Khi 'sông vua' trở thành ao bèo

Sông Ngự Hà được triều Nguyễn cho đào hơn 200 năm trước, theo một nhánh sông Hương để thoát nước cho khu vực nội thành, đồng thời khơi luồng đưa hàng hóa từ cảng Thanh Hà - Bao Vinh lên kinh thành Huế.

Tuy nhiên, cuối năm 2018, Ban quản lý dự án xây dựng khu vực TP.Huế đã cho chặn dòng ở hai cửa Lương Y, Thủy Quan để triển khai dự án cải thiện hệ thống thoát nước kinh thành Huế. Sau đó, dự án đột ngột dừng thi công khiến sông trở thành ao tù ô nhiễm.

Từ lúc sông Ngự Hà bị ngăn lại để làm dự án, môi trường ở đây ô nhiễm ngày càng trầm trọng

Rằng hay thì thật là hay...

Dự án cải thiện hệ thống thoát nước kinh thành Huế, giảm thiểu bồi lắng cho sông Ngự Hà có tổng vốn đầu tư hơn 27 tỷ đồng, được UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế phê duyệt từ năm 2016, nhưng đến ngày 15/9/2018 mới bắt đầu tiến hành thi công phần lắp đặt trạm bơm ngầm dưới đất cùng hệ thống van đóng mở bờ trái sông Ngự Hà và phía hạ lưu ở cống Lương Y. 

Mục tiêu của dự án rất rõ ràng, thậm chí thời gian hoàn thành còn được hai doanh nghiệp liên doanh Công ty TNHH Quốc tế Song Thanh - Công ty Đầu tư xây dựng Cenco - Dyrhoff ghi rõ trên bản thông tin công trình đặt bên mép phải cống Thủy Quan: thời gian khởi công là ngày 15/9/2018, dự kiến 30/12/2018 hoàn thành. 

Mục tiêu dự án trong hồ sơ được UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế phê duyệt: “Từng bước cải tạo và phục hồi hệ thống thủy đạo trong kinh thành Huế, tạo điều kiện ổn định cho người dân trong khu vực, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra. Đồng thời bảo vệ, tôn tạo môi trường đô thị cho khu vực lân cận sông Ngự Hà”. 

Thế nhưng, những gì diễn ra hiện nay lại trái với mong muốn của người dân. Đặc biệt, đối với hơn 300 hộ dân đang sinh sống khu vực dọc hai bên trục đường Triệu Quang Phục và Ngô Thế Lân, nơi có dòng Ngự Hà chảy qua suốt gần 200 năm. 

Có mặt tại khu vực đường Ngô Thế Lân (TP.Huế), chúng tôi ghi nhận, do lâu ngày dòng sông ngưng chảy vì một bờ kè đất dài hơn 70m chiều cao gần 2m (tính từ mặt nước) nằm ngăn giữa sông, khiến việc lưu thông nước từ sông Kẻ Vạn vào sông Ngự Hà ngưng trệ, bốc mùi hôi thối. 

Bà Trịnh Thị Nghiêm, người dân sống ven sông Ngự Hà, cho biết: “Công trình này đắp đập ngăn cống thủy quan trên sông Ngự Hà gần một năm qua làm nước sông không lưu thông, gây ô nhiễm trầm trọng. Trời nắng đổ lửa mà dân còn ngửi thêm mùi hôi thối bốc lên từ dòng sông này. Dòng sông hoàng gia, sông vua chi mô (đâu) giờ chẳng khác gì cái ao tù rất hôi và bẩn vì cách làm của dự án”.

 Bà Nghiêm còn cho biết, lúc đi thể dục buổi chiều, thỉnh thoảng bà còn thấy nhân viên Công ty Môi trường đô thị Huế đến gom rác thải ở các kiệt đường Triệu Quang Phục. Tại đây, họ chỉ đưa xe chở các loại rác thải nhựa đi, còn tất cả gom lại thành đống rồi đốt xử lý tại chỗ. 

“Tôi kịch liệt can ngăn, phản đối việc đốt rác bên sông Ngự Hà thì nhân viên công ty này còn mắng chửi: “Im miệng đi, nhiều chuyện, đó không phải việc của bà”, bà Nghiêm bức xúc.

Bảng thông tin về dự án được đặt phía bên phải cống Thủy Quan

Thi công rồi mới... cẩn trọng

Trong các lần đại biểu Hội đồng nhân dân TP.Huế tiếp xúc cử tri ở P.Tây Lộc, vấn đề ô nhiễm môi trường ở dòng sông này luôn được phản ánh. 

Bà Nguyễn Thị Thủy, Bí thư chi bộ 20, P.Tây Lộc, TP.Huế, cho biết: “Nếu dự án dừng lại thì họ phải xẻ đê để nước lưu thông. Đằng này vẫn giữ nguyên con đê đó khiến sông thành hồ, nước ô nhiễm, cảnh quan xấu đi, người dân cũng đã nhiều lần đề xuất, kiến nghị tháo hoặc xẻ đê quai để nước lưu thông, nhưng không thấy thay đổi gì cả”.

Ngoài ra, nhiều người dân sống ở đường Triệu Quang Phục cũng bức xúc cho rằng, việc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực TP.Huế cho đắp đê rồi dừng hẳn dự án đã làm ảnh hưởng đến dòng chảy của dòng sông, đồng thời ảnh hưởng đến môi trường, cảnh quan đô thị.

Điều này hoàn toàn trái với chủ trương lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên - Huế đang ra sức thực hiện, đó là xây dựng cố đô Huế văn minh “xanh, sạch, đẹp và sáng”.

Theo thiết kế, dự án nói trên sẽ xây dựng và lắp đặt hai hệ thống van hơi tự động tại cống Thủy Quan và cống Lương Y. Hai van này vận hành bằng hệ thống máy nén khí, đóng mở tự động khi có sự chênh lệch mực nước trên sông Ngự Hà phía trong và ngoài cống. 

Đây là dự án được nước ngoài tài trợ, TP.Huế cấp vốn đối ứng. Sau thời gian dài chuẩn bị, tháng 10/2018, chủ đầu tư dự án là Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực TP.Huế đã cho khởi công, đắp đê chặn dòng Ngự Hà và xây dựng nhà điều tiết van ở phía cống Thủy Quan, đặt trên đường Ngô Thế Lân. 

Thời gian đầu, dự án được thực hiện rất khẩn trương. Tuy nhiên, sau khi đắp xong đê quai thì dự án đột ngột dừng lại từ đó cho đến nay.

Lý giải vấn đề này, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực TP.Huế xác nhận, do đây là dự án kỹ thuật cao, đấu thầu quốc tế nên thời gian điều chỉnh khá dài. 

Ông Hoàng Thiện, Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực TP.Huế, cho biết: “Dự án triển khai dưới công trình đã được công nhận là di tích lịch sử nên chúng tôi có sự cẩn trọng. Tuy nhiên, khi chặn dòng thi công đã phát sinh một số vấn đề nên dự án phải dừng lại để điều chỉnh. Van của hệ thống cũng phải thiết kế lại cho phù hợp với quy mô mới. Tới đây, chúng tôi sẽ khắc phục bằng cách xẻ tạm đê quai rộng khoảng 2m để thông nước sông Ngự Hà”. 

Thuận Hóa