Khi tiềm năng chưa được đánh thức

Việt Nam có khí hậu nhiệt đới gió mùa, 3/4 lãnh thổ là đồi núi và cao nguyên, có 3.200km bờ biển, hàng ngàn hòn đảo lớn nhỏ, có hệ sinh thái đa dạng với nhiều loài thực vật, động vật quý hiếm, có nhiều khu rừng nguyên sinh nằm trong danh sách bảo tồn, có các hang động nổi tiếng. 

Việt Nam có bề dày lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, có 54 dân tộc cùng sinh sống với văn hóa truyền thống đặc sắc. Việt Nam có nền ẩm thực phong phú, con người thân thiện, hiếu khách… Có thể nói, Việt Nam có đủ nguyên liệu cần thiết để tạo nên sự hấp dẫn riêng cho du lịch xanh.

Du khách trải nghiệm du lịch xanh tại thị trấn Lăng Can, huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang - Ảnh: Quốc Thái

Ngày 16/1/2017, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TW về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Trước đó, ngày 31/12/2011, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó nêu định hướng “Phát triển du lịch xanh, gắn hoạt động du lịch với gìn giữ và phát huy các giá trị tài nguyên và bảo vệ môi trường”. 

Tuy nhiên, việc hình thành, triển khai và phát triển du lịch xanh đúng nghĩa không dễ và cũng không phải muốn là có ngay được. Không phải cứ gắn mác “xanh” vào kế hoạch, chương trình, sản phẩm, truyền thông là du khách được hưởng hành trình xanh, dịch vụ xanh, trải nghiệm xanh đúng nghĩa. 

Từ thực tiễn ở Việt Nam và qua nghiên cứu các hình thức du lịch bền vững trên thế giới, chúng tôi cho rằng, để có du lịch xanh, cần phải xây dựng và ban hành các bộ tiêu chí về du lịch xanh với các nội dung chính như lưu trú, ẩm thực, vận chuyển, lữ hành, khu du lịch. Các tiêu chí này được thể hiện rõ bằng các chỉ số đo lường, định lượng và được chấm điểm đối với từng chỉ số. Có thể tham khảo bộ tiêu chí du lịch xanh của tỉnh Quảng Nam, được xây dựng với sự hỗ trợ của Chương trình du lịch bền vững Thụy Sĩ (SSTP).

Cần hoàn thiện và cập nhật bộ tiêu chí Nhãn du lịch bền vững Bông sen xanh đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành. Công cụ đánh giá, quản lý về bảo vệ môi trường mới chỉ dành cho 4 loại hình cơ sở dịch vụ du lịch, gồm nhà hàng, cửa hàng mua sắm, điểm dừng chân, điểm tham quan. Có thể bổ sung các bộ tiêu chí khác dành cho doanh nghiệp lữ hành, vận chuyển và cả nguồn nhân lực phục vụ trong ngành du lịch.  

Cần tuyên truyền nâng cao nhận thức xã hội về du lịch xanh, du lịch bền vững, không chỉ đối với điểm đến, cộng đồng làm du lịch mà còn cho cả cộng đồng địa phương và du khách.

Cần nâng cao năng lực quản lý của địa phương trong việc quy hoạch, bảo tồn văn hóa lịch sử, cảnh quan thiên nhiên, hạn chế các công trình, dự án gây ảnh hưởng xấu đến môi trường và di sản; nâng cao trình độ chuyên môn của cộng đồng làm du lịch hướng tới các giá trị xanh.

Cần xây dựng và triển khai các sản phẩm du lịch xanh khả thi, hấp dẫn và hiệu quả. Có thể tham khảo cách làm của Thái Lan: các nhà đầu tư du lịch ký cam kết cùng bảo tồn thiên nhiên tại đảo Koh Chan, chỉ dùng các phương tiện vận chuyển thô sơ như thuyền chèo, xây dựng các cơ sở lưu trú bằng vật liệu thân thiện môi trường. Hoặc có thể học quần đảo Maldives trong việc sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo để giảm lượng khí thải carbon, lọc nước biển thành nước ngọt, thu gom nước mưa, phân loại và tái tạo rác. 

Cần truyền thông để lan tỏa các chương trình du lịch xanh, sản phẩm du lịch xanh đến du khách Việt Nam và quốc tế; tăng cường kết nối giữa các tỉnh, thành để học tập, chia sẻ kinh nghiệm và gia tăng giá trị của du lịch xanh Việt Nam.  

Nếu có chương trình hành động kịp thời, chắc chắn Việt Nam sẽ trở thành điểm đến xanh hàng đầu thế giới. 

Phan Yến Ly