Khi xe cộ trở thành "vũ khí giết người", gieo rắc nỗi sợ hãi

Cảnh sát vây quanh một chiếc xe tải màu trắng đâm vào thang máy làm việc ở Khu phố Pháp của New Orleans, Louisiana, vào ngày 1/1. ẢNH: AFP

Sáng sớm ngày đầu năm mới 2025, một cuộc tấn công bằng xe bán tải lao vào đám đông ở New Orleans, Mỹ khiến ít nhất 15 người thiệt mạng và 30 người bị thương. Chính quyền Hoa Kỳ đang điều tra vụ tấn công này như một hành động khủng bố.

Đây là vụ mới nhất trong một loạt vụ tấn công bằng xe nhằm vào đám đông, có từ nhiều thập kỷ trước. Việc đâm xe không phải là một chiến thuật khủng bố, nhưng nó thường được các tổ chức cực đoan và những cá nhân cực đoan sử dụng để giết người, làm bị thương và gieo rắc nỗi sợ hãi.

Tại sao xe cộ lại được dùng làm vũ khí?

Ô tô và xe tải có mặt khắp nơi, đặc biệt là ở các nước phát triển, và có thể dễ dàng được sử dụng để làm vũ khí giết người. Theo tài liệu hướng dẫn của FBI về "Chiến thuật đâm xe của khủng bố", những kẻ tấn công có khả năng tiếp cận hạn chế với thuốc nổ hoặc vũ khí thì có thể sử dụng xe để gây ra thiệt hại lớn mà không cần kinh nghiệm hoặc đào tạo trước đó.

"Các cuộc tấn công bằng xe biến một vật thể tầm thường, hàng ngày thành một vũ khí bán chiến lược gây chết người. Chiến thuật này trao cho những kẻ tấn công đâm vào các trung tâm đô thị, gieo rắc nỗi sợ hãi trong toàn xã hội" - các nhà nghiên cứu Vincent Miller và Keith Hayward đã viết trong một nghiên cứu năm 2019 được công bố trên Tạp chí Tội phạm học Anh.

Những cuộc tấn công chết chóc

Việc sử dụng xe cộ để tấn công bừa bãi đã có từ lâu, phần lớn không liên quan đến chủ nghĩa khủng bố có tổ chức, chẳng hạn như vụ việc người phụ nữ Tiệp Khắc 22 tuổi giết chết 8 người vào năm 1973, với lý do cô ta bất bình với xã hội.

Theo một nghiên cứu của Viện Giao thông Mineta, một bộ phận của Đại học Tiểu bang San Jose, các nhóm khủng bố bắt đầu sử dụng các cuộc tấn công đâm xe vào những năm 1990. Phần lớn trong số 184 vụ tấn công đâm xe từ năm 1963 đến giữa năm 2019, khi nghiên cứu được công bố, diễn ra ở Israel và Bờ Tây.

Năm 2017, tại Thành phố New York, Mỹ, một người đàn ông đã lái xe bán tải vào một làn đường dành cho xe đạp đông đúc dọc theo Sông Hudson ở Manhattan, giết chết 8 người và làm bị thương ít nhất 11 người trước khi bị cảnh sát bắn. Các ghi chú tìm được gần hiện trường cho thấy kẻ giết người có lòng trung thành với nhóm Nhà nước Hồi giáo.

Tại Israel và Bờ Tây: Việc sử dụng xe cộ làm vũ khí đã trở nên phổ biến, với hàng chục cuộc tấn công của người Palestine nhằm vào binh lính và thường dân Israel trong vài thập kỷ qua. Chiến thuật này trở nên nổi bật hơn vào những năm 2010, trong làn sóng tấn công "sói đơn độc" của người Palestine - những người phần lớn không liên kết với các nhóm vũ trang có tổ chức.

Tại Nice, Pháp: Hơn 80 người đã thiệt mạng và hàng trăm người bị thương khi một người đàn ông lái chiếc xe tải 19 tấn đâm vào đám đông khán giả đang xem pháo hoa mừng Ngày Bastille ở miền Nam nước Pháp. Nhóm Nhà nước Hồi giáo đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công; các nhà điều tra cho biết tài xế đã tự cực đoan hóa bản thân bằng cách xem các video thánh chiến, không có bằng chứng nào cho thấy anh ta có liên hệ trực tiếp với nhóm khủng bố này.

Tại Charlottesville, Virginia: Một người đàn ông lái xe đâm vào đám đông người biểu tình phản đối cuộc tụ tập của những người theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng, giết chết một phụ nữ và làm bị thương gần 40 người khác. Anh ta bị kết tội giết người cấp độ một.

Biểu tình George Floyd: Trong các cuộc biểu tình đòi quyền công dân sau khi Floyd bị cảnh sát Minneapolis giết chết vào năm 2020, đã có ít nhất 66 vụ tấn công bằng xe vào người biểu tình - theo Ari E. Weil, phó giám đốc nghiên cứu tại Dự án Chicago về An ninh và Mối đe dọa của Đại học Chicago.

Tại Trung Quốc: Vào tháng 11/2024, 35 người đã thiệt mạng sau khi 1 người đàn ông lái xe đâm vào đám đông tại 1 trung tâm thể thao ở thành phố Chu Hải, miền nam Trung Quốc. 1 tuần sau, 1 người đàn ông khác lái xe đâm vào nhóm người gần trường tiểu học ở thành phố Changde, miền trung Trung Quốc, khiến nhiều học sinh bị thương.

Tại chợ Giáng sinh của Đức: Năm 2016, 1 người đàn ông đã giết chết 12 người bằng cách lái xe tải vào đám đông ở trung tâm Berlin. Vào tháng 12/2024, 1 người đàn ông đã lái xe vào đám đông ở thành phố Magdeburg phía đông, giết chết ít nhất 5 người , bao gồm 1 đứa trẻ 9 tuổi.

Ngăn chặn các cuộc tấn công bằng cách nào?

Khi các cuộc tấn công bằng xe cộ trở nên phổ biến hơn, cảnh sát và lực lượng an ninh đã cố gắng biến không gian công cộng thành mục tiêu khó khăn hơn, dựng lên các rào chắn như cọc tiêu - những trụ ngắn, chắc chắn được thiết kế để chặn ô tô hoặc xe tải trước khi chúng có thể tiếp cận đám đông hoặc tòa nhà.

Năm 2018, thành phố New York cho biết sẽ lắp đặt 1.500 cọc kim loại tại một số địa điểm đông người lui tới nhất của thành phố và đặt các chậu cây lớn tại những địa điểm dễ bị tấn công khác sau 2 vụ tấn công bằng xe cộ gây chú ý vào năm trước.

Nhưng những sự kiện gần đây đã cho thấy việc loại bỏ hoàn toàn mối đe dọa này khó khăn đến mức nào.

Đức bắt đầu tăng cường các biện pháp an ninh xung quanh các chợ Giáng sinh theo mùa sau vụ tấn công năm 2016 ở Berlin. Nhưng kẻ tấn công ở Magdeburg đã né tránh các biện pháp bảo vệ và lái xe vào một khu chợ đông đúc, gây thương vong hàng trăm người.

“Vấn đề trong vụ án gần đây nhất ở Decemer là thủ phạm đã sử dụng làn đường dành riêng cho xe cứu thương. Hắn ta đã tiếp cận khu vực này qua một bên không có biện pháp bảo vệ”, Nicolas Stockhammer - giáo sư nghiên cứu an ninh tại Đại học Danube ở Krems, Áo - cho biết.

Thảo Nguyễn (theo NY Times)