôn trụ bê tông để ngăn ô tô qua lại - Ảnh: Phan Ngọc

Ông Lê Thanh Bình - Chủ tịch UBND xã Hương Thủy, huyện Hương Khê - cho biết, xã còn 7 lối đi giao cắt với đường sắt, trong đó có 5 lối dẫn vào nhà dân, 2 lối dẫn vào các trục đường lớn. Với 5 lối dẫn vào nhà dân thì UBND xã sẽ kêu gọi góp vốn để làm đường gom để thay thế, riêng với 2 lối còn lại thì phải xây hầm chui hoặc lập rào chắn tự động nhưng việc này cần nhiều kinh phí, nằm ngoài khả năng của UBND xã.

Nhằm hạn chế nguy cơ tai nạn giao thông đường sắt, Công an tỉnh Nghệ An đã kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các đơn vị liên quan nâng cấp các lối đi có mật độ lưu thông lớn thành đường ngang hợp pháp có rào chắn, xóa bỏ 83 lối đi tự phát. Ông Phan Huy Chương - Phó ban An toàn giao thông tỉnh Nghệ An - cho biết, ban đã phối hợp với ngành đường sắt kiên quyết không để phát sinh thêm lối đi tự mở. “Hơn 100 lối đi tự mở còn lại thực chất không phải là bất hợp pháp bởi chúng đã có trước khi có đường sắt. UBND tỉnh đã giao cho Sở Xây dựng khảo sát, lập dự án làm đường gom để xóa bỏ dần những lối đi này” - ông nói.

Ông Trần Văn Kế - Giám đốc Công ty cổ phần Đường sắt Nghệ Tĩnh - cho biết, công ty đang quản lý, bảo trì và sửa chữa kết cấu hạ tầng đoạn đường sắt Bắc Nam dài gần 150km qua tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. Thực hiện Quyết định số 358/2020 của Thủ tướng Chính phủ về đảm bảo trật tự hành lang an toàn giao thông và xử lý dứt điểm lối đi tự mở qua đường sắt, công ty đã phối hợp với chính quyền các địa phương thực hiện các giải pháp đảm bảo an toàn ở các lối đi này, nhưng rất khó xóa hết chúng trong năm 2025.

Theo ông, sở dĩ khó xóa hết ngay các lối đi tự mở giao cắt với đường sắt là vì đa số chúng là lối duy nhất dẫn vào khu dân cư, khu sản xuất nên cần có giải pháp hợp lòng dân như làm đường gom, cầu vượt, hầm chui hoặc nâng cấp chúng thành đường ngang hợp pháp. Các cách làm này đều cần kinh phí lớn. Chẳng hạn, để nâng cấp đường và lắp rào chắn tự động, cần có 3 tỉ đồng. Do đó, trước mắt, nếu chưa thể xóa bỏ hoặc nâng cấp lối băng ngang thành đường ngang hợp pháp, chính quyền địa phương cần cắt cử người gác chắn, cắm biển cảnh báo, tạo bề mặt bằng phẳng trên các điểm giao cắt để các phương tiện qua lại thuận tiện hơn.

Phan Ngọc